Thủ tướng đề xuất 3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động để ASEAN phát triển trong giai đoạn mới

Chiều 25/2/2025, tại Hà Nội, Diễn đàn Tương lai ASEAN (ASEAN Future Forum - AFF) lần thứ 2 năm 2025 với chủ đề "Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm, và tự cường trong một thế giới biến động" diễn ra Phiên khai mạc và 02 phiên toàn thể. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Phiên khai mạc Diễn đàn và có bài phát biểu quan trọng.

Diễn đàn là sáng kiến được Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 (năm 2024).

Cùng tham dự Phiên khai mạc có Tổng thống Timor Lester Jose Ramos-Horta; Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng; Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn; Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang; Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn; lãnh đạo các nước ASEAN, đại diện các cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế, cùng các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp... của Việt Nam.

Diễn đàn Tương lai ASEAN (ASEAN Future Forum - AFF) lần thứ 2 năm 2025 với chủ đề "Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm, và tự cường trong một thế giới biến động". (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)

Phát biểu khai mạc định hướng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, đây là sự kiện rất có ý nghĩa khi diễn ra vào thời điểm kỷ niệm 10 năm hình thành Cộng đồng ASEAN, 30 năm Việt Nam gia nhập mái nhà chung ASEAN và cũng là năm thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 để đưa ASEAN bước vào kỷ nguyên mới, hướng tới một Cộng đồng đoàn kết, thống nhất trong đa dạng, tự cường, đổi mới sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm.

Theo Thủ tướng, thế giới và khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang chứng kiến những biến động sâu sắc với các thách thức và cơ hội đan xen. Các vấn đề mang tính toàn cầu, toàn dân, toàn diện diễn biến nhanh hơn, phức tạp hơn, khó lường hơn trước. Thế giới ngày nay đang đứng trước các xu thế: phân cực hóa về chính trị; già hóa về dân số; cạn kiệt về tài nguyên; đa dạng hóa về thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; xanh hóa về sản xuất kinh doanh và dịch vụ; số hóa mọi hoạt động của con người. Bối cảnh đó đặt ra nhiều bài toán khó nhưng đồng thời cũng mở ra những cơ hội hiếm có để ASEAN khẳng định vị thế và bứt phá vươn lên.

3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động

Bước vào giai đoạn phát triển mới, ASEAN được dự báo sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới với GDP vượt 10 nghìn tỷ USD, có thị trường tiêu dùng hơn 800 triệu dân; đồng thời sẽ là trung tâm công nghệ, kinh tế số và đổi mới sáng tạo, với nền kinh tế số dự kiến đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Để dự báo trên trở thành hiện thực, ASEAN không chỉ cần sự đoàn kết, nhất trí, đồng lòng mà còn cần có tư duy đột phá, chiến lược sắc bén, lộ trình khả thi, nguồn lực tập trung và hành động quyết liệt. Từ yêu cầu đó, Thủ tướng đề xuất 3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động.

Thủ tướng đề xuất 3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động để ASEAN bước vào giai đoạn phát triển mới. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)

Ba ưu tiên chiến lược về đoàn kết, tự cường và bản sắc, bao gồm:

Thứ nhất, củng cố một ASEAN tự chủ về chiến lược thông qua tăng cường đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN. Một ASEAN tự chủ chiến lược là một ASEAN đồng thuận và đoàn kết, đồng thời cân bằng, linh hoạt trong mọi quan hệ đối ngoại; đóng vai trò tích cực trong định hình trật tự khu vực và đoàn kết, hợp tác quốc tế trong bối cảnh hiện nay.

Thứ hai, xây dựng một ASEAN tự cường về kinh tế thông qua đổi mới các động lực tăng trưởng truyền thống, đồng thời thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, nhất là về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. ASEAN cần đi đầu trong đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo; kết nối sâu với chuỗi cung ứng toàn cầu để trở thành trung tâm sản xuất chiến lược của thế giới.

Thứ ba, giữ vững giá trị và bản sắc của ASEAN như tinh thần đồng thuận, hài hòa, thống nhất trong đa dạng và tôn trọng sự khác biệt. Điều này không chỉ được tiếp tục phát huy mà còn là giá trị cần được ASEAN chia sẻ, lan tỏa rộng rãi để trở thành phương châm ứng xử chung của các nước trong quan hệ quốc tế.

Ba đột phá hành động bao gồm:

Thứ nhất, xây dựng cơ chế ra quyết định linh hoạt, hiệu quả, trách nhiệm hơn, bảo đảm vừa giữ nguyên tắc đồng thuận vừa có cơ chế đặc thù cho các sáng kiến chiến lược, tạo đột phá.

Thứ hai, đẩy mạnh hợp tác công-tư để huy động mọi nguồn lực cho phát triển khu vực, nhất là các dự án trọng điểm; khuyến khích sự tham gia ngày càng lớn hơn của khu vực tư nhân trong tổng đầu tư toàn xã hội; loại bỏ hơn nữa các rào cản và hạn chế thương mại truyền thống; phát triển môi trường kinh tế số thông minh, an toàn để phục vụ thương mại, đầu tư trong ASEAN.

Thứ ba, tăng cường hơn nữa kết nối, nhất là kết nối hạ tầng, giao lưu nhân dân và hài hòa hóa thể chế cho thông thoáng; nỗ lực rút ngắn hơn nữa quá trình ra quyết định và đơn giản hóa các quy trình, thủ tục hành chính trong từng nước ASEAN để triển khai hiệu quả các hoạt động hợp tác.

"ASEAN phải thích ứng linh hoạt, phù hợp, hiệu quả với tình hình, huy động được nguồn lực cho phát triển, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư và kích hoạt mọi nguồn lực trong xã hội cho đầu tư phát triển; kết nối trong ASEAN và kết nối ASEAN với các khu vực và thế giới thông qua hạ tầng, thể chế và nhân lực, thể chế phải thông thoáng, hạ tầng phải thông suốt, quản trị và nhân lực phải thông minh", Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Định hình tương lai phát triển của ASEAN

Trước đó, phát biểu chào mừng Diễn đàn, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nêu rõ, với tinh thần "của ASEAN, do ASEAN và vì ASEAN", Diễn đàn Tương lai ASEAN nhằm mục đích bổ sung cho các khuôn khổ hiện có của ASEAN bằng cách thúc đẩy các cuộc thảo luận mới mẻ, sáng tạo và mang tính chiến lược, góp phần giúp định hình tương lai của ASEAN theo cách phục vụ tốt nhất cho lợi ích chung của khu vực.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng, đoàn kết, bao trùm và tự cường là những yếu tố quyết định giúp ASEAN vững vàng vượt qua bối cảnh toàn cầu phức tạp ngày nay

Về chủ đề của Diễn đàn năm nay, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng đoàn kết là sức mạnh lớn nhất của ASEAN. Khả năng tự cường phản ánh khả năng của ASEAN trong việc điều hướng qua những bất ổn toàn cầu và những cú sốc bên ngoài có thể xảy ra. Tính bao trùm đảm bảo rằng tiến trình của ASEAN là công bằng và không có quốc gia thành viên hoặc nhóm nào bị bỏ lại phía sau.

"Đoàn kết, bao trùm và tự cường là những yếu tố quyết định giúp ASEAN vững vàng vượt qua bối cảnh toàn cầu phức tạp ngày nay", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhận định.

Phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN (ASEAN Future Forum - AFF) lần thứ 2 năm 2025 cũng lắng nghe phát biểu chính của Tổng thống Timor Leste José Ramos-Horta; thông điệp của Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra; thông điệp của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen; thông điệp ghi hình của Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc Amina J. Mohammed; phát biểu của Phó Thủ tướng Lào, Chủ tịch ASEAN 2024 Saleumxay Kommasith, Chủ tịch ASEAN năm 2024; phát biểu của Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn.

Các đại biểu cấp cao tham dự Phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN (ASEAN Future Forum - AFF) lần thứ 2 năm 2025

Tiếp theo Phiên khai mạc là 02 phiên toàn thể của Diễn đàn.

Trong đó, phiên toàn thể thứ nhất với chủ đề: “Các xu hướng lớn tác động tới ASEAN và thế giới đến năm 2035” tập trung thảo luận về những biến động và các xu hướng lớn đang định hình cục diện thế giới và tương lai ASEAN đến năm 2035. Các chuyên gia đến từ Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia (FPCI); Viện Nghiên cứu quốc tế Singapore; Tổng Vụ trưởng Vụ Châu Á - Thái Bình Dương, FCDO, Vương quốc Anh; Viện Nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA); Đại sứ Nguyễn Trung Thành, Nguyên Trưởng SOM ASEAN Việt Nam; Đặc phái viên Canada về Khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương... cùng chia sẻ quan điểm và phân tích những xu hướng chủ đạo được dự kiến sẽ định hình thập kỷ tới.

Thảo luận trong phiên toàn thể này tập trung về tương lai phát triển hay thụt lùi của toàn cầu hóa, cũng như những tác động của quá trình này đối với hệ thống thương mại dựa trên luật pháp quốc tế và hội nhập khu vực. Bên cạnh đó là thảo luận về những thay đổi trong cục diện địa-chính trị, sự dịch chuyển quyền lực, những hệ lụy lâu dài của biến đổi khí hậu đối với việc di cư và an ninh lương thực, cũng như những thách thức kinh tế-xã hội do dân số già hóa nhanh chóng.

Phiên toàn thể thứ hai với chủ đề: “Củng cố các nguyên tắc nền tảng của ASEAN nhằm ứng phó với các thách thức trong tương lai” nhằm rà soát, đánh giá những nguyên tắc nền tảng của ASEAN trong bối cảnh địa chính trị mới, trong đó nhấn mạnh Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như nhận thức về cả cơ hội và thách thức của những biến động địa chính trị trong khu vực, qua đó nêu bật tầm quan trọng của việc thúc đẩy các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.

Bên cạnh đó, Phiên họp thảo luận về những nguyên tắc và cơ chế hoạt động đã tạo nên thành công của ASEAN, đồng thời chỉ ra những lĩnh vực cần điều chỉnh để thích ứng với thực tế địa chính trị mới. Mục tiêu là đưa ra những đề xuất mới mẻ nhằm thúc đẩy sự phát triển của ASEAN từ cải cách thể chế đến tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực mới; tìm ra những giải pháp đột phá giúp ASEAN vừa duy trì đoàn kết, tăng cường sức chống chịu, vừa gìn giữ những giá trị cốt lõi và bản sắc được định hình suốt nhiều thập kỷ qua.

Việt Hằng