Thủ tướng Nhật Bản Ishiba bất ngờ tuyên bố từ chức

Phát biểu tại cuộc họp báo, ông Ishiba, 68 tuổi, cho biết đã chỉ thị Đảng Dân chủ Tự do (LDP) – đảng cầm quyền gần như toàn bộ thời kỳ hậu chiến – tổ chức một cuộc bầu cử lãnh đạo khẩn cấp. Ông khẳng định sẽ tiếp tục điều hành công việc cho đến khi có người kế nhiệm chính thức.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu họp báo ngày 7/9/2025

Kể từ khi lên nắm quyền chưa đầy một năm, ông Ishiba đã chứng kiến liên minh cầm quyền đánh mất thế đa số tại cả Hạ viện và Thượng viện, trong bối cảnh cử tri bất mãn vì chi phí sinh hoạt leo thang.

Trước khi đưa ra quyết định từ chức, ông Ishiba nhiều lần từ chối lời kêu gọi rời ghế sau thất bại trong cuộc bầu cử Thượng viện hồi tháng 7, đồng thời tập trung vào việc hoàn tất các chi tiết cuối cùng của thỏa thuận thương mại với Mỹ liên quan đến thuế quan do Tổng thống Donald Trump áp đặt, vốn gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới ngành công nghiệp ô tô – lĩnh vực then chốt của kinh tế Nhật Bản.

“Với việc Nhật Bản đã ký thỏa thuận thương mại và Tổng thống Mỹ đã ký sắc lệnh hành pháp, chúng ta đã vượt qua một cột mốc quan trọng,” ông Ishiba xúc động nói. “Tôi muốn trao lại cây gậy tiếp sức cho thế hệ kế tiếp.”

Sự bất ổn chính trị đã khiến đồng yên và trái phiếu chính phủ Nhật Bản bị bán tháo trong tuần qua, lợi suất trái phiếu 30 năm đạt mức cao kỷ lục hôm 3/9. Tin đồn về tương lai chính trị của ông càng gia tăng sau khi LDP quyết định bỏ phiếu vào ngày 8/9 về việc có tổ chức bầu cử lãnh đạo bất thường hay không.

Những gương mặt nổi bật trong danh sách kế nhiệm

Một cuộc đua lãnh đạo mới có thể gây thêm áp lực cho nền kinh tế vốn đang chịu ảnh hưởng từ thuế quan của Mỹ. Tuy nhiên, giới thị trường chú ý nhiều hơn tới khả năng ông Ishiba được thay thế bởi một nhân vật ủng hộ chính sách tài khóa – tiền tệ nới lỏng, chẳng hạn như bà Sanae Takaichi, người nhiều lần chỉ trích Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất.

Nữ nghị sĩ Nhật Bản Sanae Takaichi

Trong cuộc chạy đua lãnh đạo LDP năm ngoái, ông Ishiba chỉ thắng bà Takaichi với cách biệt sít sao. Một ứng viên tiềm năng khác là Shinjiro Koizumi – Bộ trưởng Nông nghiệp, con trai cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi – người đã gây chú ý với nỗ lực kiềm chế giá cả leo thang.

“Khi áp lực chính trị dồn dập sau hàng loạt thất bại bầu cử, việc ông Ishiba từ chức là điều tất yếu,” chuyên gia kinh tế Kazutaka Maeda thuộc Viện nghiên cứu Meiji Yasuda nhận định. “Trong số các ứng viên kế nhiệm, ông Koizumi và bà Takaichi là hai cái tên sáng giá. Ông Koizumi khó tạo ra thay đổi lớn, trong khi chính sách tài khóa mở rộng và sự thận trọng với lãi suất của bà Takaichi sẽ được thị trường tài chính theo dõi sát sao.”

Do LDP hiện không chiếm đa số ở cả hai viện Quốc hội, việc chủ tịch mới của đảng này trở thành thủ tướng không phải điều chắc chắn. Một số nhà phân tích cho rằng tân lãnh đạo có thể kêu gọi bầu cử sớm để tìm kiếm sự ủy nhiệm.

Trong khi đó, phe đối lập tại Nhật Bản vẫn chia rẽ, còn đảng cực hữu chống nhập cư Sanseito đã giành thêm nhiều ghế trong cuộc bầu cử Thượng viện tháng 7, đưa những quan điểm từng bị coi là ngoài lề vào dòng chính trị.

Theo khảo sát của hãng Kyodo công bố ngày 7/9, gần 55% người dân Nhật Bản cho rằng chưa cần thiết phải tổ chức bầu cử sớm.

Hành động cuối cùng trên cương vị Thủ tướng của ông Ishiba là hoàn tất thỏa thuận thương mại với Mỹ tuần trước, theo đó Nhật Bản cam kết đầu tư 550 tỷ USD để đổi lấy việc Tổng thống Donald Trump hạ thuế đối với ngành ô tô – lĩnh vực then chốt của nền kinh tế nước này.

Khuất Trang