Thủ tướng: Sẽ thí điểm cơ chế đặc thù, đặc biệt cho các dự án đường sắt

Tại phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh nêu rõ mục tiêu không thay đổi là phải khởi công dự án đướng sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong năm 2025 và khởi công tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong năm 2026.

Tại phiên họp, đại diện các bộ, ngành, địa phương đã báo cáo về tình hình thực hiện các dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn và Hải Phòng - Móng Cái; tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam; các dự án đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM.

Thủ tướng chỉ đạo tại phiên họp

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, sắp tới sẽ trình Quốc hội dự án Luật đường sắt, đây là đạo luật chuyên ngành; đồng thời đề xuất Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù, đặc biệt cho các dự án đường sắt: “Trong phạm vi điều chỉnh Nghị quyết thí điểm này mang tính chất đa ngành; phạm vi điều chỉnh không những liên quan đến đường sắt, còn huy động vốn, còn về giải phóng mặt bằng, về đất đai…rất nhiều nội dung. Do vậy, Luật đường sắt là luật chuyên ngành. Còn cấp bách là ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù đặc biệt cho các dự án đường sắt để áp dụng chung”.

Để đẩy nhanh triển khai các dự án đường sắt, đại diện UNBD thành phố Hải Phòng nêu kinh nghiệm trong giải phóng mặt bằng, đó là thành lập Ban Chỉ đạo, huy động các lực lượng vào cuộc, đặc biệt là bố trí đảm bảo nguồn kinh phí giải phóng mặt bằng. Còn Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đề xuất tách giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập. Riêng với tuyến đường sắt đô thị, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội đề xuất hoàn thiện bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn, thiết kế tổng thể, chi tiết, thống nhất.

Thủ tướng phát biểu tại phiên họp

Kết luận Phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận kết quả đạt được của các bộ, ngành, địa phương vào cuộc chủ động, tích cực triển khai công việc. Với khí thế của những ngày tháng 4 lịch sử cách đây 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chủ động, tích cực, tập trung triển khai đồng bộ các dự án đường sắt; mục tiêu không thay đổi là phải khởi công dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong năm 2025 và khởi công tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong năm 2026.

Về vốn triển khai các dự án, Thủ tướng chỉ đạo: “Vốn thì tập trung huy động vốn tự có; tự có của địa phương, tự có của Trung ương; vốn phát hành trái phiếu của doanh nghiệp…. Phải huy động nhiều nữa như hợp tác công tư, các hình thức khác như BOT, BT, TOD”.

Thủ tướng giao Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết thống nhất các cơ chế đặc thù cho tất cả dự án đường sắt, trình Chính phủ trong tháng 4 và trình Quốc hội trước ngày Khai mạc Kỳ họp thứ 9. Đề nghị Bộ Xây dựng xây dựng Nghị định về thiết kế tổng thể kỹ thuật và các cơ chế đặc thù, đặc biệt và Nghị định về tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa; Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng Nghị định về phát triển khoa học công nghệ đường sắt; Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng Nghị định về tạm sử dụng, hoàn trả rừng. Các nghị định hoàn thành trong tháng 5 năm tới.

Các đại biểu tại phiên họp

Về phát triển công nghiệp đường sắt, phục vụ phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Thủ tướng yêu cầu phải chuyển giao và làm chủ công nghệ hiện đại; quản trị khoa học, thông minh; đào tạo nhân lực chất lượng cao. Giao Bộ Xây dựng và Bộ Giáo dục và Đào tạo có kế hoạch đào tạo ngắn hạn, trung hạn, dài hạn ở các trình độ công nhân, kỹ thuật, kỹ sư, tiến sĩ. Bộ Công Thương xây dựng Đề án về phát triển công nghiệp đường sắt; cùng với đó, huy động các tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân có năng lực công nghệ và sản xuất tham gia các dự án và phát triển công nghiệp đường sắt.

Với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Thủ tướng đề nghị các bộ ngành, địa phương căn cứ các mốc tiến độ tổng thể và nhiệm vụ được giao, xây dựng kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương, bảo đảm khởi công chậm nhất trong tháng 12/2026.

Với dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, các cơ quan tiếp tục trao đổi, làm việc, thúc đẩy phía Trung Quốc sớm hoàn thành công tác đàm phán hiệp định vay, đáp ứng tiến độ triển khai Dự án.

Toàn cảnh phiên họp

Về giải phóng mặt bằng cho dự án, Thủ tướng nêu rõ: “Các địa phương chủ động giải phóng mặt bằng như Thành phố Hải Phòng, thành lập Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng và phải Bí thư Tỉnh ủy làm Trưởng ban; huy động toàn bộ lực lượng nào. Riêng giải phóng mặt bằng đường sắt của tuyến Lào Cai-Hà Nội- Hải Phòng là phải xong trong tháng 9/2025 và bàn giao về giải phóng mặt bằng. Tinh thần tái định cư là phải tốt hơn chỗ ở cũ. Trong trường hợp chưa có thì phải ứng tiền ra để thuê nhà cho nhân dân. Đặt ra mục tiêu là đến tháng 9 năm nay phải xong, để trong tháng 12 mới khởi công. Tôi đề nghị thần tốc và táo bạo là như thế”.

Với các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần phân cấp, yêu cầu các địa phương vận dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đã có trong tổ chức thực hiện. Thủ tướng chỉ đạo UBND TP. Hà Nội và TPHCM khẩn trương xây dựng kế hoạch chi tiết, tiến độ công việc triển khai các cơ chế chính sách của Nghị quyết số 188 áp dụng cho hai Thành phố và ban hành kế hoạch riêng theo thẩm quyền.

Lại Hoa/VOV