Thư viện 'tốc hành' tại ga tàu điện ngầm

Hôm 4/9, ga tàu điện ngầm Kondratowicza tuyến M2 ở quận Targówek, Warsaw, thủ đô Ba Lan, vừa khánh thành thư viện "tốc hành" Metroteka, gồm hai khu vực đọc sách (người lớn và trẻ em) cùng không gian dành cho sự kiện và hoạt động đọc sách cộng đồng... Bầu không khí văn hóa giữa vườn thảo mộc được kỳ vọng sẽ khuyến khích cư dân và người đi làm đặt điện thoại sang một bên, đọc sách.

Thư viện Metroteka tại ga tàu điện ngầm Kondratowicza tuyến M2 ở quận Targówek, Warsaw, thủ đô Ba Lan có hơn 16.000 cuốn sách, kỳ vọng góp phần khôi phục văn hóa đọc tại đất nước này. Ảnh: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy.

Khoảng 16.000 cuốn sách trưng bày trong không gian rộng 150 m2, có thể mượn qua máy thanh toán "nhanh" dùng chip không tiếp xúc. Độc giả có thể trả sách tại chỗ hoặc qua tủ đồ trên mặt đường, phục vụ 24/7.

Du khách có thể học tập hoặc làm việc tại khu vực chung, mượn laptop lướt mạng hoặc đơn giản là nhâm nhi cà phê hoặc socola nóng miễn phí để thư giãn sau giờ cao điểm đi tàu điện ngầm.

Tường vườn thủy canh vận hành mà không cần ánh sáng mặt trời hay đất tự nhiên, trồng các loại thảo mộc tươi như húng quế và kinh giới, cùng các loại hoa như sen cạn và păng-xê.

Ước mơ khôi phục văn hóa đọc

"Ước mơ của chúng tôi là biến Metroteka thành một trung tâm giáo dục và văn hóa, chứ không chỉ là nơi để mượn sách", bà Grażyna Strzelczak-Batkowska, Phó giám đốc thư viện Targówek chia sẻ. Chẳng hạn, bức tường sẽ được sử dụng cho các cuộc tranh luận về an ninh lương thực, phát triển bền vững và "cách cứu thế giới" trước biến đổi khí hậu, bà cho hay.

Theo bà, vị trí dưới lòng đất độc đáo này giúp thư viện đến gần hơn với những người đi làm bận rộn, "cả về mặt địa lý lẫn thời gian bạn phải dành ra để lấy sách". "Tôi hay đùa rằng sách đâu phải làm bằng thủy tinh - bạn chỉ cần ghế đến, chọn vài cuốn, bỏ vào máy thanh toán, thế là xong, bạn có thể khởi hành cuộc phiêu lưu mới rồi", bà nói.

Tường vườn thủy canh bên trong thư viện "tốc hành" Metroteka tại ga tàu điện ngầm Kondratowicza ở Warsaw, thủ đô Ba Lan. Ảnh: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy.

Ngày đầu đi vào hoạt động ghi nhận hơn 400 cuốn sách được thuê, chủ yếu là học liệu, sách du lịch và các loại cẩm nang.

Mô hình sáng tạo này nhằm khuyến khích người Ba Lan đọc nhiều hơn. Cuộc khảo sát thường niên của Thư viện Quốc gia Ba Lan cho thấy chỉ 41% số người được hỏi đã đọc ít nhất một cuốn sách vào năm 2024, giảm so với mức 50% vào cuối thập niên 90 và đầu những năm 2000, cùng xu hướng chuyển sang phương tiện giải trí khác như TV, dịch vụ phát trực tuyến và điện thoại.

Giám đốc Thư viện Quốc gia Tomasz Makowski cho biết những con số này cao trong mặt bằng chung Nam Âu nhưng thấp hơn so với các nước Bắc Âu, hay cả Cộng hòa Czech láng giềng.

Ông cho biết điều khởi xuất từ lý do lịch sử: Ba Lan đánh mất 70% thư viện trong Thế chiến thứ hai, "có vài thế hệ không được thấy cha mẹ hay ông bà mình trước một bức tường sách" - nhưng cũng có lý do văn hóa vì "đọc sách giờ đây không còn gắn với tuổi trưởng thành", mà là với "trường học, giáo viên, thủ thư và thường là các bà mẹ đọc cho con cái nghe".

Makowski bộc bạch: "Mở thư viện tại ga tàu điện ngầm giống như một giấc mơ đối với chúng tôi", vì điều này thách thức định kiến kia. Theo ông, thư viện nên "đẹp đẽ và cởi mở; hấp dẫn chứ không phải đáng sợ. Đó không phải một nơi tôn nghiêm, mà là nơi bạn có thể thư thả, thoải mái, tham gia các cuộc thảo luận, tham vấn cộng đồng hoặc gặp gỡ mọi người", ông nói.

Ông cho biết Thư viện Quốc gia cũng đã mở một phòng đọc "ồn ào", nơi "không ai suỵt suỵt hay bảo bạn im lặng", từ đó phá vỡ truyền thống rằng đây là khu vực phải yên lặng. "Ngạc nhiên là ở đó vẫn khá yên tĩnh, nhưng mọi người cũng trò chuyện, dạy kèm hay các hình thức học tập khác nhau".

Phong Khang