Thúc đẩy giải ngân đầu tư công, động lực quan trọng để tăng trưởng về đích

Dự án đầu tư công cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN

Với tiến độ hiện tại, để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn, cả nước cần giải ngân thêm khoảng 406.601 tỷ đồng và đây là một nhiệm vụ rất khó khăn, đòi hỏi hành động quyết liệt. Nếu các bộ, địa phương không có biện pháp hữu hiệu trong 2 tháng còn lại, hàng trăm nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công có nguy cơ không được giải ngân đúng hạn sẽ ảnh hưởng tới tăng trưởng GDP.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết ngày 6/11, tổng vốn đầu tư công năm 2025 đã giải ngân là 495.460 tỷ đồng, đạt 54,9% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. So với thời điểm ngày 30/10, số vốn giải ngân tăng 18.763 tỷ đồng, tương đương tăng 2,1 điểm %. Trong đó, khối bộ, ngành Trung ương đạt tỷ lệ giải ngân bình quân khoảng 47,2%, khối địa phương đạt bình quân 57,2%.

Cụ thể, tính tới hết ngày 6/11, TP. Hồ Chí Minh, địa phương có kế hoạch vốn lớn nhất nước giải ngân được 68.235 tỷ đồng, đạt 56,7% kế hoạch, tăng 4,3 điểm % so với tuần trước (52,4%). Hải Phòng là điểm sáng của khu vực phía Bắc, tỷ lệ giải ngân tăng từ 69,8% lên 73,4% với lũy kế giá trị giải ngân hiện đạt hơn 26.354 tỷ đồng, thuộc nhóm địa phương có tốc độ bứt phá nhanh nhất tuần.

Trong khi đó, Ninh Bình tiếp tục giữ vị trí nhóm đầu cả nước với tỷ lệ giải ngân tính đến hết ngày 6/11 là 98,6%, tăng 3 điểm % so với tuần trước, gần như hoàn tất kế hoạch vốn với giá trị đã giải ngân hơn 28.407 tỷ đồng.

Là đầu tàu kinh tế của cả nước, trong 2 tháng cuối năm, TP. Hồ Chí Minh phải giải ngân hơn 50.000 tỷ đồng. Ông Hoàng Vũ Thảnh, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP. Hồ Chí Minh cho biết, đây là một nhiệm vụ đầy thách thức nhưng Thành phố sẽ thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để đưa giải ngân vốn đầu tư công về đích; trong đó, Thành phố sẽ chú trọng đẩy mạnh công tác giải phóng mặt bằng, nhất là các dự án có vốn lớn.

Cũng theo báo cáo của Bộ Tài chính, còn 29 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân cả nước; trong đó, có các bộ có kế hoạch vốn lớn. Đơn cử, tính đến 6/11, Bộ Xây dựng giải ngân được 35.763 tỷ đồng, đạt 43,6% kế hoạch, tăng 1,2 điểm % so với tuần trước.

Tương tự, Bộ Nông nghiệp và Môi trường giải ngân được 9.110 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 43,8%, tăng 1,9 điểm % so với cuối tháng 10. Bộ Y tế là đơn vị có tốc độ giải ngân chậm nhất trong khối, đến hết ngày 6/11, mới đạt 13,2% trên tổng số vốn kế hoạch 7.242 tỷ đồng.

Bộ Tài chính chỉ rõ, công tác giải ngân chậm bắt nguồn từ nhiều nhóm nguyên nhân chủ quan và khách quan. Trước hết, một số bộ, ngành và địa phương lập kế hoạch chưa bám sát thực tế, đăng ký nhu cầu vốn chưa phù hợp với năng lực thực hiện (bao gồm cả nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia), dẫn đến trường hợp có dự án thừa vốn, dự án thiếu vốn. Đồng thời, nhiều trường hợp không phân bổ hết kế hoạch vốn giao, phải điều chỉnh nhiều lần hoặc hoàn trả kế hoạch vốn, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân và hiệu quả sử dụng vốn.

Bộ Tài chính đã có nhiều văn bản đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện phân bổ và báo cáo nhu cầu sử dụng vốn năm 2025. Bên cạnh đó, giải phóng mặt bằng vẫn là điểm nghẽn phổ biến. Ở nhiều dự án hạ tầng giao thông và khu tái định cư, việc xác định nguồn gốc đất, đơn giá bồi thường và di dời hạ tầng kỹ thuật mất nhiều thời gian.

Một nguyên nhân khác được chỉ ra là hạn chế trong năng lực, trách nhiệm của nhà đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu, tiếp đến là diễn biến thời tiết bất thường, phức tạp. Các cơn bão liên tiếp trong 2 tháng qua khiến nhiều địa phương gặp khó khăn do mưa lớn dài ngày, ngập sâu, lũ quét, dẫn đến mạng lưới giao thông bị cản trở, chia cắt, làm chậm tiến độ vận chuyển nguyên vật liệu để thi công…

Để phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng cả năm đạt 8,3-8,5%, Bộ Tài chính cho rằng, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, triển khai kịp thời, quyết liệt, hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo các chỉ đạo của Chính phủ.

Các giải pháp cụ thể được Bộ Tài chính kiến nghị bao gồm: tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, chính sách; cũng như tháo gỡ vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, vướng mắc về nguyên vật liệu…

Bà Phí Hương Nga, Trưởng ban Thống kê công nghiệp và xây dựng, Cục Thống kê - nhận định, kết quả thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm nay đạt mục tiêu 8%.

Khối lượng vốn đầu tư công cần thực hiện trong 2 tháng cuối năm còn lớn, tuy nhiên, đây lại là thời điểm thường xảy ra mưa bão. Bà Nga lo ngại, yếu tố thời tiết cũng gây ảnh hưởng, làm gián đoạn công tác thi công. Ngoài ra, công tác giải phóng mặt bằng của nhiều dự án bị kéo dài; khâu chuẩn bị, lựa chọn nhà thầu, hoàn thiện các thủ tục đầu tư, năng lực về thẩm định, kiểm tra, giám sát, thi công còn hạn chế.

Thi công Dự án nâng cấp đường ĐT841 đoạn qua địa bàn thành phố Hồng Ngự (Đồng Tháp). Ảnh: Nhựt An - TTXVN

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn, bà Phí Hương Nga, Trưởng ban Thống kê công nghiệp và xây dựng, Cục Thống kê đề xuất một số giải pháp; trong đó, có vai trò quyết liệt của người đứng đầu. Bộ ngành, địa phương cần chỉ đạo chủ đầu tư cần khẩn trương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, đặc biệt với các dự án chuyển tiếp và dự án khởi công mới đã hoàn tất thủ tục đầu tư. Những dự án quan trọng, cấp thiết đang đầu tư dở dang; có khả năng hoàn thành phải được ưu tiên tập trung đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành.

Đại diện Cục Thống kê cũng cho rằng, cần nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án, hạn chế tối đa việc phải điều chỉnh trong quá trình triển khai.

Các đơn vị cần xây dựng kế hoạch tiến độ chi tiết cho từng dự án theo tuần, tháng, quý, gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ; kịp thời tháo gỡ ngay các vướng mắc, đặc biệt liên quan đến công tác đền bù giải phóng mặt.

Cùng với đó, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cần đẩy nhanh. Các bên phải có phương án bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng như đất, đá, cát… đáp ứng đầy đủ, kịp thời cho các công trình, nhất là dự án giao thông trọng điểm quốc gia.

“Trong quá trình triển khai, các bộ ngành, địa phương phải kịp thời điều chỉnh để chuyển vốn cho những dự án có tiến độ triển khai tốt, giải ngân nhanh, có khả năng hoàn thành trong năm nhưng chưa được bố trí đủ vốn”, bà Phí Hương Nga nhấn mạnh.

Ông Lê Tiến Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển hạ tầng, Bộ Tài chính cho biết, ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thành lập 8 tổ công tác do lãnh đạo Chính phủ làm tổ trưởng, làm việc trực tiếp với các Bộ, ngành, địa phương để nhận diện, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

“Bộ đề nghị địa phương phân công cụ thể lãnh đạo chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ các dự án, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, lập kế hoạch giải ngân chi tiết cho từng dự án, kiểm soát tiến độ giải ngân đầu tư công theo từng tuần, từng tháng, từng quý”, ông Dũng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung giải quyết khó khăn về vật liệu, đẩy nhanh thủ tục vốn ODA, rút gọn hồ sơ thanh toán ngay với khối lượng nghiệm thu; cập nhật dữ liệu đầy đủ trên Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư công, phản ánh khó khăn và phối hợp Kho bạc Nhà nước đảm bảo số liệu chính xác.

“Nếu các biện pháp này không được triển khai đồng bộ, việc hoàn thành kế hoạch giải ngân 100% năm 2025 sẽ là thách thức lớn”, lãnh đạo Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Thúy Hiền/Bnews/Vnanet.vn