Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp

Nông dân huyện Hoài Đức (Hà Nội) chăm sóc rau. (Ảnh VŨ SINH)

Ngày 19/6/2024, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 540/QĐ-TTg phê duyệt đề án Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030. Theo đó, mục tiêu cụ thể đến năm 2030 ít nhất 20% nhiệm vụ khoa học trong lĩnh vực nông nghiệp được nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao phục vụ phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp…

Theo đó, nhiều địa phương và người dân tập trung áp dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp giúp tối ưu hóa các quy trình sản xuất.

Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp các địa phương, doanh nghiệp thực hiện nhiều dự án khuyến nông về ứng dụng chế phẩm vi sinh sản xuất phân hữu cơ sinh học từ rơm, rạ và chất thải trong chăn nuôi; sản xuất rau, lúa hữu cơ nhằm giảm chi phí phân bón, tăng hiệu quả kinh tế so với sản xuất đại trà... Trong đó, nổi bật là mô hình ứng dụng dịch vụ cơ giới hóa thu gom rơm, rạ làm nguyên liệu sản xuất nấm, thức ăn chăn nuôi và phân bón hữu cơ tại một số địa phương: Tiền Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp.

Theo đó, xây dựng và phát triển chuỗi cung ứng dịch vụ cơ giới hóa thu gom rơm, rạ để làm nguyên liệu sản xuất nấm rơm, phân bón hữu cơ, thức ăn chăn nuôi góp phần gia tăng thu nhập từ sản xuất lúa khoảng 15% so với đại trà; mô hình canh tác lúa giảm phát thải, phục vụ phát triển bền vững vùng nguyên liệu lúa gạo xuất khẩu tại: Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh.

Bên cạnh đó là mô hình chăn nuôi trâu, bò thịt tuần hoàn gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm, thực hiện tại: Thái Bình, hòa Bình, Nam Định, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Điện Biên, Hà Giang, với việc sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý phân. Thức ăn tận dụng được từ các phụ phẩm nông nghiệp như: Thân cây ngô, rơm... được chế biến và bảo quản bằng phương pháp ủ chua. Vì vậy, giá thành thức ăn giảm, tăng hiệu quả kinh tế từ 10-15%. Chất thải chăn nuôi được ủ bằng chế phẩm, tạo nguồn phân hữu cơ để dùng trong trồng trọt hình thành vòng tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp.

Kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu cho nền nông nghiệp hiện đại và bền vững. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn còn nhiều khó khăn do khung chính sách về phát triển kinh tế tuần hoàn chưa được hoàn thiện; việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị còn hạn chế, nhiều hợp tác xã hoạt động chưa hiệu quả, dẫn đến những khó khăn trong đầu tư, áp dụng công nghệ, quy trình tiên tiến vào sản xuất, nhất là sản xuất theo hướng tuần hoàn.

Việc phổ biến sản xuất nông nghiệp tuần hoàn ở nhiều nơi còn hạn chế và chưa có giải pháp phù hợp từng vùng, miền, từng nhóm sản phẩm, quy mô trang trại và doanh nghiệp; thiếu đội ngũ chuyên gia có trình độ cao để phát triển kinh tế tuần hoàn, giúp giải quyết tốt các vấn đề, từ khâu đầu đến khâu cuối của cả quá trình.

Đội ngũ cán bộ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ xử lý chất thải, phụ phẩm trong nông nghiệp còn hạn chế. Mặt khác, phần lớn doanh nghiệp, chủ trang trại, các hộ dân còn duy trì thói quen khai thác tài nguyên nhằm tối đa hóa sản lượng, trong khi lượng phế thải bỏ đi sau thu hoạch còn lớn...

Nhằm thực hiện đề án "Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030", các nhiệm vụ và giải pháp được đưa ra là xây dựng, cập nhật hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin về các ứng dụng, giải pháp công nghệ thông tin, công nghệ số gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp; ưu tiên đầu tư nghiên cứu phát triển, tạo ra công nghệ, quy trình khép kín theo chuỗi giá trị.

Đề án cũng chú trọng xây dựng chương trình khuyến nông chuyển giao các công nghệ phát triển nông nghiệp tuần hoàn như công nghệ tái chế, sử dụng các phụ phẩm ngành sản xuất lúa gạo (rơm, rạ, vỏ trấu, cám) để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng như: Phân bón, thức ăn chăn nuôi, giá thể trồng nấm, đệm lót sinh học…

Đồng thời, xây dựng chương trình phát triển thị trường cho sản phẩm ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp; tổ chức quảng bá, xúc tiến thương mại cho các sản phẩm ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp; xây dựng chính sách và thể chế hỗ trợ chứng nhận các sản phẩm nông nghiệp tuần hoàn theo các tiêu chuẩn, chứng nhận quốc tế và trong nước phục vụ xuất khẩu; xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn gắn kết chuỗi sản xuất nông nghiệp tuần hoàn từ khâu trồng trọt, chăn nuôi đến thu hoạch, bảo quản và chế biến nhằm tạo vòng tròn khép kín, tích hợp đa giá trị…

HOÀNG HÙNG