Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn: Việt Nam quyết tâm hành động

Toàn cảnh diễn đàn Kinh tế tuần hoàn Việt Nam 2024

Ngày 10/12, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì tổ chức "Diễn đàn Kinh tế tuần hoàn Việt Nam 2024: Từ kế hoạch đến hành động".

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên cho biết: "Phát triển kinh tế tuần hoàn đã và đang là ưu tiên quan trọng trong chiến lược bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên và ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam. Đây được coi là chìa khóa để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cải thiện năng suất lao động và tạo dựng một nền kinh tế bền vững hơn trong giai đoạn mới.

Việc thực hiện kinh tế tuần hoàn là nhiệm vụ liên ngành và là trách nhiệm của toàn xã hội với sự vào cuộc của các cấp chính quyền, Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo các nguồn lực như tài chính, nghiên cứu, phát triển ứng dụng, chuyển giao công nghệ và sản xuất thiết bị, tạo không gian, động lực và điều kiện cho quá trình chuyển đổi, ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn.

Các tổ chức và cá nhân là động lực dẫn dắt thực hiện kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt, các doanh nghiệp đóng vai trò tiên phong trong việc đổi mới sáng tạo mô hình kinh doanh, nhằm hình thành một chuỗi giá trị tuần hoàn hơn.

Việt Nam đã có những bước đi cụ thể trong việc xây dựng Kế hoạch Hành động Quốc gia (HĐQG) thực hiện kinh tế tuần hoàn. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo các nguồn lực như tài chính, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, cùng nền tảng thông tin giúp doanh nghiệp tiến tới một nền kinh tế bền vững.

Bà Ramla Khalidi, Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho rằng, chỉ còn 5 năm nữa là tới vạch đích của mục tiêu phát triển bền vững và một nửa chặng đường cho tới Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam đến năm 2030.

Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng cho giai đoạn này: giảm gần 16% lượng phát thải khí nhà kính, đảm bảo xử lý 95% nước thải đô thị và tăng GDP bình quân đầu người lên 7.500 USD. Những tham vọng này phản ánh cam kết của Việt Nam đối với phát triển bền vững và phúc lợi của người dân.

Với những mục tiêu này, theo bà Ramla Khalidi, Việt Nam sẽ cần phải vượt qua những thách thức đáng kể. Ô nhiễm rác thải, không khí và nhựa, bao gồm cả ở Hà Nội xinh đẹp, nhắc nhở chúng ta về khó khăn trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và bảo vệ môi trường.

"Nền kinh tế tuần hoàn mang đến một cơ hội mạnh mẽ để giải quyết những thách thức này. Nhưng chúng ta phải hành động thật nhanh chóng, gấp rút chuyển đổi từ lập kế hoạch sang hành động", bà Ramla Khalidi lưu ý.

Để thúc đẩy chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, Việt Nam cần tích cực lồng ghép các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn vào các cải cách thể chế hiện hành. Việc hợp lý hóa khuôn khổ quản trị và quy trình quản lý chính là chìa khóa để tạo lập một môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Cụ thể, việc đơn giản hóa thủ tục tái sử dụng nước thải và thu hẹp khoảng cách về chi phí giữa nhựa nguyên sinh và nhựa tái chế sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp và cộng đồng.

Quá trình chuyển đổi này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Như chuyên gia Ramla Khalidi đã nhấn mạnh, Việt Nam cần đặt con người và công bằng xã hội vào trung tâm, đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi mang lại lợi ích cho tất cả mọi người. Việc tạo ra các diễn đàn đối thoại đa ngành và đa bên liên quan sẽ giúp tăng cường sự đồng thuận xã hội, thúc đẩy sự tham gia của các bên liên quan và tạo ra một cảm giác "chủ sở hữu" chung đối với mục tiêu phát triển bền vững.

Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh, đại diện thường trú UNDP khuyến nghị Việt Nam lồng ghép thiết kế sinh thái vào các chính sách. Cụ thể, cần tăng cường thực thi các cơ chế như EPR, đồng thời tham khảo các quy định tiên tiến của EU về thiết kế sản phẩm bền vững. Điều này không chỉ giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Tập trung vào các ngành mũi nhọn như nông nghiệp, dệt may, điện tử và xây dựng, Việt Nam có thể tích hợp hiệu quả các hoạt động tuần hoàn. Nhờ đó, chúng ta vừa đáp ứng các yêu cầu môi trường khắt khe của thị trường quốc tế, vừa tận dụng lợi thế cạnh tranh trong xuất khẩu.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI, nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách cụ thể trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam. Theo ông, việc ban hành quy định về thiết kế sản phẩm là một bước đi cần thiết.

Lấy ví dụ từ châu Âu, ông Tuấn cho rằng Việt Nam nên có những quy định tương tự, yêu cầu sản phẩm phải dễ tái chế, tiết kiệm năng lượng và có tuổi thọ cao. Đồng thời, các sản phẩm cần được thiết kế sao cho dễ phân loại, tháo rời và các nguyên liệu cấu thành phải đảm bảo tính đồng bộ để tối ưu hóa quá trình tái chế.

Tiến sĩ Chana Poomee - Giám đốc Phát triển Bền vững của SCG chia sẻ, việc triển khai nền kinh tế tuần hoàn đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng bền vững và gia tăng khả năng phục hồi của môi trường. Những thách thức toàn cầu, bao gồm các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão Yagi, nhấn mạnh sự cần thiết của việc chuyển đổi từ mô hình tuyến tính sang hệ thống tuần hoàn nhằm tối ưu hóa tài nguyên và giảm chất thải.

Với niềm tin này, SCG đã chung tay cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Diễn đàn Kinh tế Tuần hoàn Việt Nam trong 3 năm qua nhằm nâng cao sự hiểu biết và thực hành về kinh tế tuần hoàn, đồng thời kêu gọi sự hợp tác giữa các ban ngành toàn thể về vấn đề này trên tinh thần tăng trưởng xanh toàn diện, phù hợp với cam kết của tập đoàn nhằm thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế, xã hội và môi trường mà không một ai bị bỏ lại phía sau.

Hồng Hạnh