Thúc đẩy tài chính về đa dạng sinh học: Cơ hội mở rộng 'ngôi nhà xanh'

Việt Nam luôn coi phát triển bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển quốc gia.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh Việt Nam luôn coi phát triển bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển quốc gia. Nhờ đó, tỷ lệ che phủ rừng được duy trì ổn định ở mức 42%, nhiều hệ sinh thái quan trọng đã được phục hồi, diện tích các khu bảo tồn liên tục được mở rộng.

Tuy vậy, ông Trị cũng lưu ý bên cạnh những thành tựu đã đạt được, khoảng cách tài chính cho bảo tồn ở Việt Nam vẫn còn rất lớn so với nhu cầu thực tế. Đặc biệt là áp lực từ quá trình phát triển kinh tế-xã hội, đô thị hóa nhanh chóng, biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng khốc liệt đang đặt ra nhiều thách thức trong việc huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực.

Việt Nam cam kết phát triển bền vững

Phát biểu khai mạc Hội nghị khu vực châu Âu, châu Á và Thái Bình Dương (EAPAC) lần thứ 11 của Tổ chức Sáng kiến tài chính về đa dạng sinh học (BIOFIN) thuộc Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), diễn ra trong ngày 23/9, ông Trị cho hay Việt Nam là thành viên của nhiều công ước quốc tế về đa dạng sinh học và cũng là một trong những quốc gia tham gia BIOFIN, vinh dự cùng UNDP đồng chủ trì hội nghị BIOFIN EAPAC lần thứ 11.

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh cộng đồng quốc tế đang nỗ lực mạnh mẽ để triển khai Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal, trong đó có mục tiêu về huy động nguồn lực tài chính cho đa dạng sinh học được xem là then chốt để biến những cam kết thành hành động cụ thể. Vì thế, sự hợp tác của các nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp các quốc gia chia sẻ kinh nghiệm, huy động sáng kiến và tìm kiếm các giải pháp tài chính mới.

Đối với Việt Nam, ông Trị cho biết với quan điểm coi phát triển bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển, những năm qua, nhiều hệ sinh thái quan trọng đã được phục hồi, diện tích các khu bảo tồn liên tục được mở rộng. Trong đó có 9 khu Ramsar và 11 khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận, 15 Vườn di sản ASEAN và nhiều khu vực được công nhận có tầm quan trọng.

Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng cũng đã tạo ra nguồn thu bền vững, hiện nay mỗi năm đóng góp trên 3.000 tỷ đồng cho công tác bảo tồn và sinh kế cộng đồng. “Việt Nam cũng đang từng bước nghiên cứu, triển khai các công cụ tài chính mới như tín chỉ carbon, tín chỉ đa dạng sinh học, bảo hiểm rủi ro thiên nhiên, và xây dựng các quỹ bảo tồn,” ông Trị nói.

Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực tham gia các công ước, điều ước quốc tế, các đối tác quốc tế trên toàn cầu để triển khai các mục tiêu thuộc Khung Đa dạng sinh học Côn Minh, nhằm đóng góp vào các mục tiêu ngăn chặn suy giảm đa dạng sinh học và phục hồi hệ sinh thái, mở rộng "ngôi nhà xanh."

Trong giai đoạn tới, Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách và khung pháp lý để huy động nguồn lực cho thiên nhiên; nghiên cứu, thúc đẩy chi trả các dịch vụ hệ sinh thái khác như: hệ sinh thái đất ngập nước, hệ sinh thái biển; thúc đẩy lồng ghép mục tiêu bảo tồn thiên nhiên vào Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội; mở rộng hợp tác công-tư, hợp tác quốc tế và khu vực; và tăng cường sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị phát biểu.

“Chúng tôi đặc biệt coi trọng hợp tác với các tổ chức quốc tế, trong đó có UNDP và các đối tác phát triển, để chia sẻ tri thức, kinh nghiệm và huy động nguồn lực cho bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững. Với tinh thần đó, Việt Nam cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng cộng đồng quốc tế vì một tương lai phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên,” ông Trị nhấn mạnh.

UNDP sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam

Đại diện địa phương, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Đà Nẵng Trần Nam Hưng, nhấn mạnh thực tiễn phát triển hiện nay đang đặt ra những yêu cầu cao hơn về trách nhiệm quản lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ các hệ sinh thái và đa dạng sinh học với những giá trị cốt lõi tạo nên bản sắc sinh thái vùng duyên hải Nam Trung Bộ, trong đó có Đà Nẵng.

"Đà Nẵng hiểu rằng để phát triển bền vững, không thể tách rời khỏi việc gìn giữ môi trường sống tự nhiên," ông Hưng chia sẻ.

Ông Hưng cũng cho biết nhiều năm qua, Đà Nẵng kiên định theo đuổi mục tiêu phát triển hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn sinh thái, với nhiều sáng kiến được triển khai thực tiễn và mang lại hiệu quả rõ rệt, tiêu biểu là công tác bảo tồn voọc chà vá chân nâu, voọc chà vá chân xám, thúc đẩy các mô hình du lịch sinh thái, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

“Mối quan hệ đối tác này không chỉ giúp địa phương nâng cao năng lực quản lý môi trường, mà còn hỗ trợ cải thiện sinh kế, góp phần định hình nên hình ảnh của một thành phố xanh, hiện đại và đáng sống,” ông Hưng nhìn nhận.

Tin tưởng thông qua BIOFIN, các bên có thể biến cam kết thành hành động, biến nguồn tài chính thành những kết quả thực chất cho con người và hành tinh, bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh UNDP mong muốn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các đối tác địa phương để thúc đẩy những chương trình nghị sự tham vọng hơn về tài chính đa dạng sinh học. Điều này cũng được kỳ vọng sẽ góp phần thực hiện các mục tiêu toàn cầu và quốc gia.

Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam phát biểu.

Bà Ramla Khalidi chia sẻ trong nhiều thập kỷ qua, UNDP đã đồng hành cùng Việt Nam trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học, giảm thiểu rủi ro khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững. UNDP tiếp tục cam kết mạnh mẽ trong việc huy động nguồn lực và mang lại các giải pháp cho con người và thiên nhiên.

“Chúng ta gặp nhau hôm nay trong một thời điểm mang tính quyết định. Khung toàn cầu về đa dạng sinh học Côn Minh-Montreal đã đặt ra các mục tiêu toàn cầu đầy tham vọng. Tuy nhiên, thế giới vẫn đang phải đối mặt với khoảng trống tài chính cho đa dạng sinh học hơn 700 tỷ USD mỗi năm. Nếu chỉ tiếp tục cách làm cũ, chúng ta sẽ không thể lấp đầy khoảng trống này,” bà Ramla Khalidi nói.

Tuy vậy, bà Ramla Khalidi cũng cho rằng những thay đổi là có thể, và BIOFIN đang mở lối đi đó. Minh chứng là BIOFIN đã huy động được hơn 1,6 tỷ USD cho thiên nhiên trên toàn cầu và đà phát triển này ngày càng mạnh mẽ.

Tại Việt Nam, sự chuyển đổi đang diễn ra rõ rệt. BIOFIN đang góp phần thay đổi cách thức bảo tồn biển - từ mô hình do Nhà nước dẫn dắt sang đồng quản lý bao trùm cả cộng đồng, hợp tác xã và khu vực tư nhân. Những nỗ lực này đã chứng minh bảo tồn có thể được tài trợ và quản lý thông qua trách nhiệm chung, sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho cả hệ sinh thái, cộng đồng.

Bà Ramla Khalidi cũng lưu ý nhu cầu bảo tồn chưa bao giờ cấp bách hơn lúc này. Việt Nam là một trong những quốc gia giàu đa dạng sinh học nhất thế giới, nhưng theo báo cáo hiện có tới 1.398 loài đang bị đe dọa. Vì vậy, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên không chỉ có ý nghĩa với hệ sinh thái, mà còn gắn chặt với an ninh lương thực, việc làm và khả năng chống chịu.

“Tài chính cho đa dạng sinh học không chỉ là huy động tiền bạc. Đây là sự thay đổi mang tính hệ thống. Nó đồng nghĩa với việc điều chỉnh các chính sách, khuyến khích và thị trường để nền kinh tế phát triển nhờ vào việc bảo vệ thiên nhiên, chứ không phải khai thác cạn kiệt thiên nhiên,” Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh.

Tại hội nghị, các chuyên gia, đại diện các chính phủ, tổ chức cũng đã cùng nhau chia sẻ về những sáng kiến đổi mới tài chính cho đa dạng sinh học. Nhiều cơ chế tài chính đa dạng, bao gồm tín chỉ đa dạng sinh học, trái phiếu xanh và bảo hiểm thiên nhiên cũng sẽ được giới thiệu tại hội nghị./.

(Vietnam+)