Thúc đẩy thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, hướng tới phát triển bền vững

Sản phẩm từ miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo được giới thiệu đến người tiêu dùng cả nước

Đồng hành cùng quá trình phát triển của đất nước, việc thu hẹp khoảng cách vùng miền luôn là một trong những nhiệm vụ chiến lược mang ý nghĩa kinh tế, xã hội và chính trị sâu sắc. Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách, dành nhiều nguồn lực để ưu tiên phát triển khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, đặc biệt là phát triển thương mại hàng hóa và dịch vụ, nhằm nâng cao đời sống người dân địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế, ổn định tình hình chính trị - xã hội.

Trong đó, Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 964/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2015 và tiếp nối là giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1162/QĐ-TTg ngày 13/7/2021. Đây là chương trình đặc thù, cần thiết, nhằm phát triển thương mại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các vùng miền, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng ở miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, đồng thời thể hiện sự quan tâm của Đảng và Chính phủ đối với địa bàn khó khăn này.

Sản phẩm từ miền núi, vùng sâu, vùng xa được giới thiệu đến người tiêu dùng cả nước

Các chương trình xúc tiến thương mại được Chính phủ triển khai trong thời gian qua đã trở thành "đòn bẩy" quan trọng, mở ra hướng đi mới cho hàng hóa vùng khó. Nhiều sản phẩm vốn chỉ quen thuộc trong không gian thôn xóm nay đã có mặt tại hệ thống siêu thị lớn, trở thành món quà đặc sản được người tiêu dùng cả nước ưa chuộng. Điều này không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn khẳng định nỗ lực của Nhà nước trong việc đưa thương mại trở thành trụ cột phát triển bền vững cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi và hải đảo.

Chính từ những thay đổi ấy, có thể thấy rõ vai trò quan trọng của các chương trình xúc tiến thương mại trong việc mở đường, tạo kết nối và nâng tầm sản phẩm đặc trưng vùng cao. Trong thực hiện mục tiêu chung này, có phần đóng góp quan trọng của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, để sản phẩm miền núi thực sự trở thành một phần của dòng chảy thương mại quốc gia, còn nhiều nhiệm vụ cấp bách cần được giải quyết một cách hệ thống và lâu dài.

Nhiều sản phẩm đã có mặt tại các kênh phân phối hiện đại

Những kết quả đáng ghi nhận

Việc thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trong những năm qua đã mang lại nhiều kết quả khả quan, mức tăng trưởng hàng năm về giá trị của tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ và đã tạo ra những thay đổi rõ nét. Với sự đồng hành của các hệ thống phân phối lớn như Saigon Co.op, Central Retail, Winmart, AEON, Mega Market..., sản phẩm đặc sản vùng cao, vùng hải đảo đã tiếp cận người tiêu dùng cả nước.

Thông qua các tuần lễ nông sản, tuần lễ giới thiệu hàng nông, thủy sản tại các hệ thống siêu thị hay các chương trình "Tự hào nông sản Việt" trên các sàn thương mại điện tử đã giúp tiêu thụ mạnh các mặt hàng từ mật ong bạc hà Tuyên Quang, miến dong Bắc Kạn, mận hậu Sơn La, lê Tai Nung Cao Bằng, quýt Bắc Sơn Lạng Sơn, chè Shan tuyết Lào Cai, gạo nếp Tú Lệ, nông sản Thái Nguyên, hành tỏi Lý Sơn…, giúp hàng nông sản vượt qua rào cản địa lý đến với người tiêu dùng tại tại Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh… Từ đó, nâng cao giá trị và vị thế của đặc sản vùng cao, vùng hải đảo.

Gian hàng tại Tuần lễ Nông sản Việt 2025 do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) tổ chức góp phần thúc đẩy kết nối cung cầu sản phẩm

Cùng với đó, Bộ Công Thương và các địa phương đã các hoạt động hỗ trợ, xúc tiến thương mại, tạo ra một luồng sinh khí mới, đưa đặc sản miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo vươn ra thị trường lớn. Trong đó, chú trọng vào các hoạt động kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu thụ hàng nông sản, các sản phẩm đặc trưng, có thế mạnh của địa phương, như: tổ chức các Hội nghị, hội thảo, hội chợ trưng bày, quảng bá, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng; tuyên truyền, quảng bá, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm tiềm năng, lợi thế của các địa phương,…

Vượt qua rào cản

Dù có nhiều tín hiệu khích lệ, tỷ lệ sản phẩm của khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo góp mặt trong các hệ thống phân phối hiện đại vẫn còn hạn chế. Theo đánh giá của các chuyên gia, có ba nhóm nguyên nhân chính đang cản trở quá trình này. Đó là do khoảng cách phát triển kinh tế - xã hội, dù thời gian gần đây, kinh tế khu vực đã cải thiện, song nhiều nơi vẫn còn phát triển chậm, hạ tầng yếu kém, giao thông khó khăn, dịch vụ vận chuyển (logistics) hạn chế. Điều này làm tăng chi phí sản xuất - vận chuyển, khiến doanh nghiệp và hợp tác xã khó kết nối ổn định với hệ thống phân phối hiện đại.

Nguyên nhân thứ hai là do quy mô sản xuất nhỏ, phụ thuộc mùa vụ. Đa phần các sản phẩm nông sản, lâm sản, gia vị… của khu vực còn sản xuất với sản lượng nhỏ, tính mùa vụ cao; nên khi thị trường cần số lượng lớn, địa phương khó đáp ứng, dẫn đến mất cơ hội kết nối dài hạn.

Rào cản thứ ba là về năng lực của doanh nghiệp và hợp tác xã. Nhiều đơn vị sản xuất tại miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo còn hạn chế về quản trị, kỹ năng tiếp cận thị trường, truyền thông số, truy xuất nguồn gốc và xây dựng chuỗi giá trị. Đây là những yêu cầu bắt buộc để tham gia hệ thống phân phối hiện đại.

Phụ nữ vùng cao mạnh dạn bán hàng trên các nền tảng số

Từ thực tế trên, Bộ Công Thương đang tiếp tục triển khai sâu rộng các chương trình mục tiêu quốc gia và chương trình xúc tiến thương mại dành cho khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo như: hỗ trợ xây dựng thương hiệu, hỗ trợ kỹ năng tiếp cận thị trường, đào tạo kỹ năng truyền thông số, bán hàng trực tuyến, thương mại điện tử... Trong bối cảnh số hóa thương mại ngày càng mạnh mẽ, kênh thương mại điện tử đang trở thành giải pháp chiến lược để tiêu thụ hàng hóa miền núi. Đây là nền tảng có thể khắc phục những hạn chế về hạ tầng vật lý, giúp sản phẩm đặc trưng từ miền núi, hải đảo tiếp cận người tiêu dùng và nhà phân phối nhanh chóng, minh bạch.

Phương Uyên