Thúc đẩy ứng dụng chuyển đổi số lĩnh vực điện lực

Kỹ thuật Trạm biến áp 500kV Thanh Hóa theo dõi mức độ tin cậy của thiết bị trên ứng dụng di động.

Trên các tuyến đường dây 500kV, 220kV đi qua Thanh Hóa, hệ thống camera giám sát, thiết bị bay không người lái (flycam) và cảm biến nhiệt độ dây dẫn đang được ngành truyền tải ứng dụng rộng rãi. Những thiết bị này giúp ghi nhận liên tục dữ liệu hành lang tuyến, nhận diện điểm phát nhiệt bất thường, cảnh báo nguy cơ gió nóng, sạt trượt hoặc vi phạm hành lang an toàn. Tất cả được kết nối vào hệ thống phần mềm quản lý vận hành, cho phép kỹ sư phân tích tình trạng thiết bị theo thời gian thực.

Đội phó Đội Truyền tải điện Thanh Hóa Phạm Ngọc Thắng, cho biết, ngoài triển khai đồng bộ các biện pháp bảo dưỡng, thí nghiệm định kỳ để nâng cao an toàn hệ thống điện, việc kết hợp mạnh mẽ các giải pháp chuyển đổi số như giám sát từ xa, phân tích dữ liệu vận hành theo thời gian thực đã giúp giảm áp lực cho lực lượng trực tiếp, phát hiện sớm nguy cơ sự cố và cho phép điều chỉnh kịp thời, qua đó bảo đảm truyền tải an toàn liên tục cho toàn tỉnh và góp phần giữ ổn định hệ thống liên miền.

Trên hệ thống lưới phân phối 110kV trở xuống, Công ty Điện lực Thanh Hóa (PC Thanh Hóa) cũng đang đẩy nhanh các giải pháp chuyển đổi số theo hướng hiện đại hóa toàn diện. Hệ thống SCADA/DMS được triển khai sâu, cho phép điều khiển từ xa trạm biến áp không người trực, tự động khoanh vùng sự cố và rút ngắn đáng kể thời gian mất điện. Cùng với đó, PC Thanh Hóa ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu phụ tải, dự báo nhu cầu theo thời gian thực và hỗ trợ hiệu quả chương trình điều chỉnh phụ tải (DSM/DR) - một cấu phần quan trọng của lưới điện hiện đại. Các nền tảng số như E-Office, ERP, OMS... cũng đang tạo thành chuỗi quy trình vận hành, kinh doanh khép kín, giảm khối lượng giấy tờ, hạn chế sai sót và tăng tính minh bạch trong quản lý kỹ thuật. Nhờ đó, các chỉ số SAIDI, SAIFI, MAIFI phản ánh độ tin cậy cung cấp điện đều giảm sâu so với năm trước. Nhiều khu vực đông dân cư và vùng phụ tải công nghiệp đã giảm thời gian mất điện tới hàng chục phần trăm so với trước.

Ở lĩnh vực sửa chữa điện, bản đồ số, thiết bị đầu cuối cầm tay cùng hệ thống quản lý lưới điện số hóa giúp đội ngũ kỹ thuật tiếp cận nhanh thông tin về vị trí sự cố, lịch sử vận hành thiết bị và mức độ hư hỏng. Các hạng mục phức tạp tại trạm biến áp lớn được hỗ trợ bằng công nghệ thực tế ảo (AR/VR), giúp kỹ sư mô phỏng thao tác trước khi triển khai, qua đó giảm rủi ro và chuẩn hóa quy trình. Đồng thời, PC Thanh Hóa đẩy mạnh bảo trì theo tình trạng thiết bị (CBM), sửa chữa lưới điện hotline, hệ thống cảm biến đo rung giúp dự báo trước nguy cơ hỏng hóc, tối ưu thời điểm sửa chữa và tiết kiệm chi phí vận hành.

Cũng tại PC Thanh Hóa, nguồn nhân lực ngành điện đang được số hóa mạnh mẽ. Các lớp đào tạo về sử dụng AI được tổ chức thường xuyên, hỗ trợ cán bộ áp dụng công nghệ trong tối ưu quy trình làm việc, phân tích dữ liệu tiêu thụ điện và dự báo phụ tải. Đặc biệt, PC Thanh Hóa là đơn vị thí điểm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam ứng dụng AI Agents trong điều hành - công cụ giúp tự động hóa các tác vụ giám sát, cảnh báo, phân tích dữ liệu lớn và đề xuất phương án xử lý theo thời gian thực.

Trong nhóm dịch vụ khách hàng, thanh toán không dùng tiền mặt là điểm nhấn nổi bật. PC Thanh Hóa từng bước giảm các điểm thu qua đối tác trung gian, chuyển mạnh sang hóa đơn điện tử và thanh toán qua ví điện tử, ngân hàng số và App EVN. Việc số hóa quy trình thanh toán giúp nâng cao tính minh bạch, hạn chế gian lận, rút ngắn thời gian xử lý giao dịch và giảm chi phí xã hội. Lĩnh vực an toàn lao động cũng được tăng cường. Hệ thống nhận diện AI hỗ trợ phát hiện hành vi vi phạm quy trình; phần mềm cảnh báo, thiết bị giám sát điều kiện môi trường và mã QR kiểm soát công tác theo thời gian thực giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn. Các khóa đào tạo trực tuyến, mô phỏng sự cố giúp người lao động thực hành thao tác chuẩn xác hơn trong các nhiệm vụ phức tạp.

Theo Phó Giám đốc Công ty Điện lực Thanh Hóa Hoàng Đức Hậu, đơn vị đang tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý tài sản, an toàn lao động và kinh doanh - dịch vụ khách hàng; hoàn thiện mô hình lưới điện thông minh với các chức năng tự động đóng cắt, tự động xử lý sự cố; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số như AI, Big Data, BI, IoT trong phân tích phụ tải và dự báo sự cố, hướng tới hình thành hệ sinh thái số toàn diện trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Mục tiêu đến năm 2030, PC Thanh Hóa sẽ có 100% dịch vụ điện ở cấp độ 4; 100% trạm 110kV không người trực; giảm sự cố và thời gian ngừng cấp điện, đồng thời tăng năng suất lao động bình quân 8 - 10%/năm.

Bài và ảnh: Tùng Lâm