Thực hiện bảo tồn, tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn

Dự án bảo tồn, tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn (giai đoạn 2) sẽ nâng cấp di tích khang trang hơn - Ảnh: N.T

Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn tọa lạc bên bờ Nam sông Thạch Hãn thuộc thôn Hậu Kiên, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong. Đây là nơi sinh ra nhà lãnh đạo kiệt xuất, người chiến sĩ cộng sản kiên cường, nhà lý luận xuất sắc, một tư duy lớn của cách mạng Việt Nam: Tổng Bí thư Lê Duẩn. Khu lưu niệm được xây dựng trên tổng diện tích 2.000 m2 , nguyên trước đây là nhà và vườn của cụ thân sinh Lê Hiệp. Năm 2010, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn được công nhận là di tích Quốc gia. Đây là một trong những điểm được nhiều du khách trong tỉnh, trong nước và quốc tế đến tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử. Đồng thời, là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ, nơi tổ chức các hoạt động tri ân của Đảng, Nhà nước, quân và Nhân dân cả nước và trong tỉnh.

Qua thời gian, di tích đã bị xuống cấp và đã được các cấp, các ngành, địa phương nhiều lần trùng tu, sửa chữa từng hạng mục nhằm giữ nguyên hiện trạng như ban đầu. Để bảo tồn những giá trị lưu niệm về cuộc đời hoạt động cách mạng của Tổng Bí thư Lê Duẩn, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống cách mạng, xây dựng môi trường cảnh quan tương xứng với tầm vóc và giá trị di tích, HĐND tỉnh đã thông qua chủ trương đầu tư dự án bảo tồn, tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn (giai đoạn 2) tại Nghị quyết số 435/NQ-HĐND, ngày 24/10/2016 và dự kiến bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn 45 tỉ đồng.

Năm 2017, dự án được Thủ tướng Chính phủ đồng ý bố trí vốn ngân sách trung ương đầu tư. Dự án chủ yếu đầu tư các hạng mục: Tu bổ nhà lưu niệm, nhà trưng bày, bia chứng tích, nhà tưởng niệm; nâng cấp bến đua thuyền. Các hạng mục tôn tạo và xây mới như: Tôn tạo sân vườn, tường rào; xây mới tường rào, phòng thư viện Nhân dân; cổng di tích. Sau khi chủ trương đầu tư được phê duyệt, do còn một số vướng mắc, chưa thống nhất về quy mô đầu tư cũng chưa được bố trí vốn nên giai đoạn 2016 - 2020 dự án chưa được triển khai thực hiện.

Tại cuộc họp Ban Thường vụ Tỉnh ủy ngày 6/3/2020 đã giao UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo điều chỉnh thiết kế phù hợp. Theo đó, xem xét khuôn viên sân di tích dành cho tổ chức hành lễ và có tính kết nối với khu vực bến thả hoa; không gian tưởng niệm, thờ tự Tổng Bí thư Lê Duẩn đặt ở vị trí trung tâm phía trước, thể hiện hình ảnh Tổng Bí thư gần gũi với Nhân dân. Đồng thời, yêu cầu UBND tỉnh tiếp tục đề xuất đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) và BQL Dự án Đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh tổ chức lấy ý kiến các chuyên gia về lĩnh vực văn hóa, các sở, ngành, địa phương liên quan và về dự án; phối hợp với đơn vị tư vấn tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án; đồng thời, tham mưu UBND tỉnh trình Bộ VH,TT&DL thẩm định dự án theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Trên cơ sở ý kiến tham gia của Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Lê Khánh Hải (nay là Chánh Văn phòng Chủ tịch nước) đại diện gia đình Tổng Bí thư Lê Duẩn và đại diện Cục Di sản văn hóa trong dịp làm việc với UBND tỉnh Quảng Trị tháng 7/2020, Bộ VH,TT&DL đã có công văn thẩm định dự án, trong đó đề nghị UBND tỉnh điều chỉnh một số nội dung, hạng mục công trình. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh đã trình và ngày 12/5/2021, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 46/NQ-HĐND phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án bảo tồn, tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn (giai đoạn 2). Ngày 25/6/2021, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 71/NQHĐND phê duyệt chủ trương đầu tư dự án: Bảo tồn, tôn tạo, nâng cấp các di tích lịch sử cách mạng trọng điểm tỉnh Quảng Trị, trong đó có dự án thành phần Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn. Ngày 11/10/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2960/QĐ-UBND về việc phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án. Nhà lưu niệm (căn nhà gỗ hiện tại) là hạng mục quan trọng nhất trong dự án bảo tồn và tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn.

Theo đó, nhà lưu niệm trưng bày một số hình ảnh, hiện vật về thân thế, gia đình và cuộc đời Tổng Bí thư Lê Duẩn và đặt các bàn thờ cúng tổ tiên gia đình. Ngôi nhà làm bằng gỗ dạng 3 gian, 2 chái, kết cấu đơn giản. Chân cột nhà làm bằng đá ong màu đen. Toàn bộ cấu kiện gỗ của nhà được sơn màu nâu đỏ và mái nhà lợp ngói cũng đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Dự án thực hiện phương án tu bổ phục hồi như thay mới toàn bộ mái ngói, sửa chữa những chỗ bị hư hỏng theo nguyên trạng, bảo tồn các chân cột bằng đá ong, làm sạch và sơn lại cấu kiện gỗ theo nguyên trạng, phục hồi giường trong phòng ngủ Tổng Bí thư Lê Duẩn theo mẫu nguyên gốc, làm mới hệ thống điện chiếu sáng. Ngoài ra, dự án còn cải tạo, nâng cấp nhà trưng bày và tưởng niệm; cải tạo sảnh chính thành kiến trúc 3 gian xây giả gỗ theo truyền thống, có phần mái tiếp giáp với mái nhà trưng bày. Nhà phía sau (xây mới) làm không gian tưởng niệm (không gian thờ cúng Tổng Bí thư Lê Duẩn), kiến trúc theo truyền thống xây giả gỗ. Nền nhà được nâng cao để tăng thêm tính chất trang trọng cho không gian tưởng niệm; chuyển không gian của nhà tưởng niệm hiện trạng thành nhà đón tiếp và thư viện nhân dân; cổng được tôn tạo theo kiểu kiến trúc cổng Trung Bộ; tôn tạo xây mới kè, bậc cấp bến sông; tôn tạo xây mới biển giới thiệu di tích bến sông, bia chứng tích…

Thời gian thực hiện dự án từ năm 2021 - 2024. Giám đốc Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Phan Văn Thắng cho biết: “Bảo tồn, tôn tạo di tích Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn là nhiệm vụ có ý nghĩa hết sức quan trọng. Quá trình triển khai dự án phải qua nhiều quy trình, thủ tục, từ các hội nghị lấy ý kiến của các sở, ban, ngành, địa phương, các chuyên gia; ý kiến thẩm định của Bộ VH,TT&DL; ý kiến của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và thân nhân gia đình Tổng Bí thư. Các ý kiến tham gia đã được tổng hợp, xem xét một cách nghiêm túc để có kết quả trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; tạo tiền đề cho việc bảo tồn, tôn tạo di tích một cách bài bản, đúng quy trình, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống cách mạng, xây dựng môi trường cảnh quan tương xứng với tầm vóc và giá trị, nâng cao hiệu quả của di tích”.

Ngọc Trang