Thực hư nhà máy điện hạt nhân hiện đại của Nga bị truyền thông phương Tây gọi là 'Chernobyl nổi'

Nhà máy điện hạt nhân nổi của Nga mà báo giới phương Tây nhắc tới thời gian qua (Ảnh: RT)

Nhiều hãng truyền thông chính thống của phương Tây mấy ngày qua đã gọi nhà máy nổi này là "Chernobyl nổi" - nhưng liệu có cường điệu quá hay không? Trên thực tế, nhà máy này được xây dựng dưa trên công nghệ đã có từ lâu và các mối quan ngại về thảm họa hạt nhân liên quan tới nó là điều có thể hiểu được.

Nhà máy điện Akademik Lomonosov (KLT-40S) được cấp giấy phép hoạt động 10 năm hồi tháng 6 vừa qua và sẽ được điều tới địa điểm cuối cùng của nó là khu cảng nhỏ Pevek thuộc vùng Chukotka, ở Bắc Cực. Tại đây, bắt đầu từ cuối năm nay, nó sẽ bắt đầu cung cấp nhiệt và điện năng cho khách hàng trong vùng.

Nhưng đối với các hãng truyền thông phương Tây, sự kiện trên là một câu chuyện hút khách không thể bỏ lỡ. Nhiều hãng truyền thông đăng tải các tít dẫn cảnh báo rằng "Nga sắp chuyển "Chernobyl nổi" qua Vòng Bắc Cực hay "Trạm năng lượng hạt nhân nổi duy nhất của thế giới có tên "Chernobyl trên băng" mà Nga chế tạo".

Trên thực tế, so sánh như vậy là kệch cỡm bởi có rất ít điểm chung giữa nhà máy điện hạt nhân mà mini seri của HBO mô tả với "Nhà máy Nhiệt điện Hạt nhân nổi (PATES)", như tên chính thức của nhà máy mới của Nga. Điểm quan trọng nhất là nó được thiết kế nhằm ngăn chặn trước một thảm họa tương tự như Chernobyl.

Phòng điều khiển trung tâm của nhà máy điện hạt nhân nổi (Ảnh: RT)

Nhà máy điện hạt nhân kiểu mới

Hãy đi sâu hơn vào cái mà giới truyền thông phương Tây mô tả là nguy hiểm. Mối đe dọa và rủi ro tiềm ẩn của nhà máy điện này là gì?

Lò phản ứng hạt nhân của nhà máy trên gồm nhiều lớp bảo vệ lồng ghép vào nhau, thanh năng lượng được bọc trong phần lõi kín để ngăn chặn uranium rò rỉ, ngoài ra còn có nhiều bức tường kín bao bọc xung quanh các phòng có chứa hạt nhân. Bên trong các căn phòng này đều có áp suất cực lớn để ngăn chặn bất cứ thứ gì rò rỉ ra ngoài.

Toàn bộ nhà máy nổi này được đặt trên một con tàu, có thể được triển khai tới bất cứ đâu, và kết nối được với nhiều cơ sở hạ tầng trên đất liền, giữ vị trí trong suốt nhiều thập kỷ, việc duy tu, bảo dưỡng cũng được thực hiện một cách dễ dàng.

Các lò phản ứng KLT-40S của nhà máy được thiết kế phòng trước trường hợp tất cả nhân viên trong nhà máy bị bất tỉnh và nguồn năng lượng vận hành bị cắt, khi đó nhà máy sẽ tự ngừng hoạt động nếu cần thiết. Nhiều biện pháp an toàn khác cũng được áp dụng, như các thanh lò xo hấp thụ neutron giúp duy trì hoạt động phần lõi trong trường hợp mất điện.

Phần thân con tàu cũng được thiết kế đặc biệt, đủ sức chống chịu đủ kiểu va chạm có thể gây ảnh hưởng tới các lò phản ứng, hay các vụ va chạm với tàu khác, với đá thậm chí là cả một chiếc máy bay rơi. Các kỹ sư cho hay nhà máy nổi cũng có thể chịu được nhiều cơ bão lớn với sức gió lên tới 80 m/giây.

Công suất của PATES

Điểm khác biệt quan trọng giữa một nhà máy điện trên mặt đất và nhà máy điện đặt trên tàu chính là công suất. Mỗi lò phản ứng của nhà máy điện Chernobyl trước đây sản xuất 1.000 MW điện năng mỗi lò, trong khi 2 lò phản ứng KLT-40S của nhà máy Akademik Lomonosov chỉ có tổng công suất 70 MW. Đó chính là hạn chế của nhà máy nổi này.

Một lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ được cho là hiệu quả hơn nhiều so với hệ thống đẩy cơ học thông thường của một con tàu. Nếu muốn sở hữu một chiếc tàu ngầm có khả năng ẩn náu khỏi kẻ địch suốt nhiều tuần, nhiều tháng liền, một nước cần phải lắp đặt lò phản ứng hạt nhân cho nó. Để một con tàu có đủ nguồn năng lượng để vận hành cẩu trục phá băng, người ta cũng thường lựa chọn năng lượng hạt nhân thay vì sử dụng động cơ diesel thông thường. Trên thực tế, lò phản ứng KLT-40S ban đầu được sử dụng trên các tàu phá băng hạt nhân của Nga.

Nhà máy điện hạt nhân nổi cũng phải cạnh tranh được với các mẫu nhà máy điện khác, khi xét về giá thành. Người ta không thể chi hàng triệu USD cùng nhiều năm liền để xây dựng một cơ sở cỡ lớn và sau đó mất thêm nhiều năm nữa để thu hồi đủ vốn. Các PATES cỡ nhỏ thì ngược lại - chúng được xây dựng trong khoảng thời gian ngắn và sản sinh ra nguồn điện năng đắt giá, dễ thu hồi vốn.

Phòng nhiên liệu hạt nhân bên trong nhà máy (Ảnh: RT)

Ưu thế so với nhà máy thường

Theo nhà sản xuất Rosenergoatom, nhà máy điện hạt nhân nổi mà họ chế tạo vừa có lợi ích về mặt kinh tế, lại vừa triển khai dễ dàng tới các khu vực xa xôi, chịu đựng được thời tiết khắc nghiệt. "Tính toán của chúng tôi cho thấy, khi hoạt động 100% công suất, PATES có sức cạnh tranh hơn so với các nguồn điện khác ở Chukotka" - ông Pavel Ipatov, Phó Giám đốc công ty, nói với RT.

Ngược lại, việc xây dựng một nhà máy điện - cả thông thường lẫn hạt nhân - ở một vị trí xa xôi sẽ tiêu tốn rất nhiều thời gian và tiền bạc. Chỉ riêng việc chuyển nguyên vật liệu và trang thiết bị tới một địa điểm cách đó hàng nghìn km cũng đã là việc khó khăn, chưa kể việc các công nhân xây dựng trong điều kiện thời tiết hết sức khắc nghiệt như ở Bắc Cực.

Dự án của Nga

Nga hiện sở hữu nhiều địa điểm xa xôi dọc bờ biển dài 24.000 km ở vùng Cực Bắc, nơi mà nhiều người dân sinh sống và thu thập các loại khoáng sản tự nhiên. Đó là lý do vì sao Nga cần các hạm đội tàu hạt nhân phá băng, và cần cả các nhà máy điện hạt nhân nổi.

Pevek, điểm đến của nhà máy điện hạt nhân nổi Akademik Lomonosov, rất gần với một trong những mỏ thiếc lớn nhất của Nga, trong khi vùng Chukotka vốn nổi tiếng với ngành công nghiệp khai thác vàng. Khu vực này cũng có cơ sở hạ tầng đã cũ kỹ. Chỉ có 2 nhà máy điện lớn ở đây - một là nhà máy điện hạt nhân được xây dựng từ năm 1974 và còn lại là nhà máy nhiệt điện than từ năm 1944. Mạng lưới điện địa phương bị cô lập, có nghĩa rằng khu vực sẽ bị thiếu điện nếu 1 trong 2 nhà máy này ngừng hoạt đông - bởi vậy mà rất cần tới nhà máy điện hạt nhân nổi.

Nhà sản xuất Rosenergoatom hiện dang phát triển thêm một phiên bản nhà máy điện hạt nhân nổi hiện đại hơn, được lắp đặt các lò phản ứng hiện đại nhất. Thị trường tiềm năng của các nhà máy điện kiểu này trong tương lai sẽ là vùng lãnh thổ ở Bắc Cực của Nga.

Theo RT

Huyền Chi