Thực hư việc UAV Ukraine phá hủy thủy phi cơ Be-12 của Nga

Trong đoạn video do Bộ Quốc phòng Ukraine công bố, hai chiếc Be-12 bị UAV cảm tử đánh trúng, trong đó một chiếc mang số hiệu Bort 08. Ngoài ra, một trực thăng Mi-8 cũng bị tấn công.

UAV Ukraine tấn công thủy phi cơ Be-12 của Nga. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Ukraine)

Phía Ukraine khẳng định cả ba đều bị phá hủy, song phía Nga chưa có động thái liên quan. Cuộc tập kích diễn ra tại căn cứ không quân Kacha, gần Sevastopol, nơi đóng quân chủ lực của Hạm đội Biển Đen. Theo Cục Tình báo Quân đội Ukraine (GUR), chiến dịch này được thực hiện ngày 21/9 bởi đơn vị đặc nhiệm "Ghost".

Thủy phi cơ Be-12 từ thời Chiến tranh Lạnh

Be-12, biệt danh Chayka (Hải âu) trong tiếng Nga và có tên mã NATO là Mail, lần đầu bay thử năm 1960. Thời kỳ Chiến tranh Lạnh, nó từng là máy bay chống ngầm quan trọng, nhưng do thiếu nâng cấp, vai trò này dần phai nhạt.

Hiện tại, Be-12 chủ yếu làm nhiệm vụ trinh sát, tìm kiếm cứu nạn và đặc biệt là săn lùng tàu không người lái (USV) của Ukraine ở Biển Đen.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS ở Anh), đến đầu năm 2023 Nga chỉ còn khoảng sáu chiếc Be-12, phần lớn thuộc phiên bản cứu hộ Be-12PS. Ảnh vệ tinh tại sân bay Kacha cho thấy có 7–8 chiếc, trong đó 4–5 chiếc vẫn hoạt động. Nếu đúng hai máy bay vừa bị phá hủy, số lượng Be-12 khả dụng của Nga có thể giảm một nửa.

Vai trò đặc biệt trong chiến sự hiện tại

Từ mùa hè 2022, hình ảnh Be-12 xuất hiện thường xuyên tại Crimea. Các báo cáo cho thấy chúng hỗ trợ phát hiện tàu không người lái Ukraine, đồng thời theo dõi hoạt động của đặc nhiệm, thợ lặn và trinh sát ở quanh bán đảo.

Ngoài ra, Be-12 còn có thể làm nhiệm vụ tiếp tế, chở người sống sót hoặc vận chuyển trong điều kiện ít nguy cơ bị đối phương đe dọa. Dù đã lạc hậu, radar và buồng quan sát mũi máy bay vẫn mang lại lợi thế nhất định trong việc phát hiện tàu nhỏ, đặc biệt là USV.

Chiến dịch tàu không người lái của Ukraine đã nhiều lần khiến Hạm đội Biển Đen khốn đốn, buộc Nga phải củng cố phòng thủ tại Crimea và thậm chí xây dựng hầm trú ẩn kiên cố cho máy bay ở Belbek.

Ban đầu, các USV của Ukraine chỉ là "kamikaze" một chiều, nhưng nay đã phát triển thành nền tảng đa năng: tái sử dụng được, có thể phóng UAV FPV, mang theo pháo, thậm chí lắp cả bệ phòng không. Một số bằng chứng cho thấy UAV được phóng từ USV có thể đã tham gia trực tiếp vào vụ tấn công ở Kacha.

Be-12 từng thoát khỏi nhiều biến cố lịch sử, từ sự tan rã Liên Xô đến việc Nga sáp nhập Crimea. Dù Nga đã chính thức loại biên loại máy bay này từ năm 1992, Be-12 vẫn được duy trì nhờ số lượng ít ỏi còn lại. Tuy nhiên, với nguồn phụ tùng cạn kiệt và các cuộc tấn công ngày càng dồn dập, Hải quân Nga có thể buộc phải chấm dứt sự nghiệp của Be-12.

Trên không, Be-12 gần như không có cơ hội sống sót trước đối thủ hiện đại. Giờ đây, ngay cả trên mặt đất, nó cũng trở thành mục tiêu dễ dàng. Dù chưa thể khẳng định chắc chắn đây là dấu chấm hết cho loại thủy phi cơ lâu đời này, cuộc tấn công ở Kacha cho thấy Ukraine tiếp tục khoét sâu vào điểm yếu của Nga tại Crimea.

Xuân Minh