Thúc tiến độ giải ngân vốn chương trình mục tiêu quốc gia

Với áp lực lớn về tiến độ, nhiều tỉnh, thành phố đang huy động mọi nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp để đảm bảo sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống người dân.

Bức tranh chung: Giải ngân vẫn chậm

Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã giao 42.200 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG), trong đó vốn đầu tư phát triển gần 24.500 tỷ đồng, vốn sự nghiệp hơn 17.700 tỷ đồng. Đến hết ngày 24/9/2025, giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách trung ương khoảng 13.300 tỷ đồng, đạt 56,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (55,31%); giải ngân vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương khoảng 7.300 tỷ đồng, đạt 24%, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (13,8%).

Giải ngân vốn đầu tư 3 chương trình mục tiêu quốc gia là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ và các địa phương. Ảnh tư liệu

Mặc dù tỷ lệ giải ngân có tăng nhưng tiến độ vẫn chậm vì hiện chỉ còn vài ngày nữa là bước sang quý cuối cùng của năm. Nguyên nhân của sự chậm trễ đến từ nhiều yếu tố, như quy trình thủ tục đầu tư phức tạp, vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thay đổi cơ cấu tổ chức chính quyền địa phương, thiếu nhân lực thực hiện, và nhất là sự lúng túng trong cơ chế điều hành ở cấp cơ sở.

Trong bối cảnh đó, các địa phương đang đồng loạt triển khai các biện pháp quyết liệt nhằm tăng tốc giải ngân trong quý IV - quý cuối cùng của năm tài chính và cũng là năm cuối của giai đoạn 2021 - 2025 thực hiện 3 CTMTQG.

Nỗ lực từ địa phương

Năm 2025, tổng kế hoạch vốn đầu tư của các CTMTQG trên địa bàn tỉnh Điện Biên là hơn 1.412 tỷ đồng. Trong đó, vốn thuộc kế hoạch năm 2025 là hơn 1.210 tỷ đồng; vốn kế hoạch năm trước kéo dài trên 202 tỷ đồng.

Đối với vốn sự nghiệp các CTMTQG, tổng kế hoạch vốn tỉnh được giao trong năm 2025 là gần 1.300 tỷ đồng. Trong đó, kế hoạch vốn năm trước chuyển sang trên 614 tỷ đồng; kế hoạch vốn của năm 2025 là 680 tỷ đồng.

Như các địa phương trên cả nước, tỉnh Điện Biên cũng bị ảnh hưởng bởi thời tiết, nên một số công trình thủy lợi triển khai còn chậm. Bên cạnh đó, sau khi triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các nguồn vốn đang được đối chiếu số dư và phân bổ lại cho các chủ đầu tư mới. Vì vậy, từ ngày 30/6/2025 đến nay, tỉnh chưa giải ngân được các nguồn vốn này.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính liên tục, không bị gián đoạn do sắp xếp tổ chức bộ máy, UBND tỉnh Điện Biên đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương kiểm tra, rà soát, giám sát việc triển khai thực hiện các nội dung, chính sách của các CTMTQG, kịp thời chỉ đạo xử lý những bất cập, vướng mắc phát sinh. Đặc biệt, tỉnh Điện Biên đã tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân đối với các dự án đã được trung ương cho phép kéo dài thời gian giải ngân vốn các năm trước sang năm 2025, nhất là đối với nguồn vốn sự nghiệp; rà soát, tính toán lộ trình kế hoạch giải ngân cụ thể cho từng dự án…

Với những giải pháp đã triển khai, tỉnh Điện Biên đang là một trong những địa phương có tỷ lệ giải ngân khá cao tính đến tháng 8/2025, với hơn 742,3 tỷ đồng, đạt trên 68,5% kế hoạch vốn đầu tư công CTMTQG năm 2025. Vốn sự nghiệp trong cùng kỳ cũng được triển khai hiệu quả.

Để đảm bảo hoàn thành kế hoạch năm, UBND tỉnh Điện Biên đang tiếp tục chỉ đạo các sở, ngành đổi mới phương pháp tổ chức thực hiện, giao chỉ tiêu cụ thể, bám sát từng dự án và thường xuyên kiểm tra hiện trường. Các khó khăn về thủ tục và hồ sơ cũng được tháo gỡ theo hướng “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm”.

Trong khi đó, tỉnh Lai Châu đang đối mặt với nhiều thách thức khi tỷ lệ giải ngân vốn CTMTQG tính đến tháng 8/2025 mới chỉ đạt 14,44%, thấp hơn nhiều so với trung bình cả nước.

Lai Châu xác định, đẩy mạnh giải ngân vốn CTMTQG là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong quý IV. Các biện pháp đang được tỉnh triển khai gồm điều hành linh hoạt, tăng cường phân công trách nhiệm, ưu tiên các dự án trọng điểm và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Tuy nhiên, địa phương này đang đối mặt với điểm nghẽn lớn là các vấn đề pháp lý, đặc biệt liên quan đến Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều nội dung chưa có hướng dẫn rõ ràng, khiến quá trình triển khai ở cơ sở bị ách tắc. Với khó khăn này, lãnh đạo tỉnh Lai Châu kiến nghị trung ương sớm có văn bản tháo gỡ, đồng thời đẩy mạnh tập huấn cho cán bộ cơ sở để nâng cao năng lực thực hiện.

Tại khu vực miền núi của TP. Đà Nẵng, tỷ lệ giải ngân vốn CTMTQG đến cuối tháng 8/2025 cũng mới đạt 33%, trong đó vốn đầu tư là 31%, vốn sự nghiệp là 35%. Dù không phải là con số thấp nhất, nhưng so với quy mô vốn được giao (hơn 2.990 tỷ đồng), kết quả này đặt ra áp lực lớn cho địa phương trong quý cuối cùng của năm.

Nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân, lãnh đạo TP. Đà Nẵng yêu cầu các đơn vị bám sát từng hoạt động, từng xã và kiện toàn lại ban chỉ đạo CTMTQG. Thành phố cũng nhấn mạnh tinh thần “một đồng vốn đầu tư công có thể dẫn dắt 3 đồng vốn xã hội”, nên việc đẩy nhanh tiến độ không chỉ là giải ngân, mà còn là kích cầu phát triển bền vững.

Việc giải ngân vốn CTMTQG không chỉ là nhiệm vụ tài chính, mà còn gắn liền với các mục tiêu phát triển dài hạn như giảm nghèo, nâng cao đời sống dân cư vùng khó khăn, bảo vệ tài nguyên và phát triển vùng dân tộc thiểu số. Trong bối cảnh tỷ lệ giải ngân còn thấp, rất cần sự vào cuộc đồng bộ, mạnh mẽ hơn nữa của các cấp, các ngành để vừa thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, vừa góp phần đẩy mạnh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của cả nước.

Vân Hà