Thuế nhập khẩu giày dép nguyên chiếc 0% khiến hàng Việt bị 'đè bẹp'

Ngày 22-8 tại TP.HCM, Bộ Công Thương phối hợp cùng Hiệp hội Dệt may Việt Nam và Hiệp hội Da - Giầy - Túi xách Việt Nam (LEFASO) tổ chức Hội nghị “Phát triển thị trường trong nước ngành Dệt may - Da giầy”.

Đây là hoạt động quan trọng trong chuỗi chương trình thúc đẩy tiêu thụ hàng Việt Nam, đồng thời khẳng định quyết tâm khai thác hiệu quả tiềm năng của thị trường nội địa.

Hàng thời trang, giày Việt thua ngay trên sân nhà bởi hàng giả, hàng lậu

Tại hội nghị, đại diện các hiệp hội và doanh nghiệp đã chỉ ra những điểm nghẽn đang làm khó ngành sản xuất trong nước và đề xuất các giải pháp.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch LEFASO đưa ra một con số đáng báo động: Với dung lượng thị trường khoảng 200 triệu đôi giày/năm, doanh nghiệp nội chỉ cung ứng được 40%. 60% còn lại là hàng nhập khẩu, trong đó giày dép Trung Quốc ở phân khúc giá rẻ chiếm đến một nửa.

Có thể thấy, tại thị trường nội địa, doanh nghiệp Việt Nam đang chiếm lĩnh ở phân khúc trung cấp, còn phân khúc thấp cấp đã hoàn toàn rơi vào tay hàng Trung Quốc.

Cũng theo bà Xuân, doanh nghiệp Việt đang phải đối mặt với một loạt nghịch lý ngay trên sân nhà.

Thứ nhất, thị trường nội địa gần như bị thả nổi về chất lượng. Hầu hết sản phẩm giày dép trong nước không chịu bất kỳ áp lực nào về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Điều này tạo ra một môi trường cạnh tranh không lành mạnh.

Thứ hai, chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu trong nước quá yếu kém. Doanh nghiệp Việt Nam loay hoay tìm kiếm nguồn cung, trong khi chuỗi cung ứng của Trung Quốc lại rất đầy đủ.

"Nghịch lý là chúng ta thiếu nguyên liệu để làm ra một đôi giày hoàn chỉnh. Nhiều khi nhập thành phẩm từ bên ngoài về bán còn rẻ hơn tự sản xuất trong nước. Đó là điều khiến chúng tôi vô cùng trăn trở" - bà Xuân nói.

Tình trạng này càng trở nên trầm trọng hơn do những bất cập trong chính sách.

Theo bà Xuân, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam ký kết, đặc biệt là FTA ASEAN - Trung Quốc, đang quy định thuế nhập khẩu giày dép nguyên chiếc là 0%, trong khi doanh nghiệp Việt nhập nguyên phụ liệu từ Trung Quốc về sản xuất lại phải chịu thuế 5%-10%.

“Sự bất cập này đang tạo ra một cuộc cạnh tranh không cân sức, làm hạn chế ngành sản xuất nguyên liệu nội địa của doanh nghiệp tại Việt Nam” - bà Xuân nói.

Vấn nạn nhức nhối nhất được nhiều doanh nghiệp chỉ ra chính là hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu đang tràn lan trên thị trường, đặc biệt là trên mạng xã hội.

Bà Xuân cho biết hàng giả, hàng nhái với giá chỉ bằng một nửa hàng chính hãng, trong khi người tiêu dùng lại chuộng giá rẻ khiến nhiều doanh nghiệp nội địa mất thị phần.

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước chủ trì tọa đàm cùng doanh nghiệp. Ảnh: TÚ UYÊN

Đại diện Công ty May 10 bức xúc kể: “Có lần tôi thấy trên mạng rao Tổng kho May 10 xả hàng nhưng chúng tôi hoàn toàn không có chương trình đó. Họ nhập hàng Trung Quốc về, gắn mác sản xuất tại Việt Nam rồi rao bán khiến người tiêu dùng lầm tưởng.”

Ông Nguyễn Trí Kiên, Giám đốc Công ty May Túi Xách Minh Tiến, cho biết nhiều doanh nghiệp trước đây chỉ mải mê xuất khẩu mà bỏ quên sân nhà. Tuy nhiên, ngay cả khi muốn quay lại, họ cũng khó lòng chen chân được bởi chính những công ty chuyên thị trường nội địa như Minh Tiến cũng đang phải vật lộn từng ngày.

Ông chỉ ra một thực tế: "Rất nhiều làng nghề may túi xách truyền thống đã phải biến mất vì không thể cạnh tranh nổi với hàng nhái, hàng lậu giá rẻ. Do đó, cơ quan quản lý nhà nước cần giải quyết được vấn đề này."

Ông Phan Văn Chinh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước chia sẻ thông tin. Ảnh: TÚ UYÊN

Nỗi khổ xây dựng thương hiệu Việt

Ngay cả khi sản xuất được hàng chất lượng, doanh nghiệp Việt vẫn đối mặt với muôn vàn khó khăn trong việc xây dựng thương hiệu và tiếp cận người tiêu dùng.

Theo bà Bùi Kim Thùy, đại diện Tập đoàn Giovani, việc xây dựng thương hiệu tại thị trường nội địa là một hành trình gian nan, khiến hầu hết doanh nghiệp dệt may, da giày đều chọn con đường dễ thở hơn là xuất khẩu.

Hầu hết doanh nghiệp khó khăn khi người tiêu dùng Việt quen bỏ ra chi phí lớn để sử dụng thương hiệu quốc tế hơn là tin dùng một thương hiệu Việt Nam. Vì vậy, cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam mang một ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

"Chúng tôi muốn tôn vinh những doanh nghiệp đã dũng cảm ở lại, tạo ra những thương hiệu đủ sức chinh phục và gắn bó với người tiêu dùng trong nước. Thực tế là ngay cả khi sản xuất được hàng chất lượng và sẵn sàng chi trả chi phí cao, thương hiệu Việt vẫn bị lép vế tại các trung tâm thương mại lớn. Những gian hàng ở vị trí đẹp nhất hầu như không phải là thương hiệu Việt Nam. Đây là một rào cản cực lớn. Kể cả khi Giovani chấp nhận trả giá thuê ngang bằng các thương hiệu quốc tế, chúng tôi vẫn không được ưu tiên” - bà Thùy nói.

Bên cạnh đó, Bà Thùy nhìn nhận dù công ty có nhà máy tại Việt Nam nhưng một số sản phẩm đòi hỏi kỹ thuật cao như giày da hay cà vạt lụa 5 sao vẫn phải gia công tại Nhật Bản hoặc vì "để sản xuất ra một đôi giày tạo cảm giác đi êm ái, thoải mái, rất ít nhà sản xuất Việt Nam làm được”.

Bộ Công Thương cam kết hỗ trợ

Trước thực trạng trên, bà Phan Thị Thanh Xuân kiến nghị Bộ Công Thương cần sớm hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho sản phẩm nội địa. Đồng thời, ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc, loại bỏ hàng kém chất lượng ra khỏi thị trường và phải có chế tài mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, để chấm dứt tình trạng thua thiệt ngay trên sân nhà, mệnh lệnh sống còn là phải chủ động được vùng nguyên liệu.

Bà nhấn mạnh, các hiệp hội phải đóng vai trò đầu tàu, tiên phong xây dựng những chuỗi cung ứng hàng Việt đạt tiêu chuẩn chất lượng, qua đó tạo dựng uy tín và hình ảnh của ngành da giày, túi xách trong mắt người tiêu dùng.

Bà Xuân tiết lộ: "Chúng tôi đang phối hợp với Bộ Công Thương xây dựng chiến lược cho giai đoạn 2026 - 2030, với mục tiêu hình thành một chuỗi thương hiệu Việt có lộ trình và kế hoạch cụ thể. Mục tiêu là xóa bỏ định kiến doanh nghiệp Việt Nam chỉ biết gia công."

Trao đổi riêng báo chí, ông Phan Văn Chinh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), nhìn nhận quy mô dệt may, da giày của Việt Nam đạt 6-6,5 tỉ USD/ năm, tỉ lệ nội địa hóa khoảng 50%. Đây là con số rất tiềm năng. Hiện Bộ Công Thương có nhiều chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước, đây không chỉ là tiềm năng cho sản phẩm mà cả nội địa hóa nguyên phụ liệu.

TÚ UYÊN