Thuế quan Mỹ có cản đường tăng lãi suất của Nhật Bản?

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Tốc độ lạm phát ở Nhật trong tháng 3 vừa qua là 3,6%, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp tốc độ lạm phát toàn phần ở nước này cao hơn mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ). Tuy nhiên, thuế quan của Mỹ có thể đặt ra trở ngại đối với BOJ trong việc tiếp tục nâng lãi suất.

Số liệu do Văn phòng Nội các Nhật Bản công bố ngày 18/4 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn phần tháng 3 của nước này tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức tăng 3,7% ghi nhận trong tháng 2. Tuy nhiên lạm phát “lõi của lõi” - thước đo loại bỏ cả giá thực phẩm tươi sống và giá năng lượng, là chỉ số được BOJ theo dõi chặt chẽ - tăng 2,9% trong tháng 3 so với mức tăng 2,6% của tháng 2.

Lạm phát lõi, thước đo không bao gồm giá thực phẩm tươi sống, là 3,2% - phù hợp với dự báo mà giới phân tích đưa ra trong một cuộc khảo sát của hãng tin Reuters, nhưng cũng cao hơn so với mức tăng 3% của tháng 2.

Những số liệu trên được đưa ra trong bối cảnh Nhật Bản đang tiến hành đàm phán thương mại với Mỹ. Vòng đàm phán đầu tiên diễn ra trong tuần này ở Washington đã chưa mang lại thỏa thuận nào, và hai bên dự kiến sẽ có cuộc gặp tiếp theo trong tháng 4.

Dù là đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở khu vực châu Á, Nhật Bản đã bị Tổng thống Donald Trump áp thuế quan 25% lên ô tô và phụ tùng ô tô; 25% đối với thép và nhôm; và thuế đối ứng 24%. Trong đó, thuế ô tô và thuế nhôm - thép đã có hiệu lực, còn thuế đối ứng được giảm về mức cơ sở 10% trong vòng 90 ngày.

Theo giới phân tích, lạm phát duy trì cao hơn mục tiêu có thể mở đùong cho BOJ tiếp tục tăng lãi suất, đưa chính sách tiền tệ về trạng thái bình thường sau nhiều năm siêu nới lỏng. Tuy nhiên, các kế hoạch thuế quan của Mỹ có thể gây áp lực suy giảm tăng trưởng kinh tế Nhật, đặt ra trở ngại cho BOJ trong việc tăng lãi suất.

Trong một báo cáo công bố tuần này, các nhà phân tích của ngân hàng Nomura đã giảm dự báo về số lần tăng lãi suất của BOJ trong thời gian từ nay đến tháng 3/2027 xuống còn 1 lần từ 2 lần trước đó. Nomura hiện dự báo trong vòng gần 2 năm tới, BOJ chỉ có 1 lần tăng lãi suất, và đợt tăng đó sẽ diễn ra vào tháng 1/2026.

Các nhà phân tích của Nomura nhận định tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) thực hàng quý so với quý trước của Nhật sẽ giảm về “gần 0” vào quý 3/2025 do tác động từ chính sách thuế quan của ông Trump.

Do sự giảm tốc của tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng tiền lương ở Nhật Bản có thể chậm lại trong cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân năm 2026 - theo Nomura. Khi tiền lương tăng yếu hơn, BOJ sẽ khó có cơ sở để tiếp tục tăng lương sau cuộc đàm phán tiền lương diễn ra vào đầu năm 2026.

Cuộc họp chính sách tiền tệ tiếp theo của BOJ sẽ diễn ra vào ngày 30/4-1/5 và theo dự báo, lãi suất sẽ được giữ nguyên ở mức 0,5%. Ngoài ra, BOJ cũng được kỳ vọng sẽ hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Nhật Bản trong lần họp này.

Kể từ đợt tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm vào tháng 3/2024, BOJ đến nay đã có 3 đợt tăng. Trong đó, lần tăng lãi suất gần đây nhất của ngân hàng trung ương này diễn ra vào tháng 1/2025, đưa lãi suất cho vay qua đêm lên mức cao nhất 17 năm.

Một số nhà phân tích vẫn dự báo BOJ có thể tiếp tục tăng lãi suất trong năm nay. “Thuế quan của Mỹ đang tác động bất lợi tới tăng trưởng kinh tế trong và ngoài nước, và đó là vấn đề mà BOJ cần theo dõi. Chúng tôi dự báo BOJ có thể hoãn đợt tăng lãi suất tiếp theo tới tháng 7 hoặc sau đó”, nhà kinh tế trưởng Takeshi Minami của Viện nghiên cứ Norinchukin nhận định với hãng tin Reuters.

Phát biểu ngày 18/4 trước Quốc hội Nhật Bản, Thống đốc BOJ Kazuo Ueda nói giá tiêu dùng tăng chủ yếu do giá thực phẩm tăng, nhưng lạm phát do chi phí đẩy như vậy có thể sẽ giảm dần. “Chúng tôi sẽ tiếp tục tăng lãi suất nếu lạm phát lõi duy trì trên 2% như chúng tôi dự kiến. Nhưng chúng tôi cũng sẽ đánh giá tình hình thực tế để xem liệu dự báo lạm phát đó có trở thành hiện thực hay không”, ông Ueda nói.

Công ty nghiên cứu kinh tế Oxford Economics đã hạ dự báo tăng trưởng GDP Nhật Bản về 0,8% trong năm 2025, giảm 0,2 điểm phần trăm so với lần dự báo trước, và về 0,2% trong năm 2026, giảm 0,4 điểm phần trăm so với dự báo trước, do tác động của chiến tranh thương mại. Dự báo này dựa trên cơ sở cho rằng thuế quan bình quân của Mỹ đối với hàng hóa Nhật sẽ tăng lên mức 16% từ mức 2% vào cuối năm 2024.

“Chúng tôi tin là BOJ có thể sẽ phải thận trọng hơn về việc tăng lãi suất vì triển vọng tăng trưởng yếu đi và sự bất định cao về chính sách thương mại”, nhà kinh tế trưởng Norihiro Yamaguchi của Oxford Economics nhận định. Ông Yamaguchi dự báo BOJ giữ nguyên lãi suất trong năm 2025 và 2026.

An Huy