Thùng thuốc súng Trung Đông bốc khói

Lãnh đạo Tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei (trái) và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trên nền khung cảnh một vụ nổ tại biên giới Israel. Ảnh: Getty Images

Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã “ra lệnh cho Iran tấn công trực tiếp Israel để trả đũa việc lãnh đạo Ismail Haniyeh của Hamas bị giết tại Tehran”, báo Mỹ The New York Times dẫn lời ba quan chức Iran, trong đó có hai người thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.

Lệnh này đã được đưa ra trong “cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran vào sáng thứ Tư”. Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei đã tuyên bố sẽ trả đũa. Ông nói: “Chúng tôi coi việc trả thù này là nghĩa vụ của mình”.

Ăn miếng trả miếng

Mặc dù giao tranh giữa Israel và Hamas vẫn tiếp diễn ở Dải Gaza, khu vực này chưa rơi vào tình trạng chiến tranh toàn diện mà nhiều người lo ngại từ tháng Mười năm ngoái. Nhưng trong vài ngày qua, khu vực này đã tiến gần hơn đến tình trạng đó với một loạt diễn biến kịch tính và bạo lực, bao gồm ám sát ông Haniyeh, lãnh đạo chính trị của Hamas, tại thủ đô Tehran của Iran hôm 31/7.

Vụ ám sát Haniyeh xảy ra chỉ vài giờ sau khi một cuộc không kích của Israel ở thủ đô Beirut của Li-băng giết chết chỉ huy quân sự Hezbollah Fuad Shukr, Reuters đưa tin. Cuộc không kích đó là để trả đũa cho một cuộc tấn công bằng tên lửa của Hezbollah giết chết 12 trẻ em trên một sân bóng đá ở Cao nguyên Golan (do Israel kiểm soát) cuối tuần qua.

Việc tiêu diệt một quan chức nổi bật như Haniyeh và thực tế là ông có mặt ở Tehran để tham dự lễ nhậm chức của tổng thống mới của Iran đã làm vụ việc trở nên nóng hơn và tăng áp lực cho Iran về vấn đề đáp trả. Israel có thể không phải là mục tiêu trả đũa duy nhất của Iran. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tuyên bố hôm 31/7 rằng, việc giết ông Haniyeh “là điều chúng tôi không biết và không tham gia vào”. Điều này có thể là sự thật, nhưng người Iran không tin điều đó.

Trong thư gửi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đại diện của Iran đã lên án Mỹ cũng như Israel: “Hành động này đã không thể xảy ra nếu không có sự cho phép và hỗ trợ tình báo của Mỹ”. Bộ Ngoại giao Iran tuyên bố, Iran nhấn mạnh “trách nhiệm” của Mỹ đối với vụ ám sát ông Haniyeh do sự hỗ trợ của Mỹ cho Israel và rằng Iran “có quyền đáp trả phù hợp đối với hành động xâm lược này đối với chủ quyền của mình”.

Phái đoàn Iran tại Liên Hợp Quốc cho biết Iran sẽ thực hiện “các hoạt động đặc biệt khiến đối phương phải hối tiếc”, dù không nêu tên Israel.

Quân đội Israel đang chuẩn bị cho một loạt phản ứng có thể xảy ra từ Hezbollah, Iran và Hamas sau hai vụ ám sát ông Haniyeh tại Iran và ông Shukr tại Li-băng. Hôm qua, giới chức Israel thông báo, không phận phía bắc thành phố Hadera đã bị đóng cửa trong 24 giờ do tình hình an ninh phức tạp.

Cùng ngày, hai hãng hàng không Mỹ Delta Airlines và United Airlines thông báo họ đang hủy các chuyến bay đến Israel. Trước đó, Mỹ và Australia kêu gọi công dân của mình không đến Li-băng. Mỹ và Liên minh châu Âu đang gây sức ép để Iran không trả đũa vụ lãnh đạo Hamas bị ám sát, Financial Times đưa tin ngày 1/8.

Nguy cơ các lực lượng Mỹ, Israel bị tấn công trả đũa

“Rất có khả năng Hezbollah sẽ phải thực hiện một hành động leo thang nào đó”, Jonathan Lord, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ và giám đốc chương trình An ninh Trung Đông tại Trung tâm An ninh Mỹ mới, ngày 1/8 nói với trang tin Mỹ Vox. “Và vì Israel đã tấn công Haniyeh bên trong Tehran, Iran cũng sẽ cần phải thực hiện một hành động nào đó để khôi phục niềm tin vào chủ quyền quốc gia của họ”, ông Lord nhận định.

Ali Vaez, giám đốc Dự án Iran tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, nói với Vox rằng phản ứng của Iran có khả năng là một “sự trả đũa trên toàn trục chống lại Mỹ và Israel” (Trục Kháng cự là thuật ngữ chung cho mạng lưới các nhóm ủy nhiệm do Iran hậu thuẫn, bao gồm Hezbollah, Hamas, Houthi, và một số lực lượng dân quân ở Syria và Iraq).

“Điều đó có nghĩa là các cuộc tấn công phối hợp, đồng thời. Tất nhiên, điều này sẽ nguy hiểm hơn và khó kiểm soát hơn nhiều”, ông Vaez nói thêm.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hôm 30/7 nói rằng, ông không thấy chiến tranh toàn diện là “không thể tránh khỏi”, nhưng nếu bùng phát, “chúng tôi sẽ giúp Israel tự vệ”.

Israel và Hezbollah vẫn chưa chiến đấu trên mặt đất; vẫn chưa có cuộc giao tranh nào kéo dài giữa Israel và Iran. Quân đội Mỹ vẫn chưa trực tiếp tham gia vào cuộc chiến, ngoài việc thực hiện các cuộc không kích định kỳ và thỉnh thoảng bị các lực lượng do Iran hậu thuẫn bắn phá.

Tuy nhiên, các rào chắn đang trở nên yếu hơn, tình hình đang trở nên căng thẳng và nguy hiểm hơn, Vox nhận định. Theo giới quan sát, việc ám sát ông Ismail Haniyeh sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas mà một quan chức Mỹ tuần trước nói là đang trong “giai đoạn kết thúc”.

Thái An (theo Haaretz, Vox, Reuters)