Thuốc 'ta' phòng chống virus

Bệnh do virus gây ra đang là mối lo ngại của toàn nhân loại. Việc tìm kiếm các loại thuốc kháng virus vẫn còn nhiều thách thức, nhất là khi đại dịch COVID-19 đang hoành hành gây ra thiệt hại to lớn về nhân mạng và kinh tế thế giới. Thuốc “tây” chống virus phần lớn có những ADR (phản ứng có hại) nếu sử dụng lâu dài. Bên cạnh đó, việc các chủng virus biến thể cũng gây rất nhiều khó khăn trong cuộc chiến của con người với các chủng virus nguy hiểm.

Một trong những hướng đi của công nghiệp bào chế thuốc là sử dụng những hoạt chất chiết xuất từ dược liệu để phòng chống virus nói chung và dịch COVID-19 nói riêng. Trong số đó, các hoạt chất có tác dụng hỗ trợ, phòng tránh virus, tăng cường đề kháng lại đến từ những dược liệu rất quen thuộc với người Việt như tỏi, gừng và nghệ.

Đa dạng cách chế biến từ củ gừng

Gingerol là hợp chất hoạt tính sinh học chính trong gừng, chịu trách nhiệm cho các dược tính của nó. Nó có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa mạnh. Từ xa xưa trong Đông y, gừng đã được sử dụng để giúp tiêu hóa, giảm buồn nôn, chống lại bệnh cúm, cảm lạnh và một số loại bệnh khác. Theo y học cổ truyền, gừng là loài thảo dược có tính ấm, rất hiệu quả trong việc tiêu đờm, giải độc. Theo y học hiện đại, gừng có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ ngăn ngừa bệnh tật, phòng ngừa xơ vữa mạch máu ở người cao tuổi, tăng cường đề kháng rất hữu hiệu. Có nhiều cách chế biến gừng như: ngâm gừng với mật ong, pha gừng với chanh làm trà, đun gừng với muối trong nước sôi, nấu gừng chung với thịt gà... Mứt gừng cũng rất tốt nếu bạn không phải kiêng đường. Dầu gừng (Ginger Essential Oil) được chiết xuất bằng công nghệ cao nghiền, trộn với nước và tinh dầu cùng với hơi nước được giải phóng khỏi gừng. Dầu gừng chứa vitamin và vi lượng, được sử dụng trong mỹ phẩm và trong y học thay thế ở nhiều dạng bào chế như bột gừng, viên nang và dầu.

Những hoạt chất quan trọng chiết ra từ tỏi

Một trong những nguyên liệu có sẵn đang được dùng làm thuốc là tỏi. Từ lâu, người dân đã biết dùng tỏi để phòng ngừa và chữa trị cảm cúm. Thường xuyên ăn tỏi sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa rất tốt cảm cúm và những loại bệnh do virus, vi khuẩn gây ra. Tác dụng này có được là do trong tỏi có chứa hợp chất sulfur - đây là hợp chất rất tốt trong việc kháng khuẩn và tiêu viêm. Ăn tỏi sống mỗi ngày không chỉ phòng ngừa nguy cơ bị cảm cúm mà còn có thể giúp người bệnh rút ngắn thời gian bị cúm, đồng thời hồi phục sức khỏe nhanh hơn. Các thuốc bào chế từ nguyên liệu tỏi có nhiều tác dụng tốt, trong đó có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh gây ra do virus.

Tỏi có chứa protein, carbohydrates, calo và một số dưỡng chất quan trọng khác như vitamin B, sắt, magie, canxi, kali, mangan, photpho... Bên cạnh đó, hợp chất hữu cơ sulfur và glycosides được cho là thành phần công hiệu chính của tỏi. Loại thực phẩm này cũng có hàm lượng cao germanium và selen, trong đó lượng germanium trong tỏi được ước tính cao hơn so với nhân sâm hay trà xanh.

Tỏi có 3 hoạt chất chính allicin và liallyl sulfide và ajoene. Allicin là hoạt chất mạnh nhất và quan trọng nhất của tỏi. Nhưng bạn cần biết rằng, trong củ tỏi sống allicin chưa tồn tại. Tiền thân của allicin là alliin. Phải đến khi nghiền nát hoặc đập dập củ tỏi, kích thích enzym alinase hoạt động thì allicin có trong tỏi sống mới biến thành allicin và có hoạt tính kháng sinh rất tốt. Một kilogam tỏi có thể cho ra từ 1-2g allicin. Allicin dễ biến chất sau khi được sản xuất. Càng để lâu, càng mất hoạt tính. Đun nấu sẽ đẩy nhanh quá trình mất chất này. Nếu đun qua lò vi sóng sẽ phá hủy hoàn toàn chất allicin.

Allicin là một chất kháng sinh tự nhiên rất mạnh, mạnh hơn cả penicillin. Nước tỏi pha loãng 125.000 lần vẫn có dấu hiệu ức chế nhiều loại vi khuẩn gram âm và gram dương như Saphylococcus, Streptococcus, Samonella, V.cholerae, B.dysenteriae, Mycobacterium tuberculosis.

Liallyl sulfide không mạnh bằng allicin. Tuy nhiên, sulfide không hư hại nhanh như allicin và vẫn giữ được dược tính khi nấu. Giống như allicin, càng giã nhỏ càng sinh ra nhiều sulfide, nếu nấu nguyên củ tỏi sẽ không có hiệu lực.

Hiện nay, những dạng bào chế hay gặp nhất có hoạt chất chiết ra từ tỏi là dạng dung dịch tinh dầu đóng lọ và viên nang mềm. Hai dạng này đều có các hoạt chất chứa trong tinh dầu tỏi. Tinh dầu tỏi được chiết xuất từ tỏi bằng phương pháp chưng cất hơi nước hoặc ngâm tỏi trong một loại dầu nền thích hợp. Tinh dầu tỏi có thể dùng trong ẩm thực và cũng được ứng dụng rộng rãi trong thực hành y học tự nhiên. Dạng thuốc tinh dầu này có ưu điểm là giá thành rẻ và tiện lợi khi dùng để bôi. Tuy nhiên, do ở dạng thuốc bôi, xông nên cũng khó kiểm soát được liều lượng khi dùng, không an toàn khi nhà có trẻ con vì ở dạng lỏng có thể rơi vỡ, đổ... Mặt khác nó khá nặng mùi tỏi, khó uống.

Hiện nay trên thị trường có dạng viên nang mềm tinh dầu tỏi được bào chế với công nghệ sản xuất tiên tiến. Đây là dạng thuốc dễ dàng sử dụng cho tất cả mọi người, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và những người không thích mùi đặc trưng của tỏi.

Giá trị của Curcumin từ củ nghệ

Curcumin là chất bổ cho dạ dày, ruột, gan, mật, lọc máu, làm sạch máu, điều trị vết thương, chống viêm khớp, dị ứng, nấm... Cũng như tỏi và gừng, nghệ là loại gia vị rất quen thuộc với người Việt và xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm chức năng nhờ những tác dụng tuyệt vời của mình.

Nghệ chứa rất nhiều chất chống oxy hóa, kháng virus, kháng khuẩn, kháng nấm, chống viêm,... Đối với phụ nữ, nghệ còn được sử dụng để làm đẹp, liền sẹo, trị mụn nhờ tính chất kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa. Hoạt chất curcumin trong củ nghệ có khả năng tăng cường miễn dịch chống lại vi khuẩn, chống oxy hóa và phòng ngừa ung thư. Hiện nay có rất nhiều sản phẩm bào chế từ nguyên liệu là củ nghệ và hoạt chất curcumin ở dạng nano, có kích thước siêu nhỏ, có thể hấp thu trực tiếp vào máu và tế bào nhanh chóng, hiệu quả gấp 40 lần so với curcumin thông thường.

ThS. Lê Quốc Thịnh