Thuốc trị trào ngược dạ dày - thực quản: Đặc biệt thận trọng khi dùng

Việc dùng thuốc điều trị trào ngược dạ dày - thực quản (DD-TQ) nhằm đến các mục tiêu là: Làm mất triệu chứng khó chịu của bệnh nhân; điều trị lành tình trạng viêm thực quản nếu có; ngăn ngừa chít hẹp, xước trợt niêm mạc và loét thực quản tái phát; duy trì kết quả điều trị. Do đó, cho đến nay, có rất nhiều thuốc được phối hợp và đưa vào sử dụng để điều trị.

Nhóm thuốc điều hòa vận động

Metoclopramid là thuốc có tác dụng trung ương vào vùng lẩy cò và có tác dụng lên các lớp cơ ống tiêu hóa. Nó làm gia tăng vận động, thúc đẩy mở môn vị dẫn đến làm vơi dạ dày, từ đó làm giảm trào ngược DD-TQ. Thuốc có tác dụng phụ gây buồn ngủ và tăng trương lực ngoại tháp, do vậy, bệnh nhân cần thận trọng khi lái xe hoặc vận hành máy móc khi đang uống thuốc.

Cũng trong nhóm điều hòa vận động, domperidon là thuốc kháng dopaminergic ngoại biên, có tác dụng làm tăng áp lực cơ vòng đoạn dưới thực quản, do đó làm tăng sự vơi dạ dày dẫn đến làm giảm trào ngược. Thuốc này chống chỉ định với bệnh nhân có chảy máu dạ dày/ruột, tắc ruột, nguy cơ thủng ở ống tiêu hóa.

Thuốc sulpirid có tác dụng làm gia tăng trương lực đoạn dưới cơ vòng thực quản, cũng có tác dụng vào hệ thần kinh trung ương như các thuốc ngủ, do đó có tác dụng phụ là buồn ngủ, gây hội chứng ngoại tháp, chảy sữa, bất lực ở nam giới...

Metopimazin là thuốc chống nôn kháng tiết dopamin. Thuốc có tác dụng làm thay đổi vận động ống tiêu hóa nhưng không làm tăng sự vơi dạ dày, do đó, nó không làm cản trở sự hấp thu tiêu hóa cao của các thuốc phối hợp.

Hình ảnh trào ngược dạ dày - thực quản.

Nhóm thuốc làm giảm tác động có hại của trào ngược

Các thuốc tạo màng ngăn DD-TQ: alginat là acid alginic khi tiếp xúc với HCl sẽ tạo thành một lớp bọt nổi lên trên dịch vị. Trong trường hợp trào ngược nhờ lớp gel này sẽ bảo vệ cho niêm mạc thực quản khỏi bị tác động của acid dạ dày. Hoặc có thể dùng thuốc dimeticol là một chất bảo vệ niêm mạc tương tự như alginat.

Các thuốc có tác dụng bảo vệ niêm mạc: sucralfat gắn với protein tạo hàng rào bảo vệ niêm mạc DD-TQ chống lại các tác nhân từ dạ dày. Thường chỉ định sucralfat trong các trường hợp bệnh trào ngược vừa đến nặng. Thuốc cần uống trước bữa ăn và lúc đi ngủ, tránh dùng antacid hoặc kháng histamin H2 khoảng 30 phút trước hoặc sau khi uống sucralfat.

Ngoài ra, còn sử dụng các thuốc kháng acid, thuốc kháng histamin H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton...

Lời khuyên của thầy thuốc

Bên cạnh việc dùng thuốc thì việc duy trì chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý sẽ góp phần quan trọng trong việc điều trị bệnh lý trào ngược DD-TQ: Mỗi bữa không nên ăn quá nhiều, nên chia nhỏ bữa ăn, nên ăn từ 4-5 bữa mỗi ngày; không nên ăn thức ăn chất, nên ăn đặc, khô... Sau khi ăn không nên nằm nhiều, ngồi ở tư thế cúi ra phía trước, nằm ngủ ở tư thế đầu dốc cao; loại bỏ hẳn một số thức ăn làm giảm trương lực cơ vòng như socola, thuốc lá, cà phê, chất mỡ, nước khoáng có gas; ăn chậm, nhai nát kỹ thức ăn, tránh nuốt hơi vào dạ dày; không được dùng một số thuốc làm giảm trương lực cơ vòng dưới thực quản như estrogen, progesteron, anticholinergic, barbituric, thuốc ức chế calci, diazepam, theophylin. Phẫu thuật là biện pháp cuối cùng khi điều trị nội khoa không khỏi và khi có biến chứng nặng nề.

ThS. Nguyễn Thu Hiền