Thượng đỉnh Nga - Thổ: Quan tâm đến chiến sự Syria

Ông Erdogan sẽ đánh dấu sự thành công về mặt ngoại giao trong việc giúp dàn xếp việc nối lại các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine qua Biển Đen khi ông đến thăm Sochi để hội đàm lần thứ hai với ông Putin chỉ trong hơn hai tuần.

Tuy nhiên, cuộc gặp của hai nhà lãnh đạo vẫn tồn tại một số căng thẳng. Ông Putin đã nói với nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ tại cuộc gặp ở Tehran hồi tháng trước rằng Nga phản đối bất kỳ cuộc tấn công mới nào mà Thổ Nhĩ Kỳ có thể đang lên kế hoạch chống lại các tay súng người Kurd ở miền bắc Syria.

Các nhà phân tích tin rằng những căng thẳng này là một phần của "sự hợp tác mang tính cạnh tranh" vẫn luôn định hình mối quan hệ của hai nhà lãnh đạo trong 20 năm qua.

Quan hệ Nga - Thổ luôn tồn tại cả sự hợp tác và cạnh tranh trên nhiều mặt trận. Ảnh: Yahoo News/ AFP.

"Căng thẳng giữa Nga và Ukraine đã phần nào giúp tạo dựng hình ảnh của Thổ Nhĩ Kỳ là một nhân tố địa chính trị quan trọng và giúp ông Erdogan thể hiện được sự hiện diện nhiều hơn bất kỳ thời điểm nào trong vài năm qua", chuyên gia Asli Aydintasbas, thành viên Hội đồng Đối ngoại châu Âu viết trong một báo cáo tuần trước.

"Hầu hết người Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ hành động cân bằng của đất nước họ và lập trường gần như trung lập giữa phương Tây và Nga", nhà phân tích này đánh giá thêm.

Đàm phán dừng xung đột

Các nỗ lực của thành viên NATO Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giữ trung lập khi đối mặt với sự bế tắc lịch sử giữa Moscow với phương Tây về vấn đề Ukraine đang bắt đầu có kết quả.

Nhiều tháng nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ đã thúc đẩy Moscow và Kyiv ký một thỏa thuận tại Istanbul vào tháng trước để nối lại việc vận chuyển ngũ cốc từ các cảng của Ukraine.

Theo một thỏa thuận mang tính bước ngoặt được ký kết để giải tỏa cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, con tàu đầu tiên chở ngũ cốc từ Ukraine đã đi qua Istanbul vào thứ Tư tuần này. Ba chiếc tàu nữa cũng đã được lên lịch trình ra khơi trong ngày thứ Sáu này.

Thổ Nhĩ Kỳ muốn biến thành công này thành các cuộc đàm phán dừng xung đột Nga - Ukraine ở Istanbul giữa ông Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

"Chúng tôi đã thảo luận liệu thỏa thuận ngũ cốc có thể là một cơ hội cho một lệnh ngừng bắn bền vững hay không", Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho biết sau cuộc hội đàm với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov hôm thứ Tư.

Dù vậy, có một yếu tố khiến những nỗ lực này trở nên phức tạp hơn, đó là việc ông Erdogan muốn khởi động một chiến dịch quân sự mới ở Syria - quốc gia mà các lợi ích của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang xung đột với nhau.

Quân đội Nga đã giúp Tổng thống Syria Bashar al-Assad duy trì được vai trò lãnh đạo sau cuộc nổi dậy kéo dài hàng thập kỷ của các nhóm dân quân do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn.

Nhưng ông Erdogan đang đe dọa sẽ tiến quân vào miền bắc Syria để thiết lập một vùng đệm nhằm đẩy lùi các nhóm người Kurd mà ông cho rằng có liên kết với những lực lượng muốn tiến hành một cuộc nổi dậy chống lại nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông Putin đã nói với truyền thông Nga tại Tehran rằng ông vẫn có "những bất đồng nhất định" với ông Erdogan về Syria.

Nhà phân tích đối ngoại Soli Ozel của Đại học Has ở Istanbul cho biết: "Nga sẽ phải nhận được thứ gì đó để đổi lại".

Nhiều đồn đoán xoay quanh Nga – Thổ

Một số phương tiện truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ phỏng đoán điều mà nhà lãnh đạo Nga thực sự muốn là máy bay không người lái.

Bayraktar TB2 do công ty Baykar Technologies, thuộc tập đoàn Baykar Makina sản xuất và là một trong hai máy bay không người lái quân sự trang bị vũ khí nổi bật của Thổ Nhĩ Kỳ.

Sải cánh dài 12 m cho phép TB2 ở trên bầu trời tối đa 30 giờ mỗi lần bay. Theo tài liệu quảng cáo từ Baykar Technologies, mỗi máy bay không người lái có thể mang bốn tên lửa dẫn đường bằng laser. Thêm vào đó, giá của chúng rẻ nhưng vẫn mang lại hiệu quả trên chiến trường. Với mức giá ước tính khoảng 1 triệu USD, những chiếc máy bay này có tầm bắn khoảng 150 km, bay lơ lửng ở độ cao 7.620 m, chờ đợi thời điểm thích hợp để tấn công.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cung cấp cho Kyiv các phương tiện bay sát thương Bayraktar – loại khí tài đã chứng tỏ có hiệu quả trên thực địa.

Bên cạnh đó, các quan chức Mỹ đã cho biết có một nhóm của Nga đã đến thăm Iran để mua hàng trăm máy bay không người lái cho lực lượng của họ.

Thậm chí ông Erdogan đã khiến đồn đoán gia tăng bằng việc từng đề cập đến máy bay Bayraktars trong quan hệ với Nga.

Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng tỏ ra tin tưởng vào sự hợp tác quân sự giữa hai nước.

"Hợp tác quân sự và công nghệ luôn nằm trong chương trình nghị sự của hai nước", ông Peskov nói với các phóng viên.

An Bình