Thương mại Việt Nam - Nam Phi gần 1,8 tỷ USD năm 2024

Thương mại Việt Nam - Nam Phi năm 2024 đạt gần 1,8 tỷ USD, củng cố vị thế Nam Phi là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam tại châu Phi. Trong 8 tháng đầu năm, xuất khẩu của Việt Nam sang Nam Phi đạt 566,9 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ, với nhóm hàng chủ lực gồm điện thoại và linh kiện, giày dép, máy tính và sản phẩm điện tử.

Diễn biến giao thương và cơ cấu hàng hóa

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam - Nam Phi ngày 24/10, các đại biểu cho biết kim ngạch song phương năm 2024 tiệm cận 1,8 tỷ USD. Xuất khẩu Việt Nam đi Nam Phi 8 tháng đạt 566,9 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ, trong đó:

Yếu tố tác động: chính sách và động lực cung - cầu

Tổng thống Cộng hòa Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết đã trao đổi với lãnh đạo Việt Nam để thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, nhấn mạnh “quan hệ hai nước không chỉ là giao dịch kinh tế mà còn là cầu nối của đoàn kết, tin tưởng, lâu dài”. Ông khẳng định Chính phủ Nam Phi sẽ giảm rào cản thương mại, hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ đầu tư.

Về cấu trúc cung - cầu, Việt Nam có thế mạnh ở xe điện, pin, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, điện tử, dệt may, nông - thủy sản (gạo, cà phê, hải sản). Nam Phi sở hữu lợi thế trái cây, rượu vang, chăn nuôi, thủy sản, khai khoáng, sản xuất ôtô và hạ tầng. Hai bên thống nhất thúc đẩy chuyển giao công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng và mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực mới như chuyển đổi năng lượng sạch, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và du lịch.

So sánh lịch sử và vị thế

Với kim ngạch gần 1,8 tỷ USD năm 2024, Nam Phi tiếp tục là thị trường châu Phi quan trọng của Việt Nam, sau Ai Cập. 8 tháng, xuất khẩu tăng 5% cho thấy đà phục hồi nhu cầu tại Nam Phi ở các nhóm hàng điện tử, giày dép, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu từng bước ổn định.

Ở tầm nền tảng, giai đoạn 2021-2025 Việt Nam thu hút khoảng 185 tỷ USD FDI, thuộc nhóm 15 nước đang phát triển hút FDI lớn nhất; FTSE Russell đầu tháng 10 đã nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên “mới nổi thứ cấp”. Các đánh giá của IMF và Standard Chartered đều ghi nhận triển vọng tăng trưởng tích cực của Việt Nam. Những yếu tố này tạo nền hỗ trợ cho các dòng vốn và thương mại hai chiều.

Triển vọng và xu hướng

Ngắn hạn, thương mại Việt Nam - Nam Phi có thể tiếp tục hưởng lợi từ cam kết giảm rào cản thương mại của Nam Phi và các nỗ lực xúc tiến từ cả hai phía. Trung hạn, các đại biểu ủng hộ Việt Nam sớm khởi động đàm phán FTA với Liên minh Thuế quan Nam Phi (SACU); nếu tiến trình xúc tiến diễn ra thuận lợi, thuế quan giảm sẽ là chất xúc tác cho các nhóm hàng chủ lực, đồng thời khuyến khích đầu tư chuỗi cung ứng hai chiều.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam bảo đảm ổn định vĩ mô và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, là tín hiệu chính sách quan trọng cho kế hoạch mở rộng hiện diện của doanh nghiệp Nam Phi tại Việt Nam và ngược lại.

Tác động theo ngành

Điện tử, điện thoại: Nhu cầu ở Nam Phi là động lực duy trì xuất khẩu; cơ hội mở rộng sang linh kiện, thiết bị số.
Dệt may, giày dép: Hưởng lợi từ chi phí cạnh tranh và khả năng đáp ứng đơn hàng lớn; FTA (nếu có) có thể gia tăng biên lợi nhuận.
Nông - thủy sản: Việt Nam có thế mạnh gạo, cà phê, hải sản; Nam Phi thế mạnh trái cây, rượu vang, chăn nuôi, mở ra trao đổi bổ trợ theo mùa vụ.
Năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, xe điện và pin: Được nêu là lĩnh vực hợp tác ưu tiên, tiềm năng hình thành dự án liên kết chuỗi cung ứng.
Khai khoáng, sản xuất ôtô, hạ tầng: Lợi thế của Nam Phi tạo cơ hội liên kết đầu vào/nguyên liệu cho sản xuất tại Việt Nam.

Rủi ro và theo dõi

Nhà đầu tư và doanh nghiệp cần theo dõi tiến độ xúc tiến FTA Việt Nam - SACU, các điều chỉnh rào cản thương mại của Nam Phi, cũng như nhịp phục hồi tiêu dùng tại thị trường này. Tiến trình cải thiện thủ tục và kết nối chuỗi cung ứng xuyên khu vực là biến số then chốt cho quỹ đạo tăng trưởng giao thương.

Tổng thống Cộng hòa Nam Phi Cyril Ramaphosa phát biểu tại diễn đàn doanh nghiệp hai nước, ngày 24/10. Ảnh: Giang Huy

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Giang Huy

CTVX