Tiềm năng vaccine dạng uống trong trận chiến chống Covid-19

Trong bối cảnh các quốc gia nỗ lực kiểm soát đại dịch bằng cách tăng tốc tiêm chủng, nhiều quốc gia khác gặp hạn chế không chỉ vì nguồn cung vaccine hạn hẹp mà còn thiếu cơ sở hạ tầng như dây chuyền bảo quản lạnh vaccine hoặc nhân sự quản lý.

Khắc phục hạn chế của vaccine truyền thống

Nhằm giải quyết những thách thức này, Vaxart – công ty Mỹ có trụ sở tại San Francisco đang nghiên cứu và thử nghiệm giai đoạn II vaccine dạng viên để sử dụng rộng rãi, mặt khác khắc phục những hạn chế từ vaccine dạng tiêm truyền thống.

"Bạn có thể gửi vaccine qua đường bưu điện hoặc thiết bị bay không người lái. Đó là điểm tuyệt vời của vaccine dạng viên. Lợi thế nằm ở chỗ không cần những điều kiện y tế đủ tiêu chuẩn để tiếp nhận, không cần dây chuyền bảo quản lạnh", TS Tucker cho biết.

Ảnh minh họa.

Hiện vaccine Covid-19 đang cần một số yêu cầu bảo quản lạnh, như AstraZeneca cần được bảo quản trong điều kiện từ 2 -8 độ Cvà Pfizer yêu cầu bảo quản lạnh ở -70 độ C .

Điều này đem đến thách thức với các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, nơi một nghiên cứu năm 2018 cho thấy 59% cơ sở y tế thiếu nguồn điện đáng tin cậy để cung cấp năng lượng cho các thiết bị bảo quản lạnh.

Không chỉ ở Châu Phi hay Ấn Độ, việc thiếu các cơ sở bảo quản lạnh như vậy đã được chứng minh là một trở ngại mà còn ở các vùng nông thôn nước Mỹ hay các vùng hẻo lánh ở Australia. Như vậy vaccine dạng viên hay còn gọi là “vaccine ấm" đang được phát triển sẽ dễ để lưu trữ và phân phối hơn, tạo cuộc cách mạng trong việc ứng phó với đại dịch.

Một bước tiến đáng khích lệ công bố vào tháng trước khi một loại vaccine phát triển bởi Viện Khoa học Ấn Độ (IISc) và công ty khởi nghiệp công nghệ sinh học Mynvax có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ ở chuột và bảo vệ chuột lang khỏi virus Corona.

Vaccine đã tạo ra các kháng thể có khả năng vô hiệu hóa bốn biến thể Sars-CoV-2, bao gồm cả biến thể Delta dễ lây lan. Các nhà nghiên cứu, trong đó có chuyên gia từ CSIRO - cơ quan khoa học quốc gia Australia, cũng báo cáo rằng vaccine này vẫn ổn định ở 37 độ C trong tối đa một tháng và ở 100 độ C trong tối đa 90 phút.

Tiến sĩ Raghavan Varadarajan, giáo sư tại IISc - một trong hai người đồng sáng lập Mynvax, chia sẻ với Straitstimes rằng vaccine có thể có sẵn ở dạng bột đông khô cùng với chất bổ trợ lỏng trong một lọ riêng biệt. Chất bổ trợ được sử dụng cùng vaccine để tạo phản ứng miễn dịch mạnh hơn.

Cả hai thành phần có thể được bảo quản ở nhiệt độ phòng và vận chuyển dễ dàng. Để sử dụng, hai lọ sẽ được trộn với nhau để tạo ra dung dịch vaccine tiêm bắp. Các thử nghiệm lâm sàng đối với loại vaccine trên dự kiến sẽ bắt đầu sau sáu tháng và mất khoảng 16 tháng để được sử dụng rộng rãi.

Tiềm năng còn bỏ ngỏ

Một bài bình luận được đăng trên tạp chí y học uy tín The Lancet vào tháng 3 năm nay lưu ý rằng các quốc gia có thu nhập cao không "thực sự quan tâm và cam kết" phát triển vắc xin điều nhiệt vì khả năng làm lạnh của họ chưa bao giờ được cho là một yếu tố hạn chế.

Vaccine dạng viên cũng có thể giúp giảm sự chần chừ trong việc tiêm chung do bởi tâm lý ngại tiêm.

Kết quả của một cuộc thăm dò do Vaxart thực hiện vào đầu năm nay cho biết gần 19 triệu người Mỹ trưởng thành - khoảng một phần ba số người hiện từ chối tiêm chủng sẽ đồng ý uống vaccine thay vì chích ngừa.

Nhằm đáp ứng nhu cầu bị bỏ qua này, tiến sĩ Tucker quyết định theo đuổi phương án sản xuất vaccine dạng viên, chiến lược mà Vaxart đang tập trung. Hồi tháng 5, ứng viên vaccine của họ đạt kết quả thử nghiệm Giai đoạn Một đầy hứa hẹn, cho thấy phản ứng của tế bào CD8+ T mạnh hơn so với các vaccine của Pfizer và Moderna. Đây là một loại tế bào bạch cầu chịu trách nhiệm tạo ra phản ứng miễn dịch.

Nếu mọi thứ suôn sẻ, Vaxart hy vọng có thể nộp đơn xin phê duyệt sử dụng khẩn cấp vaccine dạng viên của mình trong vòng một năm tới, đồng thời hướng đến sản xuất hàng triệu, thậm chí hàng tỷ liều vaccine mỗi năm với giá cả hợp lý.

Mặc dù vậy, việc phát triển công thức vaccine dạng viên là một thách thức lớn, bởi không phải lúc nào cũng hiệu quả với người như thử nghiệm trên động vật. Do đó, nhóm nghiên cứu tại Vaxart phải tập trung vào việc đảm bảo hiệu quả tốt nhất ở người.

Cẩm Anh