Tiêm phòng đầy đủ để phòng, chống viêm não mô cầu

Bệnh nhân nhiễm não mô cầu điều trị tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai). Ảnh: BVCC

Thông tin từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Thái Bình, địa phương này hiện đang theo dõi chặt chẽ 74 trường hợp tiếp xúc gần với ca bệnh viêm não mô cầu ở xã An Ấp (huyện Quỳnh Phụ). Bệnh nhân là N.T.T. (17 tuổi) có biểu hiện sốt, hắt hơi, sổ mũi, đau nhức cơ kèm đau rát vùng hầu họng, được gia đình mua thuốc và tự điều trị tại nhà. Ngày 17/3, sau khi đi học về, em T. có biểu hiện đau mỏi người kèm nôn, có uống thuốc nhưng không đỡ, được gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa Quỳnh Phụ khám và được chuyển lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Sau đó, tình trạng bệnh nhân nặng lên và được chuyển lên Bệnh viện Bạch Mai khám, điều trị.

Kết quả xét nghiệm PCR cho thấy, bệnh nhân dương tính với não mô cầu và được chẩn đoán viêm màng não mô cầu, biến chứng viêm cơ tim cấp, nhồi máu não. Qua khai thác tiền sử cho thấy, bệnh nhân chưa tiêm vaccine có thành phần não mô cầu.

Trước đó, Viện Y học Nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai) cũng đã tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân nữ (48 tuổi) bị viêm màng não - nhiễm trùng huyết do não mô cầu thể cấp. Trước khi nhập viện, bệnh nhân có biểu hiện sốt rét run liên tục, tình trạng ngày càng nặng. Sau đó, bệnh nhân đau đầu, nôn, mệt mỏi, lơ mơ, nhận thức chậm. Gia đình đưa vào viện tại Hà Nam chụp chiếu, đánh giá, sau đó được chuyển cấp cứu tại Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, kết quả phân tích nuôi cấy, PCR đa mồi các mẫu bệnh phẩm (máu, dịch não tủy) đều dương tính với vi khuẩn não mô cầu type B.

Theo thông tin từ Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu ở Việt Nam trong giai đoạn 1991 - 2000 là 2,3 ca/100.000 dân. Đây là một trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất, với mức tử vong là 0,03/100.000 dân.

Mặc dù số ca mắc viêm não mô cầu không nhiều như các bệnh truyền nhiễm khác như cúm hay sởi, sốt xuất huyết… Thế nhưng, viêm não mô cầu cũng là một bệnh nhiễm trùng cực kỳ nguy hiểm, có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề như nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, viêm phổi, viêm khớp, viêm tai giữa và viêm nắp thanh môn. Trong đó, viêm màng não là biến chứng thường gặp nhất và có thể để lại hậu quả nghiêm trọng đối với người bệnh.

Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, khoảng 50% bệnh nhân mắc bệnh do não mô cầu tử vong nếu không được điều trị đúng cách. Dù được điều trị kịp thời và tích cực, bệnh cũng có tỷ lệ tử vong cao, lên đến 15%. Có đến 20% bệnh nhân sống sót sau viêm màng não do não mô cầu phải chịu nhiều di chứng về thể chất và tinh thần như cắt cụt chi, điếc, mù lòa, chậm phát triển tâm thần và hành vi…

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Viện Y học Nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai), viêm não mô cầu là bệnh do vi khuẩn gây dịch nguy hiểm nhóm B, Nesseiria meningitisis cư trú ở hầu họng gây ra, lây qua đường giọt bắn. Bệnh thường xảy ra ở các khu vực đông dân cư như doanh trại bộ đội, khu tập thể, trường học… Nhóm mắc chủ yếu là người trẻ tuổi, những người chưa có miễn dịch, tiêm phòng. Bệnh thường diễn biến nhanh gây viêm màng não, nhiễm trùng huyết, nặng hơn gây suy đa tạng và có thể tử vong.

Viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu chia ra nhiều thể. Thể đơn thuần cũng giống như các viêm màng não khác, tiến triển và điều trị trong khoảng 2 tuần sẽ khỏi. Trong khi đó, thể cấp, tối cấp, tiến triển nhanh trong vài ngày cùng các triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu, nôn, rối loạn ý thức và đi vào hôn mê nhanh, xuất hiện những ban xuất huyết hoại tử ngoài da trong bệnh cảnh hội chứng suy thượng thận cấp, sốc và tử vong nhanh chóng. “Chọc dịch não tủy có màu đục, nếu thấy bệnh nhân như vậy, cảnh báo nhân viên y tế cần nghĩ ngay đến nhiễm não mô cầu” - PGS.TS Đỗ Duy Cường nói.

Viêm màng não do não mô cầu tỷ lệ tử vong từ 10 - 20%. Những thể nặng nhiễm trùng huyết, suy thượng thận, cấp, tối cấp có thể tử vong nhanh trong vòng 24 giờ. Vì thế, khi phát hiện ra cần điều trị và cách ly kịp thời.

PGS.TS Đỗ Duy Cường khuyến cáo, viêm màng não mủ do não mô cầu không phải trường hợp thường gặp, chỉ xảy ra ổ dịch lẻ tẻ, hoặc các nơi khác du nhập đến. Tuy nhiên, với tính chất tiến triển nhanh và tỷ lệ tử vong cao, nên các bệnh nhân nghi ngờ nhiễm não mô cầu cần đến các cơ sở y tế sớm để chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đồng thời, đây là bệnh có thể phòng bằng vaccine nên người dân cũng cần lưu ý đến việc tiêm phòng đầy đủ để bảo vệ tính mạng chính mình và người thân.

Đức Trân