Tiền kỹ thuật số thời Tổng thống Trump: Đón đầu xu thế hay đứng ngoài cuộc chơi?

Từ việc ra mắt meme coin (tiền điện tử) mang tên mình, đến cam kết biến Mỹ thành "thủ đô crypto toàn cầu", những chính sách mới của ông Trump đang tái định hình bối cảnh tài chính số thế giới và đặt ra nhiều câu hỏi quan trọng cho các quốc gia đang phát triển, bao gồm cả Việt Nam.

Từ hiện tượng meme coin $TRUMP và $MELANIA…

Chỉ ba ngày trước lễ nhậm chức Tổng thống, vào ngày 17/1, thị trường tiền mã hóa chứng kiến sự kiện chưa từng có khi một Tổng thống đắc cử Mỹ ra mắt meme coin mang tên mình. Đồng $TRUMP nhanh chóng tạo nên cơn sốt, đạt đỉnh vốn hóa 14,5 tỷ USD trong thời gian ngắn.

Ngay sau đó, Đệ nhất phu nhân Melania Trump cũng cho ra mắt đồng $MELANIA với vốn hóa đỉnh điểm lên tới 13 tỷ USD.

Theo điều tra của Reuters, tập đoàn Trump Organization, thông qua công ty con CIC Digital LLC, kiểm soát tới 80% nguồn cung $TRUMP và thu về gần 100 triệu USD phí giao dịch chỉ trong hai tuần đầu. Động thái này vấp phải chỉ trích gay gắt từ giới chuyên gia và cả những người trong ngành tiền mã hóa, do lo ngại xung đột lợi ích khi một Tổng thống đương nhiệm tham gia trực tiếp vào hoạt động tài chính có thể chịu tác động từ chính sách do chính mình ban hành.

Đáng lo ngại, cả hai đồng meme coin này đều mất khoảng 2/3 giá trị sau giai đoạn bùng nổ ban đầu, gây thiệt hại lớn cho nhiều nhà đầu tư tham gia muộn, trong khi những người nắm giữ lượng lớn coin ban đầu (trong đó có tập đoàn Trump Organization) thu về lợi nhuận đáng kể.

Đồng $TRUMP nhanh chóng tạo nên cơn sốt, đạt đỉnh vốn hóa 14,5 tỷ USD trong thời gian ngắn. Ngay sau đó, Đệ nhất phu nhân Melania Trump cũng cho ra mắt đồng $MELANIA với vốn hóa đỉnh điểm lên tới 13 tỷ USD. (Nguồn: Stockbiz)

…đến chiến lược Bitcoin dài hạn

Chính sách của Tổng thống Donald Trump về tiền kỹ thuật số phân cực rõ rệt ở hai dòng tiền.

Đối với tiền kỹ thuật số do Ngân hàng trung ương phát hành (CBDC), ông Trump thể hiện thái độ phản đối mạnh mẽ. Trong chiến dịch tranh cử, nhà lãnh đạo Mỹ cũng nhiều lần bày tỏ lo ngại về "USD kỹ thuật số" do Fed phát hành, cho rằng nó có thể dẫn đến sự kiểm soát tập trung quá mức và cạnh tranh không lành mạnh với crypto phi tập trung. Trong Điều 5 của Sắc lệnh hành pháp ký ngày 23/1, ông Trump còn quy định cụ thể: “Các cơ quan, tổ chức bị cấm thực hiện bất kỳ hành động nào nhằm thiết lập, phát hành hoặc quảng bá CBDC trong phạm vi lãnh thổ Mỹ hoặc ở nước ngoài, trừ trường hợp được yêu cầu bởi luật pháp”.

Đối với các dòng tiền mã hóa (crypto currency), ông Trump lại rất ưu ái. Bên cạnh meme coin, Tổng thống Mỹ thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Bitcoin và các loại tiền mã hóa nền tảng khác. Tại Bitcoin Conference 2024, ông cam kết biến Mỹ thành "thủ đô crypto của thế giới" nếu tái đắc cử. Chỉ ba ngày sau khi nhậm chức, ông chủ Nhà Trắng ký sắc lệnh hành pháp thành lập nhóm làm việc đặc biệt về quy định crypto và đề xuất kế hoạch xây dựng dự trữ Bitcoin quốc gia.

Một trong những động thái đáng chú ý khác là việc ông Trump chỉ trích mạnh mẽ Ủy ban chứng khoán và giao dịch Mỹ (SEC) vì "thù địch với crypto" dưới thời người tiền nhiệm Joe Biden và cam kết giảm bớt các quy định hà khắc. Đây là sự thay đổi triệt để so với chính sách trước đó của Washington và cho thấy một hướng đi mới trong quan hệ giữa chính phủ và ngành công nghiệp crypto.

Sự ủng hộ của Tổng thống Trump đối với Bitcoin dường như xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, ông nhận thấy tiềm năng kinh tế to lớn của lĩnh vực này, đặc biệt khi Bitcoin vượt mốc 109.000 USD sau cuộc bầu cử. Thứ hai, ông nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ các tỷ phú trong ngành crypto, đặc biệt là Elon Musk, người ủng hộ mạnh mẽ chiến dịch tranh cử của ông. Thứ ba, quan điểm tự do kinh tế của Tổng thống Mỹ là ưu tiên mô hình phi tập trung.

Chính sách của ông Trump phản ánh tính cách doanh nhân và khác biệt rõ rệt so với nhiều quốc gia khác đang tích cực phát triển CBDC như một phần của chiến lược tài chính quốc gia.

Chính sách của Tổng thống Donald Trump về tiền kỹ thuật số phân cực rõ rệt ở hai dòng tiền. (Nguồn: Fox Business)

Cơ hội mới?

Chính sách mới của ông Donald Trump đang tạo bước ngoặt cho thị trường tiền mã hóa toàn cầu. Sự ủng hộ từ chính phủ Mỹ có thể đẩy nhanh quá trình chính thức hóa tiền mã hóa trong hệ thống tài chính, thúc đẩy nghiên cứu blockchain và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Nếu tiền mã hóa dần được thừa nhận, những quốc gia và nhà đầu tư đi đầu sẽ có cơ hội hưởng lợi đáng kể.

Tiềm năng tăng trưởng của tiền mã hóa dựa trên ba yếu tố chính: dư địa mở rộng lớn do tỷ lệ người dùng còn thấp, tính chất ít liên kết với thị trường tài chính truyền thống giúp đa dạng hóa đầu tư, và tác động tích cực từ chính sách của tân Tổng thống Mỹ.

Bên cạnh đó, môi trường pháp lý cởi mở hơn tại Mỹ có thể thúc đẩy đổi mới, thu hút đầu tư vào fintech và khuyến khích phát triển các giải pháp tài chính dựa trên Bitcoin, blockchain. Những tiến bộ này không chỉ giảm chi phí giao dịch xuyên biên giới mà còn hỗ trợ tiếp cận tài chính, được cho là rất có lợi cho các nền kinh tế đang phát triển

Thách thức tiềm ẩn

Chiến lược crypto của ông Trump, dù đầy tham vọng, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hệ thống tài chính toàn cầu.

Thứ nhất, việc một quốc gia lớn chấp nhận và tích lũy Bitcoin có thể gây biến động đáng kể cho thị trường tiền tệ toàn cầu, ảnh hưởng cán cân các đồng tiền dự trữ trong hệ thống tài chính quốc tế.

Thứ hai, sự bùng nổ meme coin dưới sự chứng thực của Tổng thống có thể kích thích đầu cơ, tạo bong bóng tài sản nguy hiểm. Đặc biệt, việc một lãnh đạo đương nhiệm hưởng lợi trực tiếp từ đồng tiền mang tên mình đặt ra tiền lệ xung đột lợi ích đáng lo ngại.

Thứ ba, sự khác biệt trong cách tiếp cận tiền kỹ thuật số giữa các cường quốc – Mỹ ủng hộ crypto phi tập trung, trong khi Trung Quốc, EU và nhiều nước lớn phát triển CBDC – có thể gây phân mảnh hệ thống thanh toán toàn cầu, làm suy yếu hiệu quả giao dịch xuyên biên giới và tạo thách thức mới trong quản lý luồng vốn.

Bức tranh tài chính quốc tế có thể đang thay đổi nhanh chóng khi các dòng tiền mã hóa dần chính thức được công nhận trên phạm vi toàn cầu. (Nguồn: Reuters)

Một vài suy nghĩ cho Việt Nam

Đối với Việt Nam, trong một thời gian dài, tiền mã hóa vẫn chưa được thừa nhận đầy đủ về mặt pháp lý, và thường bị đặt trong vùng xám của khung pháp lý. Trong khi đó, theo số liệu của Hiệp hội Blockchain Việt Nam, giai đoạn 2021-2022, nước ta nằm trong top 3 thế giới về tỷ lệ người dân sở hữu tài sản số (tương đương 21% dân số Việt Nam sở hữu), chỉ sau UAE và Mỹ. Cũng theo báo cáo của tổ chức phân tích thị trường Chainalysis, dòng tài sản số vào Việt Nam năm 2023 đạt 120 tỷ USD.

Bức tranh tài chính quốc tế có thể đang thay đổi rất nhanh chóng khi các dòng tiền mã hóa dần chính thức được công nhận trên phạm vi toàn cầu và trở thành dạng tài sản dự trữ, có giá trị thanh toán tương tự như vàng. Đây là giai đoạn chuyển biến quan trọng mà Việt Nam cần sớm tham gia, đón đầu xu thế, chủ động định hình chiến lược riêng, phù hợp với điều kiện và mục tiêu phát triển của đất nước.

Trước mắt, như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, việc hoàn thiện khung pháp lý về quản lý tài sản số, tài sản mã hóa là hết sức cần thiết. Khung pháp lý này cần đạt được sự cân bằng giữa khuyến khích đổi mới và bảo vệ người dùng, giữa thu hút đầu tư và bảo đảm an ninh tài chính quốc gia. Đặc biệt là Bitcoin, do cấu trúc về thuật toán, nên chỉ có thể tạo ra giới hạn 21 triệu đơn vị mã token kỹ thuật số, tạo cho đồng tiền này giá trị quý hiếm tương đương “vàng kỹ thuật số”. Theo đó, cần tính tới phương án cân nhắc đưa Bitcoin vào là một nguồn trong những nguồn dự trữ chiến lược quốc gia.

Bên cạnh đó, chính phủ cần tạo điều kiện cho hệ sinh thái chuỗi khối và fintech phát triển thông qua việc thành lập các mô hình chính sách thí điểm “sandbox” cho phép thử nghiệm giải pháp tài chính số. Đồng thời cần ưu tiên đầu tư giáo dục và đào tạo nhân lực về công nghệ blockchain và tài chính số, cũng như khuyến khích hợp tác giữa các cơ quan quản lý với doanh nghiệp và cơ quan nghiên cứu để thúc đẩy việc khai thác, phát triển, ứng dụng, quản trị các sản phẩm tài chính mới này.

Nhìn từ góc độ ngoại giao kinh tế, tiền số và tài sản mã hóa đang dần khẳng định vị thế như những nguồn lực tài chính đầy tiềm năng với triển vọng tăng trưởng vượt bậc trong kỷ nguyên số. Đứng trước làn sóng chuyển đổi này, Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc, mà cần chủ động quản trị, phòng ngừa rủi ro, nắm bắt và khai phá tiềm năng của nguồn lực mới phục vụ cho các mục tiêu phát triển, đưa đất nước vươn mình vào kỷ nguyên mới.

Anh Tuấn