Tiếng Kiều vọng mãi qua từng vai diễn trên quê hương Nguyễn Du

Cảnh diễn trong màn “Thúy Kiều báo ân, báo oán” do CLB trò Kiều Xuân Liên (Nghi Xuân) dàn dựng.

Truyện Kiều từ xưa đã được lưu truyền trong đời sống Nhân dân. Các tình huống cũng như các nhân vật trong Truyện Kiều đã được khai thác, đưa vào các loại hình nghệ thuật, trong đó, trò Kiều là nơi các nhân vật trong Truyện Kiều được tái hiện nhiều nhất, rõ nét nhất.

Nghệ nhân Mai Thị Dõng (63 tuổi, CLB Trò Kiều xã Xuân Liên, Nghi Xuân) cho biết: “Lúc tôi 17 tuổi, bố tôi làm trưởng đội trò Kiều của làng nên đã khuyến khích con gái tham gia. Ngay trong lần đầu tiên đó, tôi đã được giao vào vai Thúy Kiều. Để thể hiện tốt nhất vai diễn, tôi đã tìm hiểu thêm về thân phận nàng Kiều trong tác phẩm rồi đặt ra ngoài đời sống. Nhờ đó, vai diễn của tôi rất chân thực và sinh động”.

Nghệ nhân Mai Thị Dõng (CLB trò Kiều xã Xuân Liên) có hơn 45 năm đóng vai Thúy Kiều

Kể từ đó đến nay, bà Dõng đã có hơn 45 năm diễn vai nàng Kiều. Tuy vậy, bà dường như vẫn chưa trải qua hết những cảm xúc của nhân vật. Giờ đây, bà Dõng không còn làm diễn viên nữa mà chuyển sang công tác giảng dạy, trao truyền nghiệp diễn trò Kiều cho thế hệ trẻ. Với bà, yêu trò Kiều, dành tâm huyết cho các vai diễn còn là trách nhiệm, giúp lan tỏa những giá trị của Truyện Kiều đến thế hệ mai sau.

Năm nay đã 63 tuổi, bà Dõng vẫn tiếp tục sinh hoạt trong CLB trò Kiều với vai trò truyền nghề cho thế hệ trẻ.

Có một thế hệ người Hà Tĩnh đã biết đến Truyện Kiều của cụ Nguyễn Du từ lúc còn chưa biết chữ. Tình cảm đối với Truyện Kiều càng trở nên đậm đà hơn khi làng xã tổ chức biểu diễn trò Kiều. Từ trên những sân khấu đơn sơ ấy, những nhân vật như Thúy Kiều, Kim Trọng, Hoạn Thư… đã đi vào đời sống của Nhân dân không biết tự lúc nào.

Chị Nguyễn Thị Vịnh (bên trái) người đóng vai Hoạn Thư ở CLB trò Kiều Xuân Liên. Trong ảnh: Chị Vịnh thắp hương trước bàn thờ tổ chuẩn bị màn diễn

Chị Nguyễn Thị Vịnh (42 tuổi, diễn viên của CLB Trò Kiều xã Xuân Liên) cho biết: “Tôi tham gia CLB Trò Kiều của xã xuất phát từ tình yêu dành cho Nguyễn Du và Truyện Kiều. Tại đây, tôi được giao vai Hoạn Thư. Vai diễn ấy cũng gắn bó với tôi trong nhiều năm liền. Có lẽ do tôi hiểu Truyện Kiều và nhân tình thế thái nên vai diễn đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc. Đến bây giờ, có nhiều người vẫn gọi tôi bằng cái tên Hoạn Thư”.

Ông Phan Văn Trường vai Tú Bà trong trích đoạn "Kiều ở lầu xanh"

Không chỉ ở Xuân Liên, người dân ở nhiều địa phương khác cũng thể hiện tình yêu của mình với Nguyễn Du, với Truyện Kiều bằng hình thức khôi phục các vở diễn. Ở CLB Trò Kiều xã Hồng Lộc (Lộc Hà), nhiều thế hệ diễn viên cũng đã và đang góp phần lan tỏa giá trị Truyện Kiều vào đời sống Nhân dân. Ông Phan Văn Trường (58 tuổi), người có thâm niên 45 năm gắn với trò Kiều trên đất Hồng Lộc, cho biết: “Tôi theo cha đi diễn trò Kiều từ năm 13 tuổi. Ban đầu, tôi được giao các vai như tiểu đồng dắt ngựa cho Kim Trọng, rồi các vai hề… Đến năm 1985, thì được giao vai Tú Bà”.

“Tú bà” Phan Văn Trường được bà con yêu mến mỗi lần xuất hiện. Trong ảnh: CLB Trò Kiều Hồng Lộc trong lễ ra mắt tháng 10/2019

Ông Trường kể: “Cận tết năm 1985, cụ Phan Tuyên, người diễn vai Tú Bà già yếu. Đội trò Kiều Hồng Lộc không tìm được người thay thế. Lo lắng hội xuân năm đó không diễn được trò Kiều thì bà con sẽ mất vui, tôi liền mạnh dạn ứng cử. Bỏ qua sự ngại ngùng, tôi đã diễn say sưa đến mức sau đó ra đường từ người già đến trẻ con đều gọi vui tôi là ông Tú Bà”.

45 năm gắn bó với trò Kiều giúp ông Phan Văn Trường thấy cuộc sống thêm nhiều ý nghĩa

Theo ông Trường, nhờ đóng trò Kiều, cuộc sống của ông có nhiều niềm vui. Ông được bà con gần xa mến mộ, dành cho nhiều ưu ái. Đáp lại, ông luôn ý thức trau dồi lối diễn xuất, giọng hát để phục vụ bà con. Bây giờ hễ đến dịp có hội trò Kiều, mọi người lại háo hức chờ mong màn của “Tú Bà” Phan Văn Trường.

Bằng niềm đam mê trò Kiều, bằng tình yêu dành cho Truyện Kiều và Nguyễn Du, các nghệ nhân đã và đang giúp tiếng Kiều vọng mãi trên quê hương Đại thi hào.

Thi Viễn