Tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính về quốc tịch

Người có đóng góp đặc biệt cho Việt Nam nên được nhập quốc tịch theo cơ chế đặc biệt?

Trong bối cảnh, tình hình mới của đất nước, Đảng ta có những chủ trương, Nghị quyết trúng và đúng về công tác người Việt ở nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đang rất hào hứng để xin nhập quốc tịch và xin làm việc ở Việt Nam. Nêu vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) cho biết, nhiều người Việt Nam ở nước ngoài đang rất chờ đợi, thậm chí là khao khát được nhập quốc tịch Việt Nam và trở về nước làm việc, cống hiến cho Tổ quốc.

ĐBQH Nguyễn Văn Thân (Thái Bình). Ảnh: Hồ Long

Xuất phát từ thực tế đó, đại biểu Nguyễn Văn Thân đề nghị, dự thảo Luật nên tập trung mở rộng điều kiện cho bà con người Việt Nam ở nước ngoài nhập tịch vào Việt Nam và những người ở nước ngoài yêu Việt Nam muốn nhập quốc tịch Việt Nam; cùng với đó, cần có những quy chế mạch lạc, tinh gọn hơn về thủ tục hành chính trong lĩnh vực quốc tịch.

ĐBQH Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung Luật Quốc tịch lần này là bước đi cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về quốc tịch, bảo đảm an ninh chủ quyền quốc gia và quyền lợi công dân trong kỷ nguyên số.

ĐBQH Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu Trần Thị Thu Đông cũng đề nghị, dự thảo Luật bổ sung quy định cho phép người có đóng góp đặc biệt cho Việt Nam được xét nhập quốc tịch theo lộ trình cư trú đặc biệt thay vì phải cư trú đủ 5 năm liên tục như quy định hiện hành. Nên bổ sung trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam có đóng góp đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, khoa học, công nghệ, giáo dục, văn hóa hoặc phát triển kinh tế được cơ quan có thẩm quyền xác nhận có thể được xem xét nhập quốc tịch theo cơ chế cư trú đặc biệt, không bắt buộc phải đủ 5 năm cư trú như quy định tại khoản 1 điều này.

Nêu lý do của đề xuất trên, đại biểu Trần Thị Thu Đông cho biết, nhiều chuyên gia, nhà trí thức gốc Việt hoặc người nước ngoài có cống hiến lớn không đáp ứng đủ điều kiện cư trú nhưng lại rất xứng đáng được nhập quốc tịch. Việc bổ sung quy định theo hướng này cũng sẽ góp phần thu hút nhân tài toàn cầu, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 57 và xu thế nhập quốc tịch nhanh theo thành tích tại các nước tiên tiến trên thế giới. Hơn nữa, quy định như vậy sẽ làm tăng tính linh hoạt, nhân văn và phục vụ lợi ích quốc gia trong lĩnh vực then chốt.

Đối với người chưa thành niên xin nhập quốc tịch Việt Nam theo cha mẹ hoặc người chưa thành niên có cha mẹ là công dân Việt Nam, đại biểu Trần Thị Thu Đông nêu quan điểm, không cần quy định đối tượng này phải đáp ứng điều kiện có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

Thực tiễn cũng cho thấy, người chưa thành niên, đặc biệt là trẻ nhỏ không thể có năng lực hành vi dân sự đầy đủ nên việc miễn điều kiện này là hợp lý, nhân đạo và tạo điều kiện pháp lý thuận lợi để trẻ em là con của công dân Việt Nam được sớm có quốc tịch Việt Nam, góp phần bảo vệ quyền nhân thân và quyền cư trú.

Bên cạnh đó, đại biểu Trần Thị Thu Đông cũng đề nghị, bổ sung điều kiện ràng buộc về bảo hộ pháp lý, người giám hộ hợp pháp phải cam kết thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ với Nhà nước Việt Nam thay cho người chưa thành niên.

Quy định rõ hơn quan hệ Nhà nước với công dân

Dự thảo Luật bổ sung ở khoản 6, Điều 5 Luật hiện hành quy định “quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền Việt Nam về một số vấn đề liên quan đến quốc tịch Việt Nam theo quy định của luật này không bị khiếu nại, khiếu kiện”. Góp ý vào nội dung này, ĐBQH Phan Thị Mỹ Dung (Long An) cho rằng, nội dung này chưa rõ bởi “một số vấn đề liên quan đến quốc tịch Việt Nam là những vấn đề gì, phạm vi của những vấn đề này là như thế nào?".

ĐBQH Phan Thị Mỹ Dung (Long An). Ảnh: Hồ Long

Với tính chất đặc thù như vậy, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cho rằng, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quốc tịch không thể là đối tượng bị khiếu nại, khiếu kiện, không đặt vấn đề xem xét lại. Theo đó, xác định các quyết định của người có thẩm quyền cao nhất là Chủ tịch nước không bị khiếu nại, khiếu kiện, không xem xét lại là phù hợp. Song, nếu hiểu theo nghĩa rộng thì “một số vấn đề có liên quan đến quốc tịch” không chỉ bao gồm các quyết định của Chủ tịch nước mà còn cả quá trình xem xét hồ sơ để trình Chính phủ ra quyết định bao gồm nhiều bước, với sự tham gia của các cơ quan có thẩm quyền như Sở Tư pháp, Chủ tịch UBND tỉnh, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao.

Do vậy, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề nghị, dự thảo Luật chỉ nên quy định việc không được khiếu nại, khiếu kiện đối với các quyết định của Chủ tịch nước, còn đối với các hành vi hay văn bản hành chính của các cơ quan khác vẫn có thể bị khiếu nại, khiếu kiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại, khiếu kiện, đơn cử như các hành vi nhũng nhiễu, gây khó khăn, cản trở hoặc giải quyết hồ sơ không đúng quy định.

Dự thảo Luật sửa khoản 3 Điều 19 Luật hiện hành theo hướng “người xin nhập quốc tịch Việt Nam quy định tại khoản 2 và khoản 2a điều này được giữ quốc tịch nước ngoài nếu việc giữ quốc tịch nước ngoài phù hợp với pháp luật nước đó và không sử dụng quốc tịch nước ngoài để phương hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, xâm hại đến an ninh, lợi ích quốc gia, trật tự an toàn xã hội của nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và được Chủ tịch nước cho phép”.

"Cần xác định rõ người nước ngoài có nguyện vọng nhập quốc tịch Việt Nam phải biết rõ khi nhập quốc tịch Việt Nam thì phải thôi quốc tịch của nước mình, trừ trường hợp đặc biệt, để người có yêu cầu hiểu và cân nhắc trước khi quyết định xin nhập quốc tịch Việt Nam".

Nhấn mạnh như vậy, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 19 theo hướng: Người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải thôi quốc tịch nước ngoài. Trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam quy định tại khoản 2 và khoản 2a điều này được giữ quốc tịch nước ngoài nếu đáp ứng các điều kiện do Chính phủ quy định và được Chủ tịch nước cho phép.

Nhật An