Tiếp tục giải mã những hình thái kiến trúc của Di tích Hoàng thành Thăng Long

Cụ thể, Hội thảo quốc tế “Khu di tích Hoàng thành Thăng Long – Thành tựu và vấn đề khoa học đặt ra sau 14 năm nghiên cứu” sẽ được tổ chức trong tháng 11/2025. Địa điểm tổ chức tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam (số 25 Tông Đản, Hà Nội), với những khách mời trong và ngoài nước. Mục đích chính của hội thảo là tổng kết, đánh giá các thành tựu nghiên cứu của Dự án trên các lĩnh vực nghiên cứu về khu di tích Hoàng thành Thăng Long trong gần 20 năm qua.

Lược dòng thời gian, cuộc khai quật lịch sử có quy mô lớn tại khu di tích Hoàng thành Thăng Long các năm 2002-2004 tại 18 Hoàng Diệu và từ năm 2008-2009 tại khu vực xây dựng Nhà Quốc hội, đã phát hiện được một quần thể lớn dấu tích cung điện, lầu gác cùng hàng triệu di vật khảo cổ, gồm vật liệu kiến trúc, đồ gốm sứ, đồ kim loại và đồ gỗ... có nhiều niên đại và nguồn gốc khác nhau. Đây là bằng chứng vật chất quan trọng minh chứng sinh động về lịch sử vàng son của Kinh đô Thăng Long hơn 1000 năm về trước.

Tiếp tục giải mã những hình thái kiến trúc của Di tích Hoàng thành Thăng Long sau hơn 20 năm khai quật và khảo cổ.

Tuy nhiên, để tiếp tục nghiên cứu đánh giá giá trị các phát hiện khảo cổ học tại khu di tích, sau khi kết thúc khai quật, một Dự án tổng thể về "Chỉnh lý, nghiên cứu, đánh giá giá trị và lập hồ sơ khoa học khu di tích Hoàng thành Thăng Long" (gọi tắt là Dự án chỉnh lý) đã được triển khai thực hiện từ năm 2006 đến nay theo sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Đây là dự án có quy mô lớn và rất quan trọng, với mục tiêu chính là tổ chức nghiên cứu, chỉnh lý, đánh giá giá trị và xây dựng hệ thống hồ sơ khoa học về các loại hình di tích, di vật đã phát hiện được tại di tích 18 Hoàng Diệu và khu vực xây dựng Nhà Quốc hội.

Cuộc “đại khai quật và khảo cổ” này nhằm làm sáng rõ và sâu sắc hơn giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản khảo cổ học Hoàng thành Thăng Long. Theo đó, từ năm 2011 đến nay, Viện Nghiên cứu Kinh thành (từ 1/1/2025 sáp nhập với Viện Khảo cổ học) đã được Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện Dự án quan trọng này. Trong suốt 14 năm qua, tập thể cán bộ Viện Nghiên cứu Kinh thành đã nỗ lực tổ chức thực hiện công tác nghiên cứu tại khu di tích và đã đạt được rất nhiều kết quả khoa học mới.

Đáng chú ý, từ các cuộc khai quật này đã giúp các nhà nghiên cứu giải mã được những hình thái kiến trúc, xác định chức năng, niên đại, nguồn gốc các loại hình di vật, góp phần làm sáng rõ hơn các giá trị nổi bật của khu di sản, quảng bá giá trị di sản, đưa kết quả nghiên cứu đến gần hơn với công chúng. “Năm 2025 là năm kết thúc Dự án, do đó để phục vụ hiệu quả, thiết thực cho công tác tổng kết đánh giá kết quả thực hiện trong gần 20 năm qua kể từ khi kết thúc khai quật, Viện Nghiên cứu Kinh thành (nay là Viện Khảo cổ học) sẽ tiến hành tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế nhằm đưa ra định hướng nghiên cứu tiếp theo”, TS.Đỗ Trường Giang cho biết.

Cũng theo TS.Đỗ Trường Giang, Hội thảo là dịp tổng kết, đánh giá các thành tựu nghiên cứu của Dự án trên các lĩnh vực nghiên cứu về khu di tích Hoàng thành Thăng Long trong gần 20 năm qua. Trong đó sẽ tập trung làm rõ một số vấn đề quan trọng liên quan tới lịch sử của kinh đô Thăng Long cũng như của quốc gia Đại Việt như: Nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc cung điện Việt Nam trong bối cảnh kiến trúc cung điện cổ Đông Á; Đời sống trong Hoàng cung Thăng Long trong lịch sử qua tư liệu thư tịch và di vật khảo cổ học; Lịch sử giao lưu kinh tế - văn hóa giữa kinh đô Thăng Long với các kinh đô cổ ở Châu Á.

Riêng lĩnh vực kiến trúc kinh thành được dự báo sẽ thu hút rất nhiều tham luận nhằm tiếp tục giải mã các hình thái kiến trúc của Kinh thành Thăng Long qua các thời kỳ lịch sử, do đó sẽ có 3 hướng nội dung tham luận. Cụ thể: Nghiên cứu giải mã và đánh giá giá trị về kiến trúc cung điện Việt Nam trong Hoàng cung Thăng Long trong bối cảnh kiến trúc cung điện cổ Đông Á; Nghiên cứu đánh giá giá trị các tư liệu hiện vật liên quan đến đời sống trong Hoàng cung Thăng Long qua các phát hiện khảo cổ học tại Hoàng thành Thăng Long; Nghiên cứu mối quan hệ giao lưu kinh tế - văn hóa giữa kinh đô Thăng Long với các kinh đô cổ ở châu Á qua tư liệu lịch sử và khảo cổ học.