Tiết lộ hiếm thấy về hàng loạt đặc quyền của Nữ hoàng Anh

Ngày 14/7, Guardian đã tiết lộ việc Nữ hoàng Anh được hưởng quyền miễn trừ trong nhiều điều luật của nước này, khiến nhiều người lo ngại về quan điểm mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.

Cảnh sát bị cấm đi vào các bất động sản tư nhân của Nữ hoàng nếu không có sự cho phép của bà. Đây là quyền miễn trừ pháp lý không dành cho bất kỳ cá nhân nào ngoài Nữ hoàng Elizabeth.

Dựa trên các tài liệu chính thức và phân tích luật pháp, cuộc điều tra cho thấy luật pháp Anh đã được viết hoặc sửa đổi để duy trì và tăng cường quyền miễn trừ đối với Nữ hoàng và các tài sản do bà sở hữu.

Nữ hoàng có thân phận pháp lý như những người bình thường, nhưng vẫn được hưởng một số quyền miễn trừ riêng biệt. Những đặc quyền này thường nằm trong những lĩnh vực Nữ hoàng có lợi ích hoặc đầu tư tư nhân.

Nữ hoàng Anh tham dự lễ diễu hành tại Scotland. Ảnh: Reuters.

Quyền lợi kinh tế

“Có một mô hình rõ ràng liên quan đến lợi ích kinh tế của Hoàng gia Anh”, Thomas Adams, phó giáo sư luật tại Đại học Oxford, cho biết.

Chính phủ Anh và Cung điện Buckingham từ chối trả lời các câu hỏi chi tiết về quyền miễn trừ cho gia đình Windsor. Cả hai đều từ chối cho biết Nữ hoàng hoặc đại diện của bà có yêu cầu miễn trừ pháp lý được ghi vào luật hay không.

Một cuộc điều tra trước đó đã tiết lộ người đứng đầu Hoàng gia Anh đã ảnh hưởng đến luật pháp bằng cách sử dụng thủ tục “sự thông qua của Nữ hoàng”. Các luật sư có quyền kiểm tra những điều luật có thể ảnh hưởng đến Nữ hoàng trước khi Quốc hội Anh thông qua.

“Nguyên tắc miễn trừ áp dụng cho hoàng gia đã được thiết lập từ lâu và được biết đến rộng rãi”, Donal McCabe, thư ký truyền thông của Nữ hoàng, cho biết.

Nữ hoàng Elizabeth và Thái tử Charles gặp mặt các đại diện của ngành y tế Anh: Ảnh: Reuters.

Ông McCabe đề cập đến học thuyết pháp lý rằng luật pháp Vương quốc Anh thường không áp dụng cho chính phủ và chế độ quân chủ. Ông từ chối thảo luận cách giải thích của Hoàng gia về các điều khoản miễn trừ.

Ông cũng không phủ nhận về sự tồn tại của các trường hợp miễn trừ. Tác dụng của các đặc quyền này là trao quyền miễn trừ cho Nữ hoàng với tư cách chủ sở hữu đất đai và chủ doanh nghiệp.

Các quyền miễn trừ được cấp cho Nữ hoàng hiện tại sẽ được chuyển giao cho Thái tử Charles khi ông lên ngôi.

Miễn trừ khỏi luật phân biệt đối xử

Các trường hợp miễn trừ gây tranh cãi nhất là việc cấm các nhân viên Nữ hoàng khiếu nại về hành vi phân biệt đối xử về giới tính và chủng tộc. Ngay cả luật chống phân biệt đối xử mới nhất của Vương quốc Anh cũng không được thiết kế để bảo vệ những người do Nữ hoàng tuyển dụng.

Nữ hoàng được miễn trừ khỏi luật lao động. Bà không phải tuân thủ các luật về quyền, sức khỏe, an toàn và lương hưu của người lao động.

Bà được miễn hoàn toàn hoặc một phần khỏi bốn luật khác nhau về lương hưu của người lao động. Việc tuân thủ Đạo luật Sức khỏe và An toàn tại nơi làm việc năm 1974 cũng là tùy chọn đối với Nữ hoàng.

Việc ngăn chặn nhân viên Nữ hoàng đưa ra các tố cáo phân biệt đối xử đối với gia đình bà đã bắt đầu từ cuối những năm 1960. Những người thân cận với Nữ hoàng đã nói rằng “trên thực tế, việc bổ nhiệm người nhập cư da màu hoặc người nước ngoài” vào các vị trí công việc trong Hoàng gia gần như không xảy ra.

Các đầu bếp của Hoàng gia Anh. Ảnh: Royal UK.

Hoàng gia Anh đôi khi lo ngại những điều khoản miễn trừ như vậy có thể gây tranh cãi hoặc sự phản đối của công chúng Anh. Do đó, quyền miễn trừ của Nữ hoàng khỏi luật chống phân biệt đối xử thường được soạn thảo một cách tối nghĩa, để ngỏ nhiều cách hiểu khác nhau.

Các điều luật thường viết rõ rằng luật “không áp dụng cho Nữ hoàng trong trường hợp tài sản do bà sở hữu” hoặc không áp dụng cho các bất động sản tư nhân. Tuy nhiên, việc miễn trừ khỏi Đạo luật Bình đẳng năm 2010 chỉ được thông qua tuyên bố vẻn vẹn một dòng trong tài liệu giải thích kèm theo.

Các tiếp cận kín đáo này đã được sử dụng từ những năm 1970, khi Nữ hoàng được miễn thực hiện Đạo luật Phân biệt Giới tính năm 1975.

Bảo vệ tài sản

Có hơn 30 luật có điều khoản miễn trừ cấm cảnh sát hoặc thanh tra môi trường tiếp cận tài sản riêng của gia đình Windsor trừ khi có sự cho phép của Nữ hoàng Anh.

Nữ hoàng được hưởng đến 16 quyền miễn trừ tại Scotland, nơi bà sở hữu bất động sản Balmoral rộng 24.800 ha. Địa điểm này được đại diện bởi một quỹ tư nhân thay mặt Nữ hoàng.

Ba điều luật miễn trừ việc tài sản tư nhân của bà bị mua bán bắt buộc. Một báo cáo năm 2021 cho thấy các luật sư của Nữ hoàng đã bí mật vận động để bà được miễn trừ khỏi một phần luật cắt giảm lượng khí thải carbon của Scotland.

Quyền miễn trừ của bà thậm chí còn bao gồm doanh nghiệp đánh bắt cá hồi của gia đình Windsor tại Balmoral. Doanh nghiệp này cho công chúng thuê những khu vực câu cá trên sông Dee, được quảng cáo là “một trong những nơi câu cá tốt nhất Scotland”.

Lâu đài Balmoral thuộc sở hữu của Hoàng gia Anh. Ảnh: Royal UK.

Đánh bắt cá bất hợp pháp là một vấn đề nghiêm trọng trên sông Dee. Nhưng vào năm 2013, cảnh sát và nhân viên giám sát sông hồ đã bị ngăn cản thực hiện các cuộc thanh tra môi trường và kiểm tra khu vực câu cá do không có sự cho phép của Nữ hoàng.

Theo quy trình, các bộ trưởng Scotland phải cung cấp một bản sao dự thảo luật cho các luật sư của Nữ hoàng. Một bản ghi nhớ năm 2013 do Guardian thu được lưu ý rất chi tiết về lợi ích kinh doanh tư nhân của Nữ hoàng.

“Việc thực hiện các quyền hạn này có thể ảnh hưởng đến việc đánh bắt cá hồi của Nữ hoàng trên khu đất Balmoral, cho dù việc thực hiện các quyền này là không có hiệu lực nếu không có sự đồng ý trước của Nữ hoàng”, bản ghi nhớ viết.

Craig Prescott, tiến sĩ luật tại Đại học Bangor, cho biết một số miễn trừ có nguy cơ khiến Hoàng gia Anh bị cáo buộc là đạo đức giả.

Hoàng thân xứ Wales đã chủ trương bảo vệ môi trường tự nhiên trong nhiều thập kỷ. Vợ chồng công tước xứ Cambridge nhận giải thưởng Earthshot vì những giải pháp đối với các thách thức môi trường cấp bách nhất thế giới.

Miễn nộp thuế

Các điều khoản miễn trừ khác cho phép Nữ hoàng không phải nộp thuế hoặc cung cấp thông tin cho các cơ quan thu thập. Đầu những năm 1990, Cung điện Buckingham thừa nhận Nữ hoàng đã không trả thuế thu nhập và thuế nhà đất. Sau những lời chỉ trích công khai, bà đã đồng ý trả một số khoản thuế “một cách tự nguyện”.

Kể từ thỏa thuận phân quyền thời Thủ tướng Tony Blair, Quốc hội Scotland và Wales đã thông qua luật thuế của riêng mình. Scotland đã đưa ra các điều khoản miễn thuế cho Nữ hoàng vào các luật được thông qua từ năm 2013 đến 2017.

Ngoài việc được miễn thuế, Nữ hoàng cũng không có nghĩa vụ cung cấp thông tin cho thanh tra thuế hoặc các nhà thống kê.

Hai đạo luật của Quốc hội Westminter vào năm 2008 và 2011 ngăn Cục Thuế và Hải quan yêu cầu Nữ hoàng cung cấp thông tin. Bà cũng không bắt buộc phải hợp tác với cơ quan thuế Scotland và Wales.

Dù vậy, vẫn có một số khác biệt giữa luật của các khu vực khác nhau. Năm 2010, chính phủ Scotland đã áp dụng một chính sách khác với chính phủ Westminter, quy định rằng Nữ hoàng nên bị ràng buộc bởi luật pháp cụ thể trừ khi có lý do chính đáng để miễn trừ.

Các chuyên gia đã đặt ra câu hỏi rằng tại sao cần phải có rất nhiều miễn trừ cá nhân được ghi vào luật, trong khi Nữ hoàng được miễn truy tố nhờ học thuyết miễn trừ đã tồn tại hàng thế kỷ.

“Câu trả lời duy nhất cho điều này là nhằm duy trì thể chế, đảm bảo rằng Nữ hoàng không bị coi thường bằng cách này hay cách khác”, Adams cho biết.

“Nhưng nó đi kèm với cái giá khá lớn. Nữ hoàng không thể bị truy tố theo luật, thậm chí luật không áp dụng cho bà. Điều này gây ra những vấn đề khá phức tạp đối với quan điểm mọi người bình đẳng trước pháp luật”, ông nói thêm.

Tuấn Đạt