Tiết lộ nội bộ từ giới đầu tư sách hiếm

Đánh giá chung về thị trường sách hiếm hiện tại, Pom Harrington, một chuyên gia đến từ nhà giao dịch sách hiếm hàng đầu có trụ sở tại London Peter Harrington, cho biết: "Rất nhiều người đã mua sách hiếm trong đại dịch Covid-19. Sự gia tăng nhu cầu này đã thúc đẩy thị trường sách hiếm phát triển mạnh, giá cả tăng lên và hoạt động của thị trường cũng lạc quan hơn”.

"Trong tương lai, chúng ta cũng thấy sách ngày càng trở nên hiếm hơn do số lượng sách được in ngày càng ít đi khi độc giả tăng cường sử dụng sách điện tử. Trong khi các cuốn sách được in có chất lượng cao hơn thì một số nhà xuất bản hiện còn tung ra những ấn bản đặc biệt với thiết kế giới hạn”, ông Harrington nhận định.

Susan Benne, CEO Hiệp hội những người bán sách cổ Mỹ, cũng cho biết: "Trong một thời gian dài, việc sưu tầm sách được coi là sở thích của những quý ông. Nhưng hiện nay, sự quan tâm đến sách hiếm đang phát triển mạnh mẽ trong toàn bộ cộng đồng. Hãy đến các hội chợ sách hiếm ở Mỹ và bạn thấy lượng người tham dự đã tăng gấp 4 lần chỉ trong vài năm qua".

“Giá cả nói chung đã tăng, ít nhất là đối với những cuốn sách hiếm có giá trị. Và hiện nay nhu cầu cũng ngày càng lớn”, Michael DiRuggiero, người sáng lập Công ty sách hiếm Manhattan, đưa ra nhận định.

Một nguyên nhân lớn là sự phát triển của Internet đã giúp công chúng tìm hiểu thế giới sưu tập sách hiếm dễ dàng hơn, đồng thời cũng tạo sự minh bạch hơn trong việc xác thực và định giá. “Thông qua Internet, bạn có thể tìm hiểu và thấy một tác phẩm cổ nào đó có bao nhiêu bản sao”, ông DiRuggiero nói.

Không gian hội chợ sách cổ New York. Ảnh: FT.

Cách chọn sách hiếm để đầu tư

Khác với thế giới cổ vật nói chung, người chơi thường ít gặp phải hàng giả khi sưu tầm sách hiếm. Tuy nhiên, để chắc chắn một cuốn sách có đúng như lời người bán nói hay không, vẫn cần có kiến thức chuyên môn hoặc sự hỗ trợ của giới chuyên gia.

Và ngay cả khi nguồn gốc cuốn sách được xác thực, vẫn còn một yếu tố quan trọng khác cần xem xét: Nhu cầu từ thị trường. "Tôi còn rất nhiều cuốn sách hiếm từ thế kỷ 16 nhưng không ai muốn mua", ông Harrington chia sẻ.

Tiếp đó là tình trạng của cuốn sách: Được bảo quản nguyên vẹn hay đã bị tô vẽ, rách bìa hay thiếu trang. Những yếu tố này đều có thể khiến cuốn sách bị giảm giá trị. Tuy nhiên, nếu hành động viết, vẽ vào sách do chính tác giả thực hiện, như chú thích bên lề hoặc lời đề tặng, thì điều đó lại làm tăng đáng kể giá trị cuốn sách.

Một ví dụ rõ ràng là ấn bản đầu tiên cuốn For Whom The Bell Tolls của Hemingway. Khi có chữ ký của tác giả, ấn bản có thể được bán với giá 6.000 bảng Anh (7.600 USD). Khi có lời đề tặng, trị giá tăng lên tới 12.000 bảng Anh. Nếu là lời đề liên quan tới ai đó gần gũi với tác giả, con số lên tới 20.000 bảng Anh. Và khi lời đề thể hiện cuốn sách được tặng riêng cho một người nào đó, giá trị có thể lên tới 200.000 bảng Anh.

Harrington đã từng bán cuốn A Tale of Two Cities của Charles Dickens với lời đề cùng chữ ký của tác giả gửi tới George Eliot, với giá 275.000 bảng Anh. Ông cũng từng bán một ấn bản đầu tiên cuốn Frankenstein với giá 300.000 bảng Anh. Ngoài việc cuốn tiểu thuyết này được coi là tác phẩm khoa học viễn tưởng đầu tiên, đây là ấn bản được tác giả Mary Shelley dành tặng Lord Byron.

Cuốn Catcher in the Rye kèm lời đề của tác giả. Ảnh: squaremile.

Hiện Harrington cũng đang sở hữu một cuốn Catcher in the Rye năm 1951, có chữ ký và đề tặng của tác giả. Ấn bản này hiện có mức giá 225.000 bảng Anh do tác giả Salinger là một người ẩn dật, hiếm khi ký sách và trong ấn bản này ông lại ký bằng biệt danh 'Sonny'.

Hiểu rõ rủi ro và dành tình yêu cho sách

Trong khi dấu ấn của tác giả có thể giúp các cuốn sách tăng giá, việc đánh giá chúng rất quan trọng. Ông Harrington đã dấy lên nghi ngờ khi thấy quá nhiều sách có chữ ký của Winston Churchill. Harrington giải thích rằng Churchill chỉ dùng một mẫu chữ ký cho đến khi ông ấy bị đột quỵ vào năm 1953, "vì vậy hãy cẩn thận khi nhìn thấy mẫu chữ ký Churchill của những năm 1940 nhưng lại xuất hiện trong một cuốn sách của những năm 1950".

Ngoài ra, có một rủi ro khác nữa là lợi nhuận không được đảm bảo, một phần do nhu cầu đối với nhiều cuốn sách phụ thuộc vào thị hiếu thay đổi theo từng thế hệ. Ví dụ Anthony Trollope được coi là một tiểu thuyết gia lớn của thời đại Victoria nhưng đã bị chìm trong cái bóng của đại văn hào Charles Dickens. Hay các tác giả khác như Dr Seuss hoặc CS Lewis cũng bị suy giảm vị thế vì những lo ngại liên quan đến lập trường chính trị của họ.

Tuy nhiên, có một ngoại lệ vàng, đó là những cuốn sách "quan trọng đối với lịch sử và đã trở thành một phần không thể thiếu của giá trị văn hóa", DiRuggiero cho hay. Đây là những tác phẩm kinh điển của văn học, như của Dickens, Shelly hay Shakespeare, hay những cuốn sách của giới triết học, khoa học, như cuốn Principia Mathematica (1687) của Isaac Newton đã phác thảo mô hình khoa học về cơ chế của vũ trụ.

Một bản sao cuốn Principia Mathematica. Ảnh: squaremile.

Dù vậy, có một nhược điểm của những cuốn sách này là giá khởi điểm của chúng không hề rẻ. Như cuốn Principia Mathematica, hiện tồn tại chưa đến 135 bản sao của ấn bản đầu tiên. Ông Pom Harrington đã từng bán một cuốn với giá 275.000 bảng Anh.

Ngoài ra, ông DiRuggiero nhấn mạnh rằng mặc dù sách hiếm có thể có lợi nhuận ngoạn mục, như một khách hàng của ông đã mua một bài báo khoa học của Einstein với giá 6.000 USD và gần đây bán nó với giá 60.000 USD, đừng coi giá trị đầu tư là ưu tiên hàng đầu.

Thay vào đó, ông khuyên hãy dành tình yêu cho việc sưu tầm sách. “Tôi biết nhiều nhà sưu tập chỉ mua những cuốn sách họ nghĩ họ nên mua chứ không phải vì họ thích chúng”.

“Tôi cũng thấy rất khó để bán cho ai đó một cuốn sách nếu bản thân mình không có cảm xúc với chúng. Hầu hết người tham gia sưu tập đều có một số sở thích nhất định, như với các tác giả hay thể loại nào đó vì họ có sự gắn kết nhất định. Thậm chí, bạn có thể hiểu tiểu sử của một người thông qua các loại sách họ quan tâm”, Benne chia sẻ.

Minh Hoa