Tiểu mạch dưỡng tâm, bổ thận, kiện tỳ

Protid có đủ các acid amin, đặc biệt là acid glutamic và prolin với hàm lượng cao. Lipid có các loại acid béo quan trọng cho dinh dưỡng như palmitic, stearic, oleic, linolic và linolenic (trong đó hàm lượng linoleic rất cao); các loại đường bột có amyloid, dextrine, glucose, saccharide; ngoài ra, còn có các men amylase, amylomaltose, protease...

Hiện nay, người ta chú ý nhiều đến mầm phôi của lúa mì, do rất hữu ích và tốt cho sức khỏe mọi lứa tuổi và những người ăn kiêng. Phôi lúa mì có 28% protid, có sắt, kali và acid folic hàm lượng cao, có nhiều vitamin và khoáng chất, có các chất chống oxy hóa: L-ergothioneine, coenzim Q10, ubiquinon...

Theo Đông y, tiểu mạch vị ngọt, tính mát; vào tỳ, thận, tâm. Có tác dụng dưỡng tâm, bổ thận, kiện tỳ, nhuận tràng, trừ nhiệt, chỉ khát, trừ tự hãn, đạo hãn. Dùng tốt cho người bị kích động cuồng sảng, người bệnh đái tháo đường, tiêu chảy, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm... Ngày dùng 50 - 100g bằng cách nấu, luộc, bung, hầm...

Một số bài thuốc có tiểu mạch:

Chữa thổ tả, phiền khát: dùng bài Mạch môn đông thang: bạch linh 4g, chích thảo 2g, quất bì 4g, bạch truật 4g, mạch môn 8g, tiểu mạch 4g, bán hạ 4g, nhân sâm 2g. Sắc uống.

Trị chứng phiền muội, buồn bực bất an, tinh thần hoảng hốt không tự chủ: dùng bài Cam mạch đại táo thang: tiểu mạch 40g, cam thảo 10g, đại táo (xé) 10 quả. Sắc uống. Tác dụng dưỡng tâm, an thần, hòa trung hoãn cấp và còn có tác dụng tăng sữa cho sản phụ.

Khí, âm bất túc, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, tim hồi hộp: dùng bài: tiểu mạch 40g, hoàng kỳ 16g, ma hoàng căn 10g, mẫu lệ nướng 40g. Tán bột. Dùng 12 - 20g trong ngày hoặc sắc uống. Tác dụng bổ khí liễm âm, cố biểu chỉ hãn.

Một số món ăn thuốc có tiểu mạch:

Cháo tiểu mạch đại táo cam thảo: tiểu mạch (mì hạt) 100g, cam thảo 18g, đại táo 12 quả. Nấu cháo. Dùng tốt cho người bị rối loạn thần kinh chức năng, hysteria cười khóc vui buồn luân phiên xen kẽ.

Cháo hoặc cơm tiểu mạch: mì hạt đã xát vỏ hoặc bột mì, ngâm nước đãi sạch, nấu dạng cơm hoặc cháo. Dùng tốt cho người bị sốt nóng miệng họng khô khát nước. Người bệnh đái tháo đường có thể ăn nhưng phải theo thực đơn riêng.

Cháo tiểu mạch: mì hạt đã xát vỏ hoặc đã xay dạng bột mì 50 - 80g, gạo tẻ 60g, đại táo 5 quả. Tất cả nấu cháo. Dùng cho người bị loạn nhịp tim, hồi hộp đánh trống ngực, mất ngủ, vã mồ hôi, ra mồ hôi trộm.

TS. Nguyễn Đức Quang