Tím biếc... làng hoa mua

Măng Đen, nơi được ví như “Đà Lạt thứ hai” của Việt Nam, không chỉ để lại ấn tượng trong lòng du khách bởi tiết trời se lạnh quanh năm và rừng thông bạt ngàn mà còn “ru lòng” bao người bằng những cung đường, triền đồi tím biếc hoa mua.

Giữa không gian ngập tràn sắc tím, mọi người vẫn truyền tai nhau câu chuyện về Kon Chênh - một địa danh có từ thời xa xưa trên đất Măng Đen, với tên gọi gắn liền với loài hoa mua bình dị.

Đường vào làng Kon Chênh.

Làng Kon Chênh cách trung tâm xã Măng Đen chừng 8km, là nơi sinh sống của cộng đồng người Xơ Đăng (nhánh Mơ Nâm).

Theo tiếng của người Xơ Đăng, Kon Chênh có nghĩa là “làng hoa mua” và không phải ngẫu nhiên mà người xưa lấy tên hoa đặt cho làng.

“Khi lập làng, đồng bào các dân tộc thiểu số ở phía tây tỉnh thường đặt tên gắn liền với đặc trưng của nơi họ sinh sống. Đặc trưng đó chủ yếu liên quan đến địa hình, thi thoảng gắn liền với những loài cây.

Và Kon Chênh là một làng hiếm hoi được đặt tên theo đặc trưng liên quan đến một loài hoa”, già A Jar - một người am hiểu về văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, ở làng Plei Đôn, phường Kon Tum, lý giải.

Sắc tím hoa mua hiện diện tại nhiều ngôi nhà ở làng Kon Chênh.

Chẳng hoa mỹ, cầu kỳ, danh xưng Kon Chênh vẫn duyên dáng lạ kỳ. Tên làng như gói ghém vào đó tất thảy những cung đường, triền đồi, nếp nhà tím biếc hoa mua.

Người làng Kon Chênh bảo, từ xa xưa cho đến bây giờ, hoa mua vẫn luôn hiện diện trong không gian mà họ sinh sống. Loài hoa “dệt” nên tên gọi cho vùng đất này, vẫn được nhiều người làng ân tình, thủy chung gìn giữ, chừa không gian để cây sinh sôi.

Làng Kon Chênh bây giờ đang phát triển mạnh mẽ mô hình du lịch cộng đồng. Nơi đây trở thành chốn dừng chân mới của những người yêu văn hóa bản địa, say đắm hương vị cà phê xứ lạnh và thích hòa mình cùng thiên nhiên.

Anh A Nấc, chủ một homestay ở làng Kon Chênh, phục vụ du khách cà phê do gia đình anh tự trồng, rang xay và chế biến.

Đến với “làng hoa mua”, giữa cao nguyên lộng gió, bên những gốc sim già, du khách được thưởng thức những ly cà phê nóng hổi do chính người dân địa phương sản xuất theo quy trình khép kín (tự gieo trồng, thu hoạch rồi rang xay và pha chế theo cách thủ công).

Rồi họ lại hòa mình vào cuộc sống giản dị nhưng đậm đà bản sắc của cư dân địa phương qua những lễ hội, nghi thức dân gian như mừng lúa mới, cúng nước giọt. Hay đơn giản là ngồi nghe già A Lễ thổi tà vẩu, xem già A Nuông dạy trẻ đánh chiêng…

Để phát triển du lịch bền vững tại Kon Chênh, xã Măng Đen định hướng xây dựng nơi đây trở thành điểm đến với điểm nhấn về cà phê gắn với phát huy bản sắc văn hóa. Bắt nhịp làm du lịch, nhiều gia đình người Xơ Đăng nơi này đã mạnh dạn mở homestay và cà phê sân vườn phục vụ du khách.

Và điều thú vị là, hầu hết các homestay ở Kon Chênh đều ngập tràn sắc tím hoa mua. Từ chỗ chỉ là một loài hoa mọc hoang ngoài triền đồi, hoa mua trở thành loại cây cảnh được người dân địa phương trồng, chăm sóc để phục vụ du lịch.

Khuôn viên homestay của anh A Nấc có khoảng 10 cây hoa mua cao hơn đầu người lớn.

Trong khuôn viên sân vườn với gần 10 cây hoa mua cao quá đầu người lớn, anh A Nấc, chủ một homestay ở Kon Chênh chia sẻ, hoa mua đã trở thành loài cây thân thuộc với người dân Kon Chênh chúng tôi như nước uống, như cơm ăn.

Cây chủ yếu mọc hoang, khắp mọi nơi trong làng. Chúng tôi chưa nghĩ đến việc sẽ trồng chúng. Song, khi bắt tay vào làm du lịch, chúng tôi nhận thấy thấy du khách rất thích loài hoa mộc mạc này. Vậy là hoa mua được tôi và nhiều gia đình khác trồng trong khuôn viên nhà ở, khuôn viên homestay.

Đó vừa là điểm nhấn cảnh quan cho du khách chụp ảnh, tham quan, vừa là cách để chúng tôi giới thiệu ý nghĩa tên gọi Kon Chênh đến với mọi người.

Du khách tham quan, chụp ảnh tại làng Kon Chênh.

Giống như hoa mua có thể bén rễ và nở rộ nơi sỏi đá khô cằn, cộng đồng người Xơ Đăng ở Kon Chênh đã tạo dựng cuộc sống ấm no giữa đại ngàn bằng sự cần mẫn, chịu thương chịu khó.

Những người nông dân quanh năm một nắng hai sương bên cây lúa, cây sắn và cà phê, giờ đã tự tin đón du khách trong và ngoài nước về làng tham quan. Song, tất cả vẫn đang ở những bước đi khởi đầu. Làm kinh tế từ du lịch đòi hỏi sự kiên nhẫn và lòng quyết tâm.

Tên làng gắn với loài hoa dân dã của núi rừng đã được định vị trên “bản đồ” du lịch, song, Kon Chênh lại đang thiếu sản phẩm du lịch mang đặc trưng danh xưng của làng.

Đồi Tiên Nhân ngập sắc tím hoa mua ở làng Kon Tu Rằng. Ảnh: HOÀNG TOUR MĂNG ĐEN

Nhìn sang địa phương bên cạnh là làng Kon Tu Rằng, cùng ở xã Măng Đen, dù không phải là “cái nôi” của hoa mua, nhưng người dân đã trồng hoa mua theo hướng tập trung tại Đồi Tiên Nhân, để phục vụ du khách thưởng ngoạn.

Ở tỉnh Sơn La, đồi hoa mua Suối Bon, nằm cách trung tâm Mộc Châu không xa, cũng đang trở thành địa điểm du lịch mới, thu hút du khách vừa thưởng hoa vừa “săn mây”.

Là "cái nôi" của hoa mua, song, đường vào làng Kon Chênh lại được địa phương chủ trương trồng hoa mai anh đào.

Vậy thì Kon Chênh, còn chần chừ gì nữa mà không sớm phục hồi lại những diện tích hoa mua tím trải dài trên những triền đồi như những ngày xưa, để hoa mua cũng có thể giúp người dân "hái" ra tiền từ du lịch.

Và khi đi giữa những triền hoa tím biếc ấy, mỗi người dân Kon Chênh lại tự hào “kể” cho du khách nghe câu chuyện từ xa xưa, giữa đại ngàn bạt ngàn cây cối, ông cha đã chọn hoa mua - loài hoa có thể vững chãi mọc lên từ những nơi khô cằn nhất để đặt tên cho làng.

Rồi cứ thế, cây, đất và người nơi này cùng quyện hòa, gắn bó, đắp xây nên Kon Chênh ngày hôm nay.

Bài, ảnh: Ý THU