Tìm giải pháp phát triển du lịch cộng đồng

Giàu tiềm năng, nhưng thiếu sức hút

Thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành nhiều chủ trương về phát triển du lịch cộng đồng; chú trọng xây dựng nguồn nhân lực; xây dựng thương hiệu du lịch; triển khai Nghị quyết 82/NQ-CP về phục hồi du lịch bền vững.

Một số mô hình du lịch cộng đồng đã hình thành như Kon K’tu, Vi Rơ Ngheo, Đăk Răng, Kon Trang Long Loi; điểm du lịch A Biu, Làng Teng... góp phần đánh thức tiềm năng du lịch miền núi.

Tuy nhiên, các mô hình du lịch cộng đồng vẫn gặp nhiều hạn chế như vốn, hạ tầng, năng lực vận hành, bảo tồn văn hóa và thiếu kết nối với thị trường.

Thực tế cho thấy, việc triển khai các mô hình đang đối mặt với nhiều rào cản về thủ tục pháp lý, vốn đầu tư, năng lực vận hành và vấn đề bảo tồn văn hóa.

Chị Y Thoai, ở Làng du lịch cộng đồng Kon Klor, phường Kon Tum, phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TRẦN HƯỚNG

Chị Y Thoai, ở Làng du lịch cộng đồng Kon Klor, phường Kon Tum cho biết, chị đã đầu tư homestay, khu trưng bày và bán đồ lưu niệm mang bản sắc văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, lượng khách ít, doanh thu thấp, thiếu nguồn vốn để duy trì hoạt động.

Chị Thoai bày tỏ lo ngại nghề dệt thổ cẩm thủ công - sản phẩm du lịch đặc trưng đang dần mai một do cạnh tranh từ hàng công nghiệp có giá thành rẻ. “Nghề dệt không chỉ tạo thu nhập mà còn là sản phẩm trải nghiệm thu hút du khách.

Do vậy, tôi mong địa phương, các ban, ngành có chính sách ưu đãi vay vốn, hỗ trợ và có giải pháp nhằm bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống để duy trì và phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng”, chị Y Thoai kiến nghị.

Theo lãnh đạo các địa phương, việc tổ chức lễ hội, gìn giữ phong tục, bảo tồn văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) gặp nhiều khó khăn khi nghệ nhân ngày càng vắng bóng, thiếu đội ngũ kế thừa. Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Ngọc Linh Kon Tum Nguyễn Ngọc Long cho rằng, du lịch cộng đồng tại Quảng Ngãi còn đơn điệu, đầu tư chưa đồng bộ, người dân làm du lịch tự phát và thiếu kết nối doanh nghiệp lữ hành.

“Các mô hình còn nhỏ lẻ, chưa xác định rõ đối tượng khách, dẫn tới đầu tư thiếu bài bản, dịch vụ chưa phù hợp. Các địa phương nên xây dựng một mô hình điểm thật tốt để làm hình mẫu”, ông Long đề xuất.

Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Bạch Thị Mân cho biết, phát triển du lịch cộng đồng tại các vùng đồng bào DTTS và miền núi là hướng đi quan trọng, mang ý nghĩa lớn về kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường.

Việc biến tiềm năng thiên nhiên và văn hóa thành sản phẩm phù hợp sẽ giúp nâng cao đời sống người dân, góp phần bảo vệ thiên nhiên và bản sắc văn hóa.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, cần có sự thay đổi trong nhận thức, cộng đồng chủ thể được đào tạo và tham gia mô hình; đảm bảo hạ tầng; sản phẩm du lịch đa dạng; liên kết vùng; bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống...

Nâng cao năng lực cộng đồng

Tại hội thảo, PGS,TS Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, nâng cao năng lực cộng đồng là yếu tố then chốt để phát triển du lịch cộng đồng bền vững ở phía tây Quảng Ngãi. Khi cộng đồng được trao quyền, đào tạo và hỗ trợ hợp lý, du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và thúc đẩy phát triển xã hội. Kinh nghiệm từ mô hình du lịch cộng đồng Kon K’tu, Kon Jơ Dri và Măng Đen cho thấy hiệu quả rõ rệt.

Tiến sĩ Cao Thị Thanh - Trưởng Khoa Quản trị nhà hàng - khách sạn (Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội) thì cho rằng, miền núi ở Quảng Ngãi sở hữu tiềm năng đặc biệt để phát triển dịch vụ lưu trú, với lợi thế về thiên nhiên nguyên sơ, khí hậu ôn hòa và bản sắc văn hóa đa dạng.

Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành sản phẩm đặc thù, các địa phương cần đầu tư nguồn nhân lực chuyên biệt, đồng thời có chính sách hỗ trợ và định hướng đầu tư đồng bộ.

Theo Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy, Quảng Ngãi có lợi thế lớn với cảnh quan núi rừng Trường Sơn, biển, đảo và văn hóa đặc sắc của 43 DTTS. Tuy nhiên, muốn phát triển bền vững cần “kể được câu chuyện văn hóa”, xem mỗi người dân là một đại sứ du lịch.

Du lịch cộng đồng tại các vùng đồng bào DTTS và miền núi Quảng Ngãi có nhiều cơ hội, lợi thế để phát triển. Khi chính quyền, doanh nghiệp và người dân cùng gìn giữ văn hóa, bảo vệ thiên nhiên và xây dựng sản phẩm đặc trưng, du lịch cộng đồng sẽ vừa tạo sinh kế, vừa lan tỏa giá trị văn hóa, nuôi dưỡng niềm tự hào dân tộc, góp phần đưa Quảng Ngãi trở thành điểm đến ấn tượng trên bản đồ du lịch Việt Nam.

TRẦN HƯỚNG - KIM NGÂN