Tìm hiểu 2 vũ khí là khắc tinh của bầy đàn UAV

Cuộc chiến ở Ukraine đã cách mạng hóa hình thức xung đột quân sự, khi cả Nga và Kyiv đều sử dụng những vũ khí mang tính tương lai: máy bay không người lái dẫn truyền quang học miễn nhiễm với gây nhiễu và phát hiện tần số vô tuyến, lưới phòng vệ chống UAV, cùng các loại robot mặt đất.

Chiến tranh bằng máy bay không người lái

Việc Nga và Ukraine sử dụng UAV đã làm thay đổi hoàn toàn hình thức chiến tranh truyền thống, đóng vai trò cả trong tấn công lẫn phòng thủ.

Cả hai bên đều đẩy mạnh sản xuất hàng loạt: từ UAV tấn công cảm tử một chiều, UAV trinh sát, UAV giá rẻ, đến UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) phục vụ các đòn đánh chính xác.

Chiến tranh điện tử cũng trở thành yếu tố thiết yếu, cho phép mỗi bên làm lệch hướng UAV của đối phương. Giá một chiếc UAV có thể dao động từ vài nghìn USD đến hơn 100.000 USD, tùy theo công dụng và mức độ hiện đại.

Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết khoảng 95% UAV sử dụng ở tiền tuyến được sản xuất trong nước. Nga, kể từ khi tiến hành chiến tranh năm 2022, cũng đã mở rộng mạnh mẽ công nghiệp UAV trong nước, giảm dần phụ thuộc vào các UAV Shahed do Iran sản xuất.

Nhờ đó, Moscow đã có thể tung hàng chục nghìn UAV tấn công Ukraine, với số lượng ngày càng nhiều trong các đợt oanh kích ban đêm, đạt kỷ lục 823 chiếc chỉ trong một ngày vào hôm thứ ba 9.9 vừa rồi.

Vi sóng công suất cao

Nhiều quốc gia đang thử nghiệm vũ khí vi sóng công suất cao có khả năng hạ gục cả đàn UAV. Chúng hoạt động bằng cách phát xung năng lượng điện từ có định hướng, vô hiệu hóa linh kiện điện tử của UAV khi đang bay.

Mỹ đã thử nghiệm nhiều loại, như Tactical High-Power Operational Responder (THOR), Leonidas, hay Integrated Fires Protection Capability High-Powered Microwave (IFPC-HPM).

Mỹ đã thử nghiệm Tactical High-Power Operational Responder (THOR)

Chi phí phát triển những hệ thống này có thể lên đến hàng triệu USD. Chiếc THOR đầu tiên tốn khoảng 18 triệu USD, các phiên bản sau giảm còn khoảng 15 triệu USD. Hệ thống Leonidas có giá từ 10 đến 20 triệu USD, theo Andy Lowery - Giám đốc điều hành Epirus, công ty được giao chế tạo nguyên mẫu năm 2023.

Nước Anh cũng đang phát triển phiên bản riêng, mang tên Rapid-Destroyer. Dù vẫn trong giai đoạn thử nghiệm, công nghệ này còn hạn chế bởi nhu cầu năng lượng lớn, tầm bắn ngắn và nguy cơ gây nhiễu cho hệ thống đồng minh.

Matisek nói thêm: “Chúng sẽ trở nên then chốt trong việc bảo vệ căn cứ không quân và đoàn xe trước đàn UAV. Về cơ bản, vi sóng là sát thủ với bầy đàn UAV, chỉ một xung thôi cũng đủ làm cháy nhiều UAV cùng lúc. Tuy nhiên, nguồn năng lượng và sự an toàn của chính hệ thống điện tử nội bộ lại là điểm yếu”.

Tia laser

Vũ khí laser là hệ thống năng lượng định hướng, sử dụng chùm sáng để gây hư hại hoặc phá hủy mục tiêu, mang đến một giải pháp rẻ hơn nhiều so với đạn dược truyền thống.

Nước Anh có kế hoạch trang bị cho 4 tàu chiến loại vũ khí DragonFire tiên tiến từ năm 2027, nhằm bảo vệ trước tên lửa và UAV. Theo Bộ Quốc phòng Anh, DragonFire có khả năng bắn trúng đồng xu 1 bảng Anh ở khoảng cách 1km, với chi phí mỗi phát dưới 10 bảng.

DragonFire có khả năng bắn trúng đồng xu 1 bảng Anh ở khoảng cách 1km

Chi phí sản xuất chưa rõ, nhưng chương trình này được tài trợ bằng khoản đầu tư chung 100 triệu bảng từ chính phủ và ngành công nghiệp quốc phòng.

Matisek bình luận: “Laser mang lại độ chính xác tức thời, nguồn đạn gần như vô tận, nhưng dễ gặp khó khăn trong sương mù, mưa hay khói, đồng thời đòi hỏi năng lượng và hệ thống làm mát khổng lồ. Nó có thể thay đổi cục diện phòng thủ UAV trong điều kiện quang đãng, nhưng ít hiệu quả hơn khi thời tiết xấu”.

Ngoài Anh, Mỹ, Trung Quốc và Israel cũng đang phát triển các vũ khí laser riêng.

Máy móc ngày càng thâm nhập sâu vào vũ khí

Giờ đây, những loại vũ khí đang được phát triển và thử nghiệm bởi các cường quốc quân sự hàng đầu đang biến khoa học viễn tưởng thành hiện thực, với sự phụ thuộc ngày càng lớn vào trí tuệ nhân tạo (AI).

Các chuyên gia quốc phòng thừa nhận thực tế mang màu sắc u ám khi robot và vũ khí tự động ngày càng được sử dụng, trong lúc nhiều ý kiến cảnh báo không nên trao quyền quyết định sống còn cho máy móc.

Trung tá Jahara "Franky" Matisek - phi công chỉ huy và giám đốc trung tâm chỉ huy của không quân Mỹ tại Bộ Tư lệnh phía bắc thừa nhận: “Cuối cùng thì khoa học viễn tưởng cũng phải gắn liền với chuỗi cung ứng. Các khoáng sản, đất hiếm và kim loại khác trở thành những điểm nghẽn chiến lược (phần lớn do Trung Quốc kiểm soát), để sản xuất máy bay không người lái, pin, tia laser, phần cứng tích hợp AI và vô số hệ thống "vũ khí tương lai" khác. Tia laser và vi sóng khiến việc hạ gục UAV trở nên rẻ hơn, chưa kể đến chiến tranh điện tử (EW) cũng làm gián đoạn hoạt động của chúng. Và dĩ nhiên, AI giúp tăng tốc quá trình ra quyết định. Nhưng phán đoán con người và hậu cần vẫn là thứ không thể thay thế".

Bùi Tú