Tìm hiểu về lịch sử thiên tai tại Huế

Cầu Trường Tiền bị đánh sập sau cơn bão năm Giáp Thìn 1904. Ảnh: Tư Liệu

Trong cuốn sách, các bài viết đã tập trung nghiên cứu diễn trình lịch sử về thiên tai tại Huế và các địa phương để tìm hiểu quy luật, biến động của thời tiết qua các thời kỳ, đồng thời nghiên cứu các biện pháp phòng, chống, cứu hộ, cứu nạn, cứu trợ, khắc phục hậu quả của các nhà nước, tổ chức xã hội, cộng đồng qua từng thời kỳ lịch sử. Từ đó, rút ra những kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp và kiến nghị thiết thực nhằm hạn chế thấp nhất những hậu quả của thiên tai gây nên tại các địa phương.

Nghiên cứu về trận bão năm Giáp Thìn (1904), nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh đã cung cấp tư liệu, theo lời kể của dân gian thì đứng tại cổng chùa Ba La Mật, nay ở Phú Thượng, nhìn lên thấy rõ tận chùa Thiên Mụ, không còn một cây gì chắn tầm mắt, tất cả đã trốc gốc, bổ rạp xuống mặt đất. Đình Hương Nguyện phía trước tháp Phước Duyên bị sụp đổ. Cầu Trường Tiền bị đổ xuống sông 3 vài, nóc mái Tòa Khâm bị sụp đổ. Ở phía dưới, nhà bia ven sông Phổ Lợi cũng bị sụp đổ xuống sông…

Các vua Nguyễn ngoài trách nhiệm là người đứng đầu trong việc chỉ huy phòng, chống thiên tai rất nghiêm khắc trong việc xử lý các quan chức thiếu trách nhiệm và các biện pháp phòng, chống, cứu trợ cho dân chúng khi bị bão lụt. Nghiên cứu về vấn đề Tình hình lũ lụt ở Thừa Thiên Huế dưới Triều Nguyễn (1802 - 1884), các biện pháp cứu trợ và khắc phục hậu quả, PGS.TS. Đỗ Bang đã nêu biện pháp cứu trợ, cứu nạn của triều đình đối với Nhân dân vùng lũ như: “Chẩn cấp gạo, nấu cơm muối kịp thời cho dân bị nạn; xuất kho cho vay, giảm giá bán, thế chấp, cấm tích trữ, vơ vét lương thực, thuê thuyền nước ngoài tải gạo cứu trợ; xuất kho dự trữ Trung ương hoặc điều thóc giữa các tỉnh để cứu trợ, tổ chức lạc quyên, quy dân phiêu tán, chữa bệnh, cấp thuốc men, thu hồi trẻ con bị thương nhân mua bán trong cơn hoạn nạn; các biện pháp miễn, giảm, hoãn thuế và sưu dịch hay thu thuế thay thóc bằng tiền cho dân...

Điểm qua vài nét chính về công tác thủy lợi và phòng, chống thiên tai ở Thừa Thiên Huế từ sau ngày thống nhất đất nước đến nay (1975-2024), TS Nguyễn Đính có ý kiến: Trong nhiều năm qua, công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn được các cấp ủy đảng, chính quyền đặc biệt quan tâm. Hàng năm, các cấp địa phương đều xây dựng kế hoạch phòng, chống thiên tai của cấp mình, xây dựng các kịch bản để ứng phó; nắm chắc số lượng di dời, sơ tán dân; công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về thiên tai, cách thức phòng, chống đến tận người dân và cán bộ cơ sở được triển khai rộng khắp. Nhưng trong tình hình mới, công tác này cần được nhận thức sâu sắc hơn, triển khai thường xuyên, đồng bộ và hiệu quả hơn nữa.

Cuốn sách thu hút các bài viết của đông đảo chuyên gia nghiên cứu lịch sử, kiến trúc và khí hậu, thiên tai, nghiên cứu đầy đủ về các nội dung. Các tác giả đã đề cập đến các loại hình thiên tai như bão, lụt, hạn hán, nước mặn xâm nhập... và cũng khảo sát thiên tai theo đúng tuyến lịch đại từ thời nhà Hồ đầu thế kỷ XV đến nay. Đặc biệt tập trung nghiên cứu về thiên tai dưới Triều Nguyễn cùng những năm đại họa Giáp Thìn trong lịch sử và trận đại hồng thủy năm 1999...

Nguyễn Anh Tuấn