Tìm hiểu về người Bahnar trước thời Pháp

Hội thảo là cơ hội để công chúng hiểu biết sâu hơn về người Bahnar. (Nguồn: L’Espace)

Những dân tộc thiểu số, ngay cả những dân tộc không có chữ viết cũng sở hữu một lịch sử riêng. Lịch sử của những người Bahnar ở Tây Nguyên trước thời Pháp là một minh chứng điển hình cho nhận định này. Không có chữ viết, nhiều "mảnh ghép" lịch sử của người Bahnar đã được lưu giữ và truyền miệng từ đời này qua đời khác qua kho tàng sử thi giàu có. Nhiều tác phẩm đã được sưu tầm và xuất bản, nhưng không ít tác phẩm, dù đã được sưu tầm vẫn còn nằm trong các kho lưu trữ và cất giấu một phần quá khứ.

Vào giữa thế kỷ XIX, sau rất nhiều nỗ lực bất thành, những nhà truyền giáo hải ngoại đã thành công trong việc tìm ra một con đường an toàn để đặt chân lên những vùng đất của người Bahnar. Nối tiếp họ, muộn hơn một chút, vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, để phục vụ cho việc bành trướng lãnh thổ và khu vực ảnh hưởng của chính quyền thuộc địa Pháp, nhiều nhà thám hiểm người Pháp như Alexandre Yersin, Henri Maitre… đã tới nơi này để tìm hiểu về 'vùng đất chưa được biết đến' ở Đông Dương.

Đầu thế kỷ XX, chính quyền Pháp đã chính thức được thành lập ở Kon Tum - thủ phủ của người Bahnar. Hình ảnh Tây Nguyên và những cư dân nơi đây, trong đó có cả những người Bahnar và những vùng lãnh thổ của họ đã được các nhà truyền giáo, nhà thám hiểm, nhà quản lý người Pháp tìm hiểu và phác họa trong các ghi chép, báo cáo, thư từ trao đổi.

Trên cơ sở kết hợp, so sánh, đối chiếu nhiều nguồn tài liệu, bao gồm: kho tàng sử thi Bahnar, tài liệu lưu trữ của Giáo hội Thiên Chúa giáo được lưu giữ tại Pháp và Italy cũng như tài liệu lưu trữ của chính quyền thuộc địa Pháp ở Đông Dương được lưu giữ tại Pháp và Việt Nam, một số khía cạnh của giai đoạn lịch sử đầy biến động này đã được làm rõ.

Đó là những cuộc xung đột giữa người Bahnar với người Jrai, các cuộc di cư của người Bahnar đến những vùng đất mới và mối quan hệ giữa người Bahnar với triều Nguyễn. Trong bối cảnh lịch sử đó, vào năm 1850, những thừa sai người Pháp đầu tiên đã đến Tây Nguyên. Kể từ đó, cùng với việc cải đạo, lịch sử của người Bahnar đã thực sự biến đổi.

Trong buổi thuyết trình này, TS. Nguyễn Đặng Anh Minh, dựa vào những nguồn tài liệu đã được tiếp cận, sẽ trình bày về một giai đoạn thuộc về lịch sử của những người Bahnar, dưới sự dẫn dắt và giới thiệu của Andrew Hardy.

H.N