Tìm 'lối ra' ở nơi 'ngõ cụt'

Quang cảnh cuộc họp Hội đồng Nga - NATO tại Thủ đô Brussels, Bỉ trong tuần trước. Ảnh: NATO

Trong tuần trước đã liên tiếp diễn ra 3 cuộc đàm phán quan trọng giữa Nga và phương Tây về vấn đề đảm bảo an ninh chung, gồm: Tham vấn an ninh Nga - Mỹ tại thành phố Geneva, Thụy Sĩ; cuộc họp Hội đồng Nga - Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Thủ đô Brussels, Bỉ; thảo luận trong khuôn khổ Hội đồng thường trực Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) tại Thủ đô Vienna, Áo.

Truyền thông thế giới cho biết, tại các cuộc đàm phán, Nga và phương Tây đều giữ vững lập trường có phần cứng rắn với tôn chỉ bảo vệ lợi ích riêng. Diễn biến từ những cuộc đàm phán đã phần nào phơi bày hàng loạt bất đồng, khác biệt trong những vấn đề then chốt về an ninh khu vực, nhất là những tuyên bố được đưa ra sau các cuộc đàm phán đều thể hiện tính không thỏa hiệp giữa các nước.

Đáng chú ý, mong muốn của Nga đối với phương Tây là NATO không tiếp tục mở rộng phạm vi hoạt động về phía Đông, không kết nạp Ukraine vào NATO, điều mà Nga luôn coi là “lằn ranh đỏ”. Việc NATO mở rộng về phía Đông tiềm ẩn nhiều rủi ro với an ninh Nga, cũng như gây ra những xáo trộn tổn hại đến an ninh châu Âu. Tuy nhiên, các mong muốn về an ninh mà Nga đưa ra tiếp tục không nhận được sự đồng tình từ phương Tây.

Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nhận định, bất đồng giữa Nga và phương Tây hiện không dễ hóa giải và ở mức độ cực kỳ nguy hiểm, có thể dẫn tới nguy cơ xung đột vũ trang ở châu Âu. Ngoại trưởng Ba Lan, nước Chủ tịch luân phiên OSCE Zbigniew Rau cũng cho rằng, tình hình hiện tại đang căng thẳng nhất trong 30 năm qua và hiện hữu nguy cơ bùng nổ chiến tranh ở khu vực OSCE.

Trong tình thế đàm phán bế tắc, phía Nga tuyên bố sẽ tiếp tục đối thoại nhưng không chờ đợi vô thời hạn phản hồi của phương Tây đối với các đề xuất của nước này. Nga sẽ buộc phải triển khai các biện pháp quân sự nếu chính sách ngoại giao là chưa đủ để giải quyết các mối nguy hại tiềm ẩn, nhất là việc phương Tây tiếp tục phớt lờ những đề xuất an ninh của Nga. Mặt khác, Nga sẽ hành động để đảm bảo cân bằng chiến lược, loại bỏ các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia nếu không thấy sự phản ứng mang tính xây dựng từ phương Tây mà tiếp tục có những động thái gây hấn.

Theo đánh giá của giới chuyên gia chính trị, an ninh, khi khoảng cách ý chí của các bên đang đối lập quá lớn, cả 3 cuộc tiếp xúc trong tuần trước đi vào “ngõ cụt” như một điều hiển nhiên. Điều này đã được dự báo từ trước, khi những khác biệt, bất đồng giữa Nga và phương Tây mang tính cốt lõi và quan hệ giữa hai bên cũng đang ở mức cực kỳ thấp, trong khi mong muốn của mỗi bên đều rất khó để tìm được tiếng nói chung.

Dẫu vậy, việc các bên sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán, cũng như sẵn sàng tiếp tục đối thoại đã cho thấy sự thiện chí nhất định với mong muốn giảm leo thang căng thẳng. Trên hết, dù chưa thể hóa giải những mâu thuẫn, song, Nga và phương Tây đều đang cố gắng hiểu biết lẫn nhau rõ nét hơn, nhấn mạnh tầm quan trọng của con đường ngoại giao và tránh những bước đi sai lầm, điều sẽ mang tới bất lợi cho các bên nói riêng và tình hình an ninh quốc tế nói chung.

Thanh Trúc