Tìm thấy cặp tượng cổ bị mất nhiều năm của di tích quốc gia Đền Thần

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ông Hồ Đức Vĩ – Phó Phòng Văn hóa xã Quỳnh Anh, tỉnh Nghệ An cho biết, 2 pho tượng đá cổ hình lính quản mã bị mất nhiều năm trước của Di tích quốc gia đền Thần đã được tìm thấy. Dù không còn nguyên vẹn (cả 2 đều chỉ còn phần thân, không có phần đầu) nhưng qua đối chiếu tư liệu về di sản, bước đầu có thể xác định phần thân tượng được tìm thấy chính là hiện vật của di tích.

Tượng lính quản mã tại di tích đền Thần trước khi bị mất. Ảnh: BQL di tích Nghệ An

Hành trình tìm lại cổ vật cũng khá ly kỳ. Hai pho tượng bị mất vào hai thời điểm khác nhau (lần đầu từ nhiều năm trước, lần thứ hai cuối năm 2023) nhưng khi tìm thấy lại cùng ở một nơi.

Khi sự việc mất tượng được ngành văn hóa tỉnh Nghệ An phát hiện vào tháng 10 vừa qua, chỉ sau vài chục giờ, dấu vết cổ vật được tìm thấy ở một tỉnh phía Bắc. Qua nhiều kênh thông tin, cặp tượng được một người dân quê Quỳnh Anh đang làm việc ở xa vốn có tâm với di sản đền Thần hỗ trợ tìm lại.

Phần thân của cặp tượng cổ đồng thời được tìm thấy. Ảnh: CSCC

Các chuyên gia di sản và nghệ nhân đang tích cực phục dựng lại phần đầu tượng để có thể đưa cổ vật hồi hương dự kiến trong tháng 11/2025.

Như Báo Pháp luật Việt Nam đã đưa tin, mới đây, đoàn công tác của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An đi kiểm tra thiệt hại di tích sau bão số 10 bất ngờ phát hiện tại Di tích quốc gia đền Thần bị mất 2 tượng đá cổ, thường gọi tượng ông quản ngựa. Theo hồ sơ di tích, mỗi tượng cao 0,6m được chạm toàn thân, vận võ phục, tay phải cầm kiếm sẵn sàng bảo vệ ngựa chiến.

Một số chuyên gia về di sản và nhà sưu tầm cổ vật cho biết, một pho tượng tinh xảo như vậy có thể được các nhà sưu tầm trả giá đến hàng trăm triệu đồng.

Theo cán bộ văn hóa địa phương, cặp tượng đã lần lượt bị mất từ nhiều năm trước. Sau quá trình cơ quan công an điều tra không có kết quả, xã đã làm 2 tượng mới thay thế đặt vào di tích. Sự việc không được báo cáo ngành văn hóa tỉnh cho đến khi được phát hiện vào tháng 10 vừa qua.

Đền Thần lưu giữ nhiều hiện vật cổ được chế tác tinh xảo bằng đá. Ảnh: Quốc Hưng

Di tích đền Thần được Bộ VHTTDL xếp hạng di tích lịch sử văn hóa quốc gia theo Quyết định số 3821/QĐ-BVHTTDL ngày 31/10/2013.

Theo hồ sơ di tích, đền Thần là nơi thờ “Mộc Lôi linh ứng thiên thần” và phối tế thờ 3 ông tổ khai cơ Hồ, Nguyễn, Hoàng – là những vị thiên thần và nhân thần có công bảo quốc hộ dân. Vì vậy nhân dân gọi là đền Thần. Di tích còn có tên gọi khác là đền làng Quỳnh Đôi bởi vùng đất có di tích mang tên làng Quỳnh Đôi (cũ).

Đây là công trình kiến trúc cổ, quý, đã xây dựng từ rất lâu, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học thẩm mỹ to lớn. Ngoài ra, đền lưu giữ nhiều hiện vật cổ được chế tác tinh xảo từ đá, phản ánh tài năng của các nghệ nhân dân gian xứ Nghệ, tiêu biểu như các tượng đá hổ chầu, ngựa chiến, lính quản ngựa (dân gian hay gọi ông quản ngựa), voi chiến, nghê, hộ pháp.

Tuyết Lan