Khi ca từ cần song hành giá trị thẩm mỹ

Sáng tạo có văn hóa

Hội Âm nhạc TP.HCM mới đây đã gửi công văn đến các hội viên, nhấn mạnh rằng người sáng tác phải viết bằng trái tim, bằng tình cảm chân thành, mang thông điệp tích cực cho xã hội, đặt lợi ích quốc gia, cộng đồng và thượng tôn pháp luật lên hàng đầu. Âm nhạc chính là nhịp thở tâm hồn người nhạc sĩ, vì vậy đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm truyền tải cái đẹp, cái thiện, cái chân thật đến cộng đồng là điều không thể thiếu.

Bích Thủy - một sinh viên chia sẻ, người làm nghệ thuật, nhất là người của công chúng, cần có trách nhiệm với khán giả. Mỗi sản phẩm âm nhạc không chỉ là một câu chuyện mà còn là một phần của văn hóa. Cô cho biết, trước đây từng nghe một số ca khúc trên mạng xã hội có ca từ tiêu cực, đôi khi chói tai và thiếu tính rõ ràng. Tuy nhiên, hiện nay cô dành nhiều cảm tình cho những nghệ sĩ trẻ như Phương Mỹ Chi hay Hòa Minzy.

Theo Thủy, dù cùng thế hệ với nhiều bạn trẻ khác, nhưng hai ca sĩ này lại chọn hướng đi mang đậm giá trị văn hóa, với ca từ tích cực, ý nghĩa, giàu năng lượng và tôn vinh bản sắc dân tộc. Họ cũng đầu tư chỉn chu trong từng sản phẩm, nhiều MV đạt hàng trăm triệu lượt xem, như Bắc Bling của Hòa Minzy. "Cũng hy vọng trong tương lai, những bài hát, nghệ sĩ cần có cách khắc phục hoặc hạn chế đối với những bài hát có những câu từ không phù hợp, để có thể biểu diễn các các khúc của mình", Thủy nói.

Hòa Minzy với MV Bắc Bling nhận được nhiều sự đón nhận của khán giả

Ông Vương Duy Biên, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam, cho rằng nghệ thuật cần truyền tải những thông điệp đẹp đẽ, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho cộng đồng. Cần có biện pháp xử lý kịp thời với những sản phẩm đi ngược lại giá trị đó.

Theo ông, nghệ sĩ là người của công chúng phải ý thức rõ trách nhiệm với xã hội trong từng tác phẩm. Ông lấy ví dụ về ca khúc "Còn gì đẹp hơn" của ca sĩ Nguyễn Hùng - một sáng tác giàu cảm xúc chạm tới trái tim hàng triệu khán giả.

"Nghệ thuật là sự rung động thực sự, chứ không phải bằng gây sự chú ý bằng ca từ lạ lẫm, ngang tai hoặc thậm chí tục tĩu. Trong lĩnh vực nào cũng như vậy, do đó việc chấn chỉnh là cần thiết để giữ sự trong sáng của nghệ thuật", ông Biên nói.

Nhạc sĩ Huy Tuấn cũng bày tỏ sự đồng cảm khi cho rằng, nghệ sĩ trẻ luôn có năng lượng và khát vọng thể hiện bản thân. Tuy nhiên, đôi khi ánh hào quang đến quá sớm khiến họ dễ vấp ngã. “Điều quan trọng là cần răn đe, nhưng cũng nên giơ cao đánh khẽ, để các bạn có cơ hội soi lại mình, điều chỉnh và trau dồi sâu hơn trong từng câu chữ, cách gửi gắm thông điệp và giá trị nghệ thuật”.

Đôi bên cùng đồng hành

Theo các chuyên gia, sự điều chỉnh không chỉ đến từ nghệ sĩ mà còn từ công chúng. Nghệ sĩ cần tự nâng cao ý thức, còn khán giả cũng phải rèn luyện khả năng thưởng thức có chiều sâu để tạo nên một môi trường văn hóa lành mạnh.

Nhạc sĩ Nguyễn Đức Trung cho rằng, thế hệ trẻ tài năng hơn những người đi trước là điều tự nhiên, nhưng vẫn còn nhiều bạn chủ quan, làm việc thiếu cẩn trọng. Ông cũng nhận xét, nhiều nghệ sĩ hoạt động tự do khiến công tác quản lý gặp khó khăn.

Ông Trung đề xuất các cơ quan quản lý nên có cách tiếp cận gần gũi, tổ chức những buổi gặp gỡ cởi mở với giới văn nghệ sĩ, để họ có cơ hội nói chuyện thảo luận với nhau.

"Từ đó có thể hiểu được các bạn muốn gì, có thể biểu diễn bài hát của mình, đặt những câu hỏi với nhau, nhận xét những ca khúc tích cực tốt, nhưng cũng có những ca khúc không như vậy. Chính văn nghệ sĩ sẽ có ý kiến với nhau, điều đó tốt hơn là áp đặt, xử lý sau đó", nhạc sĩ Đức Trung nói.

Ca sĩ Jack (Trịnh Trần Phương Tuấn) với ca khúc trình diễn ngày 16/10/2025 tại Hà Nội bị nhận xét có ca từ “lệch chuẩn văn hóa, dung tục, ngạo mạn" (ảnh: FBNV)

Về vấn đề cấp phép biểu diễn, ông Vương Duy Biên cho rằng nghị định mới đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nghệ sĩ, nhưng đi kèm với đó còn là trách nhiệm của các nhà tổ chức, đơn vị biểu diễn và chính bản thân nghệ sĩ.

Cần có nhận thức chung trong xã hội, trách nhiệm của một công dân, rồi đến trách nhiệm của nghệ sĩ. Không vì tạo điều kiên của cơ quan có thẩm quyền mà tạo ra sản phẩm phản cảm.

"Điều này đòi hỏi nhận thức từ cơ quan quản lý, cơ quan tuyên truyền giáo dục, ý thức của nghệ sĩ, nhà sáng tạo nghệ thuật cùng nâng nhận thức lên để làm lành mạnh môi trường nghệ thuật", ông Vương Duy Biên nói thêm.

Từ những góc nhìn đa chiều có thể thấy, gìn giữ sự trong sáng trong ca từ là trách nhiệm chung của nghệ sĩ, công chúng và cơ quan quản lý. Khi cùng hướng tới giá trị chân – thiện – mỹ, âm nhạc Việt sẽ lan tỏa năng lượng tích cực và góp phần xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh.

Vũ Hường-CTV Nguyễn Kiệt/VOV-TP.HCM