Tìm triết lý giáo dục trong thời đại số

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng nhận định thực tế giáo dục Việt Nam đã có những thành tựu đáng ghi nhận trong thời gian qua. Tuy nhiên, để thực hiện được những bước phát triển bứt phá, cần một triết lý giáo dục phù hợp với kỷ nguyên số và nền kinh tế tri thức - một tiền đề không thể thiếu để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước, đúng như tinh thần Nghị quyết 71/NQ-TW đã đề ra: “Giáo dục quyết định vận mệnh dân tộc”.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cho rằng triết lý giáo dục trong thời đại số phải đi sâu nghiên cứu bản chất của việc học để luôn khẳng định con người là trung tâm của quá trình giáo dục

Về triết lý, giáo dục Việt Nam đã tích lũy được di sản tư tưởng phong phú qua các thời kỳ, được kết tinh trong các chính sách và thực tiễn giáo dục trước đây. Từ truyền thống hiếu học nghìn đời của dân tộc đến những nguyên lý nền tảng như “giáo dục là quốc sách hàng đầu”, “học đi đôi với hành”, “dạy chữ song hành với dạy người", “tiên học lễ, hậu học văn” và đặc biệt, “giáo dục để phát triển con người toàn diện về đức, trí, thể, mỹ”... Tất cả đã tạo nên những giá trị cốt lõi định hướng cho phát triển giáo dục nước nhà.

Theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, chúng ta cũng đã chú trọng hài hòa giữa tính phổ cập và tính tinh hoa, giữa việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc với việc tiếp thu tinh hoa tri thức nhân loại, hướng tới mục tiêu xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Những tư tưởng quý báu đó chính là nền tảng để kế thừa và phát huy trong giai đoạn phát triển mới.

Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, Ủy viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực trình bày tham luận tại Hội thảo

"Nhiệm vụ đặt ra hôm nay là trên cơ sở kế thừa những giá trị ấy, xây dựng một tầm nhìn triết lý giáo dục mới - vừa phù hợp với thực tiễn của kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), vừa tiếp tục giữ gìn và tỏa sáng bản sắc dân tộc trong mỗi bước đi của giáo dục", Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho rằng triết lý giáo dục thời đại số phải để xây dựng một hệ thống giáo dục mở, liên thông và học tập suốt đời và nền giáo dục hình thành nên thế hệ con người Việt Nam có nhân cách, có phẩm chất, có năng lực thích ứng với chuyển đổi số và phát huy được tinh thần đổi mới sáng tạo, khát vọng vươn lên.

Triết lý giáo dục trong thời đại số giúp hình thành một nền giáo dục công bằng và bao trùm trong bối cảnh chuyển đổi số mà ở đó mọi người dân đều có cơ hội học tập suốt đời; các cấp học, các loại hình giáo dục chính quy và không chính quy được kết nối chặt chẽ; tri thức được sẻ chia, lưu chuyển thông suốt trong toàn xã hội song cảm xúc xã hội, tính nhân văn, giá trị và tinh thần dân tộc luôn trường tồn trong mỗi con người Việt Nam thế hệ mới. Đó cũng chính là những định hướng lớn đã được khẳng định trong Nghị quyết 71/NQ-TW: Cần xây dựng một nền giáo dục mở, hội nhập nhưng vẫn thấm đẫm giá trị nhân văn Việt Nam.

Đồng thời, theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, triết lý giáo dục trong thời đại số phải đi sâu nghiên cứu bản chất của việc học để luôn khẳng định con người là trung tâm của quá trình giáo dục.

Công nghệ, dù hiện đại đến đâu, cũng chỉ là phương tiện, mục tiêu cao nhất của giáo dục vẫn phải là hoàn thiện nhân cách và phát triển con người toàn diện.

Đại biểu tham dự Hội thảo

"Nếu chỉ chú trọng tới công nghệ mà bỏ quên việc trau dồi nhân cách, con người sẽ thành những “cỗ máy” vô hồn. Nếu chỉ chú trọng tri thức mà không nuôi dưỡng các giá trị nhân cách, chúng ta sẽ tạo ra những con người sống không mục tiêu, không khát vọng. Nếu kiến thức được tích lũy đầy ắp nhưng người học không được rèn luyện tư duy sáng tạo, thì họ sẽ khó có khả năng thích ứng trong một thế giới biến đổi nhanh chóng", Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng phân tích.

Đi tìm triết lý giáo dục trong thời đại số, bởi vậy không chỉ là câu chuyện riêng của ngành giáo dục, mà là một vấn đề chiến lược có tầm quan trọng quốc gia, đòi hỏi sự quan tâm và vào cuộc của toàn xã hội.

Quang cảnh Hội thảo "Triết lý giáo dục trong thời đại số"

Hội thảo Triết lý giáo dục trong thời đại số có sự tham gia của đông đảo chuyên gia liên ngành, từ các nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý giáo dục, thầy cô giáo, các nhà khoa học trong lĩnh vực giáo dục, công nghệ, triết học và tâm lý học... Các ý kiến tập trung thảo luận sâu sắc về nhiều vấn đề cốt lõi của triết lý giáo dục trong thời đại số.

Đó là sự thay đổi bản chất của giáo dục dưới tác động của những công nghệ mới, đặc biệt là AI; những hiểu biết khoa học về quá trình học tập của con người trong kỷ nguyên số; các tư tưởng, định hướng để phát triển con người Việt Nam toàn diện, tự chủ, đáp ứng yêu cầu của thời đại mới; những giải pháp, mô hình, quy trình cụ thể để tích hợp công nghệ AI vào quá trình dạy - học, vào công tác lãnh đạo và quản trị nhà trường trên nền tảng triết lý giáo dục mới...

Qua đó, nhằm đưa ra bức tranh khái quát và tầm nhìn về triết lý giáo dục Việt Nam trong bối cảnh mới. Từ đây, hướng tới việc đào tạo những con người vừa có tri thức, kỹ năng, vừa có nhân cách, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh và óc sáng tạo - những con người tự tin làm chủ cuộc đời mình và đóng góp tích cực cho xã hội, bất chấp sự biến thiên với tốc độ chóng mặt của công nghệ.

Thái Minh