Timor Leste gia nhập 'mái nhà chung' ASEAN: Kỳ vọng và thách thức

Ảnh minh họa. (Nguồn: Báo Thế giới và Việt Nam)

Với sự kiện lịch sử này, một chương phát triển mới, mang theo cả cơ hội và thách thức, đang mở ra với cả ASEAN và Timor Leste.

Thời khắc lá cờ Timor Leste được kéo lên bên cạnh lá cờ của những quốc gia khác trong lễ kết nạp Timor Leste vào ASEAN đã ghi một dấu mốc lịch sử với quốc gia Đông Nam Á này. Thủ tướng Timor Leste Xanana Gusmao không nén nổi xúc động, bởi chặng đường hơn 10 năm bền bỉ thúc đẩy nỗ lực ngoại giao của nước này cuối cùng đã thu về “trái ngọt”. Ông Xanana Gusmao chia sẻ, với người dân Timor Leste, đây không chỉ là một giấc mơ đã thành hiện thực, mà còn là sự khẳng định cho hành trình được xây dựng bằng sự kiên cường, quyết tâm và hy vọng.

Kể từ khi giành độc lập vào năm 2002, Timor Leste đã coi việc gia nhập ASEAN là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, thể hiện khát vọng hội nhập. Quốc gia non trẻ của Đông Nam Á chính thức nộp đơn xin gia nhập ASEAN vào năm 2011. Chặng đường hoàn thiện các yêu cầu thể chế và pháp lý để đưa Timor Leste vào hiệp hội không dễ dàng.

Một trong số các lý do chính là bởi nền kinh tế của quốc gia này còn chênh lệch nhiều so với các quốc gia khác trong khu vực. Thách thức về cơ sở hạ tầng như sân bay, hạ tầng công nghệ thông tin… cũng là điểm hạn chế trong tổ chức các cuộc họp, hội nghị của khu vực.

Tuy vậy, với những nỗ lực không ngừng nghỉ để hoàn thiện các yêu cầu của khối, năm 2022, Timor Leste được cấp quy chế quan sát viên, theo đó được quyền tham gia tất cả cuộc họp của ASEAN. Ba năm sau, năm 2025, Timor Leste chính thức là một thành viên của “ngôi nhà chung” ASEAN.

Lợi ích của Timor Leste khi gia nhập ASEAN là rõ rệt. Là một mảnh ghép của ASEAN, Timor Leste có cơ hội thúc đẩy các quan điểm, lập trường trên trường quốc tế, từ đó nâng cao vị thế và tiếng nói quốc gia. Nước này cũng có cơ hội thúc đẩy giao lưu với các quốc gia ASEAN khác, chia sẻ kinh nghiệm phát triển đất nước và phát triển nguồn nhân lực.

Đặc biệt, về kinh tế, tham gia ASEAN sẽ giúp quốc gia hội nhập sâu rộng hơn với kinh tế khu vực, hướng đến việc tham gia các hiệp định thương mại giữa ASEAN với các đối tác như Trung Quốc, Hàn Quốc…, đồng thời tạo thuận lợi cho ngành du lịch của Timor Leste phát triển.

Còn đối với ASEAN, kết nạp Timor Leste không chỉ góp phần mở rộng không gian hợp tác của Hiệp hội mà còn khẳng định sức sống, uy tín và sự trưởng thành của ASEAN. Theo Thủ tướng Timor Leste Xanana Gusmao, đối với ASEAN, đây là sự tiếp nối của tầm nhìn: một gia đình các quốc gia thật sự đoàn kết, gắn bó bởi các giá trị và khát vọng chung. Kết nạp Timor Leste cũng phản ánh tinh thần gắn kết, bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau mà ASEAN đang nêu cao.

Để tận dụng hiệu quả những cơ hội phát triển sau khi gia nhập ASEAN, Timor Leste cần tiếp tục nỗ lực vượt qua nhiều thách thức. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) năm 2025, chỉ có 30,5% dân số Timor Leste tham gia thị trường lao động, thấp hơn đáng kể so với các nước khác trong khu vực.

Các chuyên gia cũng lo ngại rằng, “chi phí thành viên” ASEAN như những khoản đóng góp cho hoạt động chung, việc tổ chức các hội nghị của hiệp hội sẽ là gánh nặng với nền kinh tế Timor Leste. Các nước ASEAN nhấn mạnh sẽ tích cực hỗ trợ Timor Leste đào tạo nhân lực, đầu tư hạ tầng… để quốc gia này nhanh chóng hội nhập khu vực.

Được kết nạp vào ASEAN là bước khởi đầu cho một hành trình mới với nhiều cơ hội và thử thách phía trước của Timor Leste. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tháng 6 vừa qua, đưa ra báo cáo nêu rõ, Timor Leste đã đạt được những thành tựu đáng kể từ khi giành độc lập vào năm 2002 như duy trì ổn định chính trị, đạt được mức tăng trưởng kinh tế và khả năng kiểm soát lạm phát “đáng ao ước” đối với một đất nước đang vươn lên từ xung đột. Đây là nền tảng để cộng đồng quốc tế tin tưởng vào những bước phát triển mới của Timor Leste trong giai đoạn tới.

MINH HẰNG