Timor-Leste kỳ vọng được gia nhập ASEAN năm 2025

Trong cuộc phỏng vấn với CNA đăng tải ngày 17/1, Tổng thống Timor-Leste José Ramos-Horta cho biết Dili cuối tháng trước đã khánh thành Hội trường ASEAN tại Dinh Tổng thống. Đây chính là nơi ông tiếp đón nhiều nhà lãnh đạo Đông Nam Á ghé thăm trong thời gian gần đây như Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto và Thủ tướng Singapore Lawrence Wong.

“Có vẻ như hội trường này là nơi duy nhất trong các nước ASEAN được đặt tại một cung điện hoàng gia hoặc Dinh Tổng thống. Ít nhất là trong số các nước ASEAN mà tôi đã đến thăm, tôi chưa bao giờ thấy nơi nào giống như Hội trường ASEAN của chúng tôi,” ông tự hào chia sẻ.

Hội trường ASEAN là một trong những dấu hiệu thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của Timor-Leste đối với các hoạt động ngoại giao khu vực trong bối cảnh quốc gia này đặt mục tiêu trở thành thành viên tiếp theo của Hiệp hội.

Hội trường ASEAN tại Dinh Tổng thống Timor-Leste. Ảnh: CNA

Năm 2025 có phải thời điểm thích hợp để gia nhập ASEAN?

Chia sẻ với CNA, Tổng thống Ramos-Horta cho biết chặng đường xin gia nhập ASEAN của Timor-Leste “ổn định” nhưng “không phải không có khó khăn”, đồng thời thừa nhận Dili còn “thiếu nguồn nhân lực” và cơ sở hạ tầng.

Timor-Leste, giành được độc lập vào năm 2002, đã chính thức nộp đơn xin gia nhập ASEAN vào năm 2011 trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Ramos-Horta (2007-2012). Tuy nhiên, để trở thành thành viên ASEAN, Timor Leste cần phải đáp ứng các tiêu chí và nghĩa vụ mà Hiệp hội đặt ra.

Đến tháng 11/2022 tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40 ở Campuchia – tức chỉ vài tháng sau khi ông Ramos-Horta bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống lần thứ hai (tháng 5/2022), 10 quốc gia ASEAN đã thông qua Tuyên bố về việc Timor Leste xin gia nhập ASEAN. Theo đó, các lãnh đạo nhất trí về nguyên tắc để Timor-Leste gia nhập khối và trao nước này quy chế quan sát viên.

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN được tổ chức tại Labuan Bajo, Indonesia (tháng 5/2023), ASEAN đã thông qua qua “Lộ trình Timor Leste trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN”, tạo tiền đề cho quá trình chuẩn bị và hỗ trợ nước này chính thức gia nhập Hiệp hội.

Một góc thủ đô Dili, Timor Leste. Ảnh: CNA

Đánh giá về các tiêu chí mà ASEAN đặt ra trên 3 trụ cột chính trị, kinh tế và văn hóa - xã hội, Tổng thống Ramos-Horta nhận định: “Chúng tôi đã làm được hơn 70% rồi”.

“Tôi nghĩ rằng, các nhà lãnh đạo ASEAN - hầu hết trong số họ, đều nhận thấy những gì Timor-Leste đã làm là đủ để xứng đáng để trở thành thành viên ngay lập tức. Nhiều nước ASEAN cũng nói rằng không cần thiết, cũng như không công bằng khi mong đợi Timor-Leste phải thực hiện tất cả các tiêu chí,” ông cho hay.

Tổng thống Ramos-Horta cũng tiết lộ rằng ngay cả cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen cũng từng nói với ông rằng Timor-Leste có nền kinh tế tốt hơn và đã chuẩn bị tốt hơn so với Campuchia khi nước này gia nhập ASEAN vào năm 1999.

“Chúng tôi đã thể hiện đủ cam kết, đủ tiến bộ để xứng đáng được tham gia. Đó là lý do tại sao chúng tôi kỳ vọng về dấu mốc năm 2025, dưới sự chủ trì của nước Chủ tịch luân phiên ASEAN là Malaysia,” ông Ramos-Horta nói.

Nhà lãnh đạo này cũng nhấn mạnh rằng việc gia nhập ASEAN sẽ mang đến nhiều cơ hội đối với Timor-Leste. Song ông lưu ý: “Timor-Leste sẽ được hưởng lợi. Nhưng thế hệ trẻ tuổi của chúng tôi cũng phải học hỏi nhiều hơn. Chính phủ chúng tôi cũng phải đầu tư nhiều hơn nữa cho giáo dục để tạo ra nền giáo dục chất lượng, để người dân của chúng tôi có thể tồn tại và phát triển trong cộng đồng 700 triệu người này”.

Đỗ Thảo