Tín dụng chính sách nguồn 'trợ lực' nhân văn (Bài 1)

Bài 1: Vốn ưu đãi “hồi sinh” những bản nghèo vùng lũ!

Xoa dịu nỗi đau nơi tâm lũ

Cho đến hôm nay, nỗi bàng hoàng, xót xa về những thiệt hại từ trận lũ quét sáng 10/9/2024 tại thôn Nủ (xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) vẫn còn ám ảnh. Là người Thanh Hóa, vùng đất cũng thường xuyên gánh chịu ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai, tôi càng thấu hiểu sâu sắc hơn những mất mát ấy.

Nhớ lại những đợt mưa lũ cuối tháng 8/2018 càn quét các bản vùng biên Mường Lát, và ngay năm sau đó, đầu tháng 8/2019 là bản nghèo Sa Ná, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn. Hai huyện vùng biên đối mặt với vô vàn những khó khăn, nhất là nơi bão lũ đi qua. Hàng chục ngôi nhà, sinh mạng con người phút chốc bị cuốn trôi.

Trong ký ức đầy hãi hùng ấy, chị Hoàng Thị Miện, người dân bản Sa Ná, xã Na Mèo hãy còn vẹn nguyên về cơn “lũ kép” lịch sử năm 2019. Chỉ trong khoảnh khắc, 35 ngôi nhà của bà con đã bị cuốn trôi, 2 người thiệt mạng, 10 người mất tích…

Cán bộ NHCSXH Mường Lát vượt suối bằng bè bảng để kiểm tra tình hình thiệt hại sau lũ

Khi tôi đến bản Sa Ná cùng đoàn cán bộ NHCSXH tỉnh Thanh Hóa, khung cảnh chỉ còn những đống đổ nát, hoang tàn. Nhiều người dân mất nhà ngồi tha thẩn bên bờ suối, đau xót nhìn lại những thứ đã mất. Chị Vi Thị Cử, Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn bản Sa Ná chạy đến bên đoàn, nghẹn ngào: “Bản Sa Ná có 21 hộ vay, tổng số tiền gần 1 tỷ đồng… Lũ dữ cuốn hết rồi cán bộ ơi! Mất nhà, mất người, mất cả trâu bò, lợn gà mà các tổ viên vay vốn để đầu tư thoát nghèo!”.

Để trực tiếp hỗ trợ người dân vùng lũ, đoàn cán bộ NHCSXH tỉnh Thanh Hóa khi ấy đã phải đi bộ hơn 1 km dọc chân núi để vào với người dân. Ông Lê Hữu Quyền, Giám đốc NHCSXH tỉnh Thanh Hóa trong chiếc áo sũng ướt mồ hôi ân cần động viên, chia sẻ nỗi mất mát đến từng hộ dân, đồng thời thay mặt đơn vị trao số tiền hỗ trợ 123 triệu đồng đến với bà con.

Mưa lũ, sạt lở đất hồi cuối tháng 8/2018 ở Mường Lát không cục bộ như một Sa Ná đau thương, mà nó tàn phá trên diện rộng. Nhiều bản làng, đường giao thông, công trình hạ tầng dân sinh… bị phá hủy. Cả huyện vùng biên Mường Lát bị cô lập suốt nhiều ngày. Ông Lò Quốc Tính, nguyên trưởng bản Poọng (xã Tam Chung) khi tiếp chúng tôi, vẫn chưa thể nào quên buổi sáng định mệnh ngày 30/8/2018.

Khu Tái định cư Sa Ná, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn được hồi sinh

Sau tiếng nổ lớn từ núi rừng, cảm nhận điều không lành, ông Tính tức tốc chạy đi báo động cho người dân chạy lũ. Chỉ tích tắc sau đó, cơn lũ quét càn qua cuốn phăng 55 nóc nhà. Ông Tính lắc đầu ngao ngán: “Nếu giả sử lúc đó bà con không bỏ của chạy lấy người thì thiệt hại không chỉ là tài sản”.

Ngay khi huyện vùng biên còn bị cô lập, tôi đã được cán bộ huyện tạo điều kiện cùng đoàn cứu trợ ngược sông Mã đi vào vùng cô lập. Con sông khi ấy vẫn đục ngầu, gầm gào, không thôi thách thức. Vượt 13km đường sông, tôi được cán bộ NHCSXH huyện Mường Lát cho theo đoàn để ngược các bản Poọng (xã Tam Chung), bản Na Chừa (xã Mường Chanh), bản Qua (xã Quang Chiểu) để cùng kiểm tra tình hình thiệt hại do mưa lũ gây ra.

Sau buổi kiểm tra, rà soát ấy, NHCSXH huyện Mường Lát đã khoanh nợ cho 25 hộ vay bị ảnh hưởng, với tổng số tiền gần 600 triệu đồng. Ngoài việc khoanh nợ giảm áp lực khoản vay cho người dân, ngân hàng cũng tạo điều kiện để các hộ dân được tiếp tục vay vốn tái sản xuất sau khi ổn định tại các khu tái định cư mới…

Tái thiết cuộc sống sau lũ

Trong lần trở lại bản Sa Ná, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn, hình ảnh một bản vùng lũ đã hoàn toàn thay đổi. Trưởng bản Sa Ná Ngân Văn Thêu hồ hởi cho chúng tôi biết: Ngay sau lũ dữ, tỉnh Thanh Hóa đã quyết định cấp 52.000m2 đất để xây dựng khu tái định cư cho 51 hộ dân. Các đơn vị thi công đã khẩn trương hoàn thành khu tái định cư chỉ trong vòng 3 tháng. Đến ngày 29/11/2019, người dân phấn khởi chuyển về nơi ở mới.

Cuộc sống mới ở khu tái định cư Sa Ná, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn

Sau khi ổn định nơi ở, vấn đề sinh kế của người dân Sa Ná trở thành mối quan tâm hàng đầu. Cùng với việc tái cơ cấu đất đai, cây trồng, vai trò của NHCSXH rất quan trọng trong việc cung cấp nguồn vốn vay ưu đãi từ Chính phủ giúp người dân tái đầu tư sản xuất. Ông Lê Anh Thiện, Giám đốc NHCSXH huyện Quan Sơn chia sẻ: “Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn trong việc giải ngân vốn vay sau lũ, như phải chờ cấp thẩm quyền xây dựng khu tái định cư để người dân ổn định chỗ ở; chờ cấp ngành tái cơ cấu đất đai, cây trồng vật nuôi… mới có thể triển khai vốn vay. Song, với sự nỗ lực của cán bộ ngân hàng, trước mắt đã kịp thời khoanh nợ cho 21 hộ vay bị ảnh hưởng, với tổng số tiền gần 935 triệu đồng, đồng thời hướng dẫn thủ tục để người dân được vay mới”.

Chung niềm vui, bà Vi Thị Cư, Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn bản Sa Ná, tự hào khoe: Nhờ vốn tín dụng, người dân đã thay đổi tư duy, mạnh dạn hơn trong việc đầu tư sản xuất. Minh chứng cho thấy, đến tháng 10/2024 dư nợ tín dụng của bản đã đạt hơn 2,4 tỷ đồng, với 28 hộ vay, tăng gấp đôi về dư nợ so với trước lũ.

Nhiều mô hình kinh tế mới được hình thành, như mô hình phục tráng rừng luồng, vầu; mô hình chăn nuôi gà, lợn, bò... Điển hình như, gia đình anh Vi Hoàng Cầm, nhờ khoản vay 100 triệu đồng từ chương trình hộ cận nghèo, gia đình anh đã đầu tư phát triển chăn nuôi. Đến nay, gia đình anh Cầm đang sở hữu đàn bò hơn 10 con, năm nào cũng có bò để bán. Còn gia đình anh Lò Văn Đông đã tận dụng nguồn vốn vay để phục tráng 4,6 ha rừng luồng, mang lại thu nhập ổn định… Đến nay, số hộ nghèo của bản Sa Ná giảm còn 16 hộ; hộ cận nghèo là 38 hộ. Bản Sa Ná cũng đã “cán đích” bản Nông thôn mới năm 2020.

Buổi giao dịch tại xã Mường Chanh sau lũ

Với các bản vùng lũ, như bản Poọng (xã Tam Chung), bản Qua (xã Quang Chiểu), bản Na Chừa (xã Mường Chanh)… huyện Mường Lát cũng đang có sự đổi thay rõ rệt. Nói như ông Nguyễn Đức Thượng, Giám đốc NHCSXH huyện Mường Lát thì, sự chuyển biến tích cực nhất chính là tư duy sản xuất của bà con. Thay vì tâm lý ngại vay, nay bà con đã mạnh dạn tiếp cận nguồn vốn để đầu tư, phát triển sản xuất. Dư nợ tín dụng trên địa bàn huyện Mường Lát đến tháng 10/2024 đạt hơn 300 tỷ đồng, với hơn 5.000 khách hàng vay vốn.

Đánh giá hiệu quả nguồn vốn vay từ NHCSXH, Bí thư huyện ủy Mường Lát, ông Hà Văn Ca khẳng định rằng: Quán triệt tinh thần chỉ đạo từ Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách, thời gian qua huyện Mường Lát đã cân đối, bố trí hơn 2,5 tỷ đồng từ ngân sách địa phương để bổ sung nguồn vốn cho các chương trình tín dụng chính sách. Với 16 chương trình tín dụng chủ yếu tập trung vốn vay ưu đãi cho người nghèo, các đối tượng chính sách. Đây là nguồn “trợ lực” nhân văn, đầy ý nghĩa giúp cho huyện Mường Lát sớm hoàn thành mục tiêu thoát khỏi nghèo vào năm 2030.

Đình Giang