Tín hiệu hòa bình vẫn mờ nhạt ở Yemen

Người dân Yemen biểu tình đòi chấm dứt cuộc bao vây kéo dài nhiều năm do phiến quân Houthi áp đặt ở thành phố Taiz. Ảnh: AFP

Đầu tuần này, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đã có cuộc điện đàm với người đứng đầu Hội đồng Tổng thống Yemen Rashad Al-Alimi. Tổng Thư ký LHQ nhấn mạnh, cần gia hạn và thực thi đầy đủ thỏa thuận ngừng bắn giữa Chính phủ Yemen được quốc tế công nhận và phiến quân Houthi.

Tổng Thư ký LHQ tái khẳng định mối quan hệ chặt chẽ giữa LHQ và Chính phủ Yemen, đồng thời nhấn mạnh, thỏa thuận ngừng bắn đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực giải quyết một số nhu cầu nhân đạo và kinh tế cấp bách để hỗ trợ người dân Yemen chống chọi với điều kiện sống khắc nghiệt bậc nhất thế giới hiện nay.

Thỏa thuận ngừng bắn này do LHQ làm trung gian, có hiệu lực từ ngày 2-4 và hết hiệu lực vào ngày 2-6. Theo phân tích từ giới quan sát an ninh khu vực, lệnh ngừng bắn trong 2 tháng qua đã mang tới bầu không khí tích cực hiếm có cho đất nước đã trải qua 7 năm tang thương bởi chiến loạn. Quan trọng hơn hết, bên cạnh việc giảm bớt thương đau về nhân đạo cho người dân, thỏa thuận ngừng bắn này đã dấy lên hy vọng cuộc nội chiến có thể được chấm dứt, hoặc ít nhất là giảm thiểu tối đa bạo lực.

Giới quan sát cũng chỉ ra rằng, thỏa thuận ngừng bắn và việc Houthi bao vây Taiz - thành phố lớn thứ 3 của Yemen là những diễn biến trọng tâm của cuộc nội chiến trong những ngày qua. Tín hiệu tích cực “giảm nhiệt” xung đột cũng chỉ ở mức nhen nhóm, thay vì thực sự dấy lên những kỳ vọng lớn lao. Trên thực tế, những ngày cuối tháng 5 năm nay, tại Thủ đô Amman của Jordan, cuộc đàm phán giữa các bên đối địch của Yemen đã kết thúc mà không đạt được thỏa thuận nào nhằm dỡ bỏ phong tỏa của Houthi đối với thành phố Taiz.

LHQ sau đó đã kêu gọi các bên chấm dứt những tranh cãi để có thể đạt những kết quả tích cực trong các cuộc đàm phán tiếp theo. Đặc phái viên LHQ tại Yemen Hans Grundberg cũng đã tới thành phố Aden - nơi đặt trụ sở tạm thời của Chính phủ Yemen trong nỗ lực thúc đẩy một bước đột phá về vấn đề Taiz. Các đề xuất của Đặc phái viên LHQ đều được Chính phủ Yemen hoan nghênh nhiệt liệt, nhưng Houthi lại phản đối.

Các chuyên gia chính trị, an ninh Trung Đông cho rằng, dù đối thoại nội bộ Yemen hiện nay bế tắc, song, việc các bên ngồi vào bàn đàm phán cũng phản ánh ý chí và nguyện vọng chung là mong muốn giảm nhiệt xung đột, nỗ lực giải quyết bất hòa bằng các biện pháp hòa bình.

Dẫu vậy, cuộc giằng co trên bàn đàm phán vẫn được giới chuyên gia dự báo sẽ tiếp tục gặp nhiều trắc trở. Truyền thông Yemen cũng cho biết, Houthi đã thay đổi trưởng phái đoàn đàm phán mới với lập trường, quan điểm có nhiều phần cứng rắn hơn, thay vì là một nhà đàm phán linh hoạt hơn so với người tiền nhiệm.

Cuộc nội chiến Yemen đang rất cần tiếp tục các thỏa thuận ngừng bắn. Đối với người dân Yemen, thỏa thuận này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo tại quốc gia đang hứng chịu thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. Hơn một nửa dân số Yemen sống dưới mức nghèo khổ.

Chính phủ Yemen và các lực lượng hậu thuẫn cũng được hưởng lợi từ thỏa thuận ngừng bắn này, bởi đây là thời điểm phù hợp để Hội đồng Tổng thống Yemen tái cơ cấu lại quân đội vốn được hình thành lỏng lẻo từ các lực lượng rời rạc ủng hộ chính phủ được quốc tế công nhận. Tương tự, Houthi cũng có khoảng thời gian cần thiết để bố trí lại lực lượng nhằm củng cố năng lực phát động một cuộc tấn công mới lớn hơn.

Đối với Liên quân Arab do Saudi Arabia dẫn đầu tham chiến ủng hộ Chính phủ Yemen chống Houthi, thỏa thuận này cũng giúp liên quân hưởng lợi nhờ việc Houthi dừng tấn công nhắm vào Saudi Arabia và các nước dẫn đầu lực lượng liên quân.

Giới chuyên gia nhận định, dù có nhiều rào cản, song, thỏa thuận ngừng bắn sẽ được trở thành biện pháp hữu hiệu nếu phục vụ lợi ích của tất cả các bên. Tất cả những kẻ hiếu chiến cũng cần khoảng lặng nghỉ ngơi sau 7 năm chiến đấu liên tục. Trên thực tế, giới quan sát dự báo rằng, Yemen vẫn có thể phải chứng kiến một trận chiến lớn trong thời gian tới, nếu các bên không thực sự muốn chung sống hòa bình.

Thanh Trúc