Tín hiệu tích cực cho thể thao chuyên nghiệp

Trận chung kết LION Championship 23 giữa hai võ sĩ Lê Văn Tuần và Phạm Văn Nam. (Ảnh LION Championship)

Song, điều này hoàn toàn có thể thay đổi với những nỗ lực mới đây.

Sau ánh hào quang

Ngày 15/6, trận chung kết LION Championship 23 giữa hai võ sĩ Phạm Văn Nam và Lê Văn Tuần diễn ra không chỉ thu hút khán giả nhờ chất lượng chuyên môn cao, mà còn bởi sự tương đồng trong quá khứ phấn đấu vượt khó theo đuổi sự nghiệp của hai tên tuổi này. Trước khi chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp, cả hai đều có thời gian mưu sinh với nghề xe ôm công nghệ. Hành trình nhọc nhằn họ phải vượt qua để nuôi dưỡng đam mê võ thuật cũng là câu chuyện không hiếm gặp với các vận động viên nước ta.

Theo Nghị định 152/2018/NĐ-CP, một huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia được hưởng tiền lương theo ngày thực tế tập huấn, thi đấu là 505.000 đồng/ngày, trong khi huấn luyện viên đội tuyển ngành, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nhận vỏn vẹn 215.000 đồng/ngày. Vận động viên đội tuyển quốc gia được hưởng 270.000 đồng/ngày, còn với cấp tỉnh chỉ nhận được 180.000 đồng/ngày.

Theo mức đãi ngộ trên, tiền lương bình quân hằng tháng của huấn luyện viên và vận động viên dao động từ năm đến 12 triệu đồng, đã bao gồm cả tiền ăn. Con số này khá bèo bọt nếu so cường độ tập luyện khắc nghiệt và những hy sinh mà họ phải chịu đựng. Với những cá nhân đã lập gia đình, gánh nặng tài chính càng trở nên rõ rệt. Điều đó khiến nhiều người phải cố gắng làm thêm, từ chạy xe ôm công nghệ đến bán hàng online, để bù đắp cho khoản thu nhập ít ỏi từ thể thao.

Mức chênh lệch thu nhập, chưa kể thách thức trong việc tìm kiếm các khoản thưởng thành tích, sự bấp bênh do chấn thương hay tuổi nghề ngắn... là những nguyên nhân khiến không nhiều vận động viên có thể bám trụ lâu dài. Thậm chí, cuộc sống bất an cũng khiến họ không thể toàn tâm toàn ý cống hiến.

Nút thắt cản bước thể thao Việt

Theo ông Nguyễn Hồng Minh, nguyên Vụ trưởng Thể thao thành tích cao 1 (Cục Thể dục-Thể thao Việt Nam), nếu chế độ dành cho huấn luyện viên và vận động viên đáp ứng mặt bằng chung của xã hội, các gia đình mới sẵn lòng cho con em mình theo đuổi thể thao chuyên nghiệp. Thực tế cũng cho thấy, các huấn luyện viên và vận động viên phải sống được bằng thu nhập từ nghề của mình thì họ mới toàn tâm tập luyện, thi đấu.

Ngoài ra, sự phụ thuộc quá lớn vào ngân sách nhà nước là rào cản không nhỏ. Thể thao thành tích cao Việt Nam chủ yếu dựa vào nguồn tài chính công, vốn bị giới hạn bởi nhu cầu phân bổ cho nhiều lĩnh vực khác. Điều này đòi hỏi một cơ chế linh hoạt hơn, tận dụng các nguồn lực xã hội để giảm tải áp lực tài chính.

Trong khi đó, dù Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1189/QĐ-TTg về “Chiến lược phát triển thể dục, thể thao Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045”, việc triển khai trên thực tế vẫn chậm chạp. Nhiều bộ môn vẫn bế tắc trong công tác xã hội hóa và khai thác kinh tế thể thao. Các nguồn thu tiềm năng từ bản quyền truyền hình, tài trợ doanh nghiệp, hay du lịch thể thao chưa được khai thác hiệu quả. Thiếu cơ chế hấp dẫn và đội ngũ chuyên gia cũng khiến “miếng bánh” kinh tế thể thao không đủ cải thiện đời sống cho những người làm nghề. Hệ quả là tình trạng “chảy máu chất xám” hoặc chuyển nghề sớm diễn ra khá phổ biến.

Những niềm hy vọng mới

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định 1722/QĐ-BVHTTDL về Kế hoạch xây dựng Nghị định quy định một số chế độ đối với huấn luyện viên và vận động viên thể thao trong thời gian tập trung tập huấn, thi đấu, nhằm thay thế Nghị định 152/2018/NĐ-CP. Kế hoạch này được giao cho Cục Thể dục-Thể thao Việt Nam phối hợp thực hiện, với mục tiêu trình Chính phủ phê duyệt vào tháng 11/2025. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy quyết tâm cải thiện đời sống vận động viên và huấn luyện viên từ phía cơ quan quản lý.

Từ đầu năm 2024, Thủ đô Hà Nội cũng tạo nên cú hích lớn với Nghị quyết về chế độ đãi ngộ đặc thù. Theo đó, vận động viên và huấn luyện viên được triệu tập vào đội tuyển quốc gia nhận trợ cấp thường xuyên bảy triệu đồng/tháng, đội tuyển trẻ quốc gia là năm triệu đồng/tháng. Đặc biệt, chế độ thưởng theo chu kỳ đại hội thể thao được nâng lên đáng kể. Vận động viên giành Huy chương vàng Olympic sẽ được nhận 74,5 triệu đồng/tháng, mức hỗ trợ tương ứng dành cho Huy chương vàng ASIAD và SEA Games lần lượt là 33,5 và 15 triệu đồng/tháng. Huấn luyện viên cũng được hưởng 50% mức thưởng của vận động viên, nhằm bảo đảm sự công bằng và ghi nhận vai trò của họ.

Dẫu vậy, muốn phát triển thể thao một cách bền vững, việc xây dựng chính sách hợp lý cần đi đôi với nỗ lực đẩy mạnh xã hội hóa thể thao. Chúng ta cần phát triển các giải đấu chuyên nghiệp, định giá và khai thác bản quyền truyền hình, quảng cáo một cách minh bạch để tạo nguồn thu lớn. Cần xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tài trợ đội tuyển, vận động viên, và đầu tư vào cơ sở vật chất thể thao. Bên cạnh đó, các mô hình kinh doanh mới cần chú trọng, như du lịch thể thao, sản xuất sản phẩm mang thương hiệu quốc gia, các dịch vụ liên quan đến thể thao giải trí... Cuối cùng, việc đầu tư vào giáo dục và định hướng nghề nghiệp sau giải nghệ cũng là yếu tố rất quan trọng.

Khi cuộc sống hiện tại và tương lai được bảo đảm, các tài năng thể thao chắc chắn sẽ được tiếp thêm động lực để cháy hết mình, đưa thể thao Việt Nam vươn tầm khu vực và thế giới.

(Theo nhandan.vn)