'Tình đất phù sa': Khúc trữ tình sâu đậm về quê hương đất nước
Tình yêu đắm đuối với người, với đời, thiên nhiên được Ngọc Lê Ninh thể hiện mãnh liệt qua bài thơ 'Tình đất phù sa'.
Mùa nhãn lồng Hưng Yên - Ảnh minh họa
Tình đất phù sa được nhà thơ Ngọc Lê Ninh viết theo thể lục bát, dài 34 câu. Một thể thơ truyền thống quen thuộc, dễ viết mà khó hay. Ấy vậy nhưng Ngọc Lê Ninh đã gieo vào lòng người đọc một khúc trữ tình sâu đậm, qua sự chắt lọc ngôn từ để bày tỏ tình cảm của nhà thơ với miền quê Hưng Yên.
Ngay từ tiêu đề Tình đất phù sa đã tạo cho người đọc sự chú ý. Tác giả không gọi ngay danh xưng cụ thể mà ẩn vào trong đó hai chữ "phù sa". Phù sa thể hiện sự phì nhiêu, no đủ, nhiều hy vọng. Đó cũng là biểu tượng cho tình cảm sâu nặng, bồi đắp qua thời gian, gắn liền với văn hóa, lịch sử…
NGỌC LÊ NINH
Tình đất phù sa
Về đây đất Nhãn cùng nhau
Quê ta thơm ngát hoa Cau, Hồng, Trà
Qua cầu Yên Lệnh, Hưng Hà
Nghe như tiếng lúa trổ ra đòng đòng
Say sưa làm mật bầy Ong
Tiếng chân thăm lúa ven sông U - Thầy
Tiếng Gà Đông Tảo đâu đây
Mặt trời thức dậy hây hây má đào
Kìa bao phố mới vươn cao!
Dòng sông con nước nao nao nỗi niềm
Chùa Chuông, Đền Mẫu uy nghiêm
Ngàn năm văn hiến bao niềm khắc sâu
Mắt Hồ Bán Nguyệt xanh màu
Lung linh in bóng tình đầu hai ta
Chuông chùa điểm vọng ngân xa
Lắng trong đáy mắt đôi ta tình nồng
Tình em thơm nức má hồng
Lùa tay rối tóc anh bồng hát ca
Như màu yêu đất quê ta
Tống Trân - Công chúa - Cúc Hoa nặng tình
Tự hào Phố Hiến văn minh
Xích Đằng - Văn Miếu thắm tình non sông
Quê giàu tình nghĩa mênh mông
Ơn người xây đắp non sông trùng trùng
Chuyện tình công chúa Tiên Dung
Chử Đồng Tử mãi thủy chung trọn đời
Trái tim rực lửa mặt trời
Giục lòng ta bước tiếp đời Cha Ông
Sông Hồng, Luộc, Đuống, Nội Đồng
Lặng thầm ghi nhớ chiến công lẫy lừng
Đi xa nhớ mứt Nhãn lồng
Chả gà, tương, rượu, cua đồng bún riêu
Hưng Yên miền đất thương yêu
Tình ta trầm tích đọng nhiều phù sa.
Tiếp theo là những câu thơ dẫn dắt người đọc qua những địa danh tiêu biểu của Hưng Yên như cầu Yên Lệnh, cầu Hưng Hà, chùa Chuông, đền Mẫu, Hồ Bán Nguyệt... Mỗi địa điểm đều gợi lên nét đẹp thiên nhiên trù phú và dấu ấn văn hóa ngàn năm văn hiến.
Tác giả không chỉ dừng lại cảm xúc của mình trước vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn đưa người đọc lạc vào những truyền thuyết, những chứng tích lịch sử hào hùng của mảnh đất Hưng Yên qua những câu thơ về Phố Hiến, Xích Đằng, Chử Đồng Tử - Tiên Dung… Từ đó tác giả muốn nhắn nhủ với thế hệ mai sau về giá trị lịch sử của dân tộc, để mà trân trọng, nâng niu, phấn đấu xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.
Thi sĩ Ngọc Lê Ninh còn chìm đắm trong những món ăn, sản vật của mảnh đất "phù sa". Những món đặc sản quê hương Hưng Yên như mứt, nhãn lồng, chả gà, tương Bần… đi vào thơ một cách rất tự nhiên, giàu hình ảnh và khiến cho khi đọc, ta như đang được trực tiếp thưởng thức các sản vật ấy.
Ngoài tình yêu ở cái ta rộng lớn, nhà thơ còn thể hiện được tình yêu đôi lứa rất lãng mạn qua các câu thơ: "Mắt hồ Bán Nguyệt xanh màu/Lung linh in bóng tình đầu hai ta/Chuông chùa điểm vọng ngân xa/Lắng trong đáy mắt đôi ta tình nồng/Tình em thơm nức má hồng/Lùa tay rối tóc anh bồng hát ca". Chính tình yêu đôi lứa đặt trong cái rộng lớn là tình yêu quê hương đất nước được thể hiện trong bài thơ này, khiến Tình đất phù sa càng trở nên hài hòa, sâu lắng.
Biện pháp nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong Tình đất phù sa đầu tiên phải kể đến đó là biện pháp nhân hóa: "Tiếng lúa trổ ra đòng đòng," "dòng sông nao nao nỗi niềm" khiến thiên nhiên trở nên có hồn, phản chiếu tâm trạng con người. Đồng thời nó làm cho cảnh vật có sức sống. Những hình ảnh ẩn dụ như: "Tình ta trầm tích đọng nhiều phù sa" - so sánh tình yêu với phù sa, vừa mềm mại, vừa bền vững, nuôi dưỡng sự sống.
Việc các câu thơ xuất hiện sự liệt kê địa danh, món ăn, nhân vật lịch sử tạo nhịp điệu sống động, khắc họa quê hương đa dạng, giàu có cả về vật chất và tinh thần. Việc sử dụng những từ ngữ địa phương, những tên gọi đặc trưng của Hưng Yên đã tạo nên một không gian văn hóa đậm chất bản địa, giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về vùng đất này thông qua bài thơ.
Chùa Chuông (TP Hưng Yên)
Tựu trung lại, qua bài thơ Tình đất phù sa, thi sĩ Ngọc Lê Ninh đã thể hiện tình yêu sâu sắc đối với miền quê Hưng Yên, từ vẻ đẹp thiên nhiên trù phú đến những giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời. Tác giả ca ngợi sự thay đổi, phát triển của quê hương, đồng thời trân trọng những giá trị truyền thống. Ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian. Hình ảnh thơ tươi sáng, sinh động, gợi tả vẻ đẹp đặc trưng của mảnh đất Hưng Yên - Phố Hiến.
Ngoài ra, bài thơ đã khơi gợi tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc. Đồng thời tác phẩm góp phần quảng bá, giới thiệu nét đẹp văn hóa, lịch sử của Hưng Yên, nhất là những món ăn đặc sản, những danh lam thắng cảnh. Ngọc Lê Ninh còn mang đến cho người đọc những cảm xúc tích cực, lạc quan về cuộc sống.
Bài thơ còn là sự tri ân đối với những người đã có công xây dựng và bảo vệ quê hương Hưng Yên nói riêng và cả nước nói chung trải qua các thế hệ. Không chỉ dừng lại ở việc miêu tả vẻ đẹp bên ngoài, bài thơ còn đi sâu vào khai thác những giá trị tinh thần, những nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Hưng Yên.
Có thể nói Tình đất phù sa là một lời khẳng định về sức sống của miền quê Hưng Yên, một vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa thông qua cách dụng công miêu tả của nhà thơ Ngọc Lê Ninh.
