Tình hình Ukraine: Thách thức có tên 'tồn tại', bất chấp chiến dịch quy mô nhất châu Âu, nền kinh tế đã thích nghi thế nào?

Tình hình Ukraine: Nền kinh tế đang dần 'thích nghi'. Trong ảnh: Người dân bước vào một cửa hàng ở Bakhmut khi cuộc xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp tục leo thang. (Nguồn: Getty)

Trong nhà hàng “Fish Place”, trên một con phố tối ở Kryvy Rih, các nhân viên phục vụ mặc tạp dề đang phục vụ món hàu và cá trích băm nhỏ cho các gia đình ở địa phương.

Ở Kiev, hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang hoạt động hết công suất. Trong khi hầu hết các khu dân cư bị mất điện trong nhiều giờ thì ở khu trung tâm vẫn rộn ràng tiếng máy phát điện. Khách hàng đổ xô đến các cửa hàng tìm hơi ấm và ánh sáng. Cửa hàng bách hóa trung tâm vẫn hoạt động khá tốt. Nhà hát opera của Kiev vẫn biểu diễn phục vụ giới hạn khán giả khoảng 462 người, theo quy mô hầm tránh bom.

Bộ trưởng Tài chính Ukraine Serhiy Marchenko, cho biết việc duy trì vẻ ngoài của cuộc sống bình thường là rất quan trọng đối với "nền kinh tế thời chiến", việc làm và tinh thần của người dân. “Tiêu dùng trong nước đang giữ cho nền kinh tế của chúng tôi phát triển”, Bộ trưởng Marchenko cho biết.

Ông Serhiy Marchenko cho biết thêm, doanh thu từ thuế nhập khẩu trong nước cao hơn 40% so với những tháng đầu của cuộc xung đột với Nga. Ông cho rằng, nền kinh tế có khả năng phục hồi, bởi vì người dân Ukraine và các nhà tài trợ đã rất hào phóng.

Ukraine đã nhận được 3 - 3,5 tỷ USD/tháng từ các đồng minh phương Tây kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột. Mỹ là nhà tài trợ chính, trong khi châu Âu cho vay các khoản vay giá rẻ. Các khoản tiền này đã chi trả cho hơn một nửa thâm hụt của kinh tế Ukraine. EU gần đây đã phê duyệt thêm 18 tỷ Euro (19 tỷ USD) cho năm tới.

Ông Marchenko nói: “Chúng tôi có nhiều khả năng dự đoán về tương lai hơn so với vài tháng trước và tôi có thể lập kế hoạch ngân sách cho một năm tới”.

Một nguồn thu nhập từ xuất khẩu lớn khác đó là công nghệ thông tin, tuy nhiên nó lại phụ thuộc vào máy phát điện và kết nối internet. Các kỹ sư phần mềm không thể làm việc tại nhà vì mất điện, vì vậy, họ thường tụ tập trong các không gian làm việc chung rải rác khắp Kiev. Vì vậy, nhu cầu về những địa điểm như vậy đang nhiều hơn.

“Tháng 11/2022 là tháng kỷ lục của chúng tôi. Tôi thậm chí không cần thực hiện bất kỳ hoạt động tiếp thị nào,” Oleksandr Kuhuk, Giám đốc bán hàng của Creative Quarter – đơn vị chuyên cung cấp các địa điểm làm việc chung (coworking spaces) cho biết. Doanh số bán hàng của họ đã tăng tới 200% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đặc điểm làm cho không gian làm việc của Creative Quarter trở nên hấp dẫn không phải là máy chơi trò chơi điện tử hay máy pha cà phê sang trọng, mà là máy phát điện dự phòng và điểm phát Wi-Fi, 1.000 chai nước (đủ dùng trong một tuần) và một hầm tránh bom lớn được trang bị ghế và Wi-Fi đầy đủ để mọi người có thể tiếp tục làm việc trong các cảnh báo không kích.

Nhiều người đã ở lại qua đêm tại nơi làm việc. “Coworking” thường biến thành “co-live”.

“Cấu trúc nền kinh tế Ukraine đang thay đổi. Nền kinh tế hậu Xô Viết của Ukraine bị chi phối bởi các doanh nghiệp lớn, hầu hết trong số họ dựa trên các nhà máy và đường ống dẫn năng lượng từ thời Liên Xô, sản xuất khoảng 90% sản lượng và phần lớn được kiểm soát bởi các nhà tài phiệt Ukraine", Bộ trưởng Tài chính Marchenko cho biết.

Nhưng nay, Bộ trưởng Marchenko hy vọng, hậu xung đột, cuối cùng sẽ khiến nền kinh tế Ukraine ít phụ thuộc hơn vào các nhà tài phiệt hoặc Nga. Trước tiên, đất nước phải tồn tại.

Cũng chung quan điểm, theo nhận định của Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Ukraine (NBU) Andriy Pyshnyy, trong hơn 10 tháng qua, Ukraine đã đứng vững trước chiến dịch quân sự quy mô lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II. Người Ukraine đã thể hiện khả năng phục hồi tuyệt vời.

Theo ước tính của NBU, Ukraine sẽ mất ít nhất 1/3 GDP vào năm 2022. Giai đoạn rất khó khăn đang dần qua đi, người dân và doanh nghiệp Ukraine đã sớm bắt đầu hồi phục sau cú sốc đầu tiên của cuộc xung đột. “Nền kinh tế Ukraine đang điều chỉnh theo những khó khăn. Các lĩnh vực mới của nền kinh tế đã được tạo ra tập trung vào việc hỗ trợ các lực lượng vũ trang”, Thống đốc NBU cho biết.

Ông Pyshnyy nhận định, “Hệ thống ngân hàng mạnh và hoạt động không có hạn chế. Chúng tôi đã ngăn chặn dòng vốn chảy ra ngoài, thực hiện tỷ giá hối đoái cố định và thực hiện một số biện pháp chống khủng hoảng cần thiết khác. Và gần như tất cả các ngân hàng - không chỉ những ngân hàng quan trọng về mặt hệ thống - vẫn tiếp tục hoạt động. Đây là một lợi thế lớn cho Ukraine. Nhờ đó, có hỗ trợ tài chính và thanh toán cho nền kinh tế, vẫn hoạt động đầy đủ”.

Chúng tôi có thu nhập từ thuế, chúng tôi thực hiện các khoản thanh toán an sinh xã hội, chúng tôi có hỗ trợ quốc tế và chúng tôi có thể gây quỹ hàng tỷ Hryvnia để hỗ trợ các lực lượng vũ trang. Nền kinh tế Ukraine đã chứng tỏ khả năng dần thích nghi với môi trường mới.

(theo Economist, IMF)

Minh Anh