Tinh thần '5 rõ' của Thủ tướng: Chính phủ quản lý theo đúng chuẩn ISO 9001:2015

Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng liên tục chỉ đạo quyết liệt các hoạt động kinh tế, xã hội theo tinh thần "5 rõ" (rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả).

Chuyên gia đánh giá, tinh thần “5 rõ” của Chính phủ, Thủ tướng chính là những bổ sung thực tiễn quý giá cho việc áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 vào hoạt động của các cơ quan, tổ chức thuộc hệ thống hành chính nhà nước, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển.

Nguyên tắc quản trị hiện đại

Trả lời PV Báo điện tử VTC News, Tiến sĩ Hồ Ngọc Đăng, Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng, Học viện Cán bộ TP.HCM cho rằng, tinh thần "5 rõ" là một nguyên tắc quản lý mang tính thực tiễn cao, phản ánh cam kết của Chính phủ trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động hành chính, tăng cường trách nhiệm giải trình và cải thiện chất lượng điều hành.

Theo ông Đăng, cơ quan hành chính Nhà nước cũng đã áp dụng tiêu chuẩn ISO như ISO 9001:2015 để tập trung vào quy trình quản lý chất lượng. Tiêu chuẩn này giúp hệ thống hóa và tiêu chuẩn hóa cách vận hành của các cơ quan hành chính.

Trong khi đó, tinh thần “5 rõ” là phương pháp quản trị công việc và trách nhiệm, không chỉ dừng lại ở việc đảm bảo quy trình mà còn nhấn mạnh đến hiệu suất thực tế, trách nhiệm cá nhân và kết quả đầu ra. Đây cũng là thước đo đánh giá hiệu quả tại các cơ quan nhà nước nhưng linh hoạt và thực tế hơn. Nhìn vào 5 rõ: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả là có thể thực hiện ngay.

Tinh thần này không mang tính quy trình hay chuẩn mực nào mà tạo ra cơ chế trách nhiệm rõ ràng nhằm mục đích nâng cao chất lượng công việc và kết quả đầu ra.

Tinh thần này vì thế có những điểm tương đồng với các nguyên tắc quản lý hành chính trước đây nhưng cũng có những điểm mới và khác biệt quan trọng.

“Các nguyên tắc cũ thường tập trung tập trung vào hệ thống cấp bậc, trong khi tình thần 5 rõ lại hướng đến sự minh bạch, hiệu suất và trách nhiệm cá nhân.

Nhiều phương pháp quản lý truyền thống chủ yếu nhấn mạnh vào việc làm theo quy trình mà chưa chú trọng đến kết quả đầu ra. Nguyên tắc 5 rõ đặt trọng tâm vào hiệu quả thực tế.

Vì thế, tinh thần "5 rõ" bổ sung cho phương pháp quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 một cách tiếp cận thực tiễn hơn, giúp nâng cao trách nhiệm cá nhân, giảm tình trạng làm việc hình thức và hướng đến hiệu quả thực chất. Đây không chỉ là một nguyên tắc quản trị hiện đại mà còn có thể áp dụng rộng rãi trong cả khu vực công và tư nhân để cải thiện năng suất làm việc.

Đây có thể được xem là một bước tiến trong quản lý hành chính, hiện đại hóa cách thức điều hành và nâng cao trách nhiệm giải trình”, TS Hồ Ngọc Đăng chia sẻ.

Ông phân tích thêm, tinh thần này sẽ ngăn chặn tình trạng “làm mà không chịu trách nhiệm”. Bởi trước đây việc thiếu minh bạch trong phân công công việc dẫn đến tình trạng “cha chung không ai khóc”.

“Việc rõ ràng về trách nhiệm và kết quả giúp đánh giá chính xác năng lực của từng cán bộ, công chức. Từ đó, có chế độ khen thưởng hoặc kỷ luật phù hợp. Điều này cũng tạo ra sự công bằng trong đánh giá hiệu suất. Bên cạnh đó, khi mọi thứ được phân công rõ ràng, quy trình thủ tục sẽ trơn tru, tránh việc đi lòng vòng qua nhiều cấp trung gian không cần thiết, giảm thủ tục hành chính rườm rà”, TS Hồ Ngọc Đăng nói.

“Rõ người” là quan trọng nhất

Đồng tình với quan điểm trên và nhận định thêm về “5 rõ” trong chỉ đạo của Thủ tướng, Tiến sĩ Phạm Việt Thuận, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tài nguyên & Môi trường TP.HCM cho rằng, trong “5 rõ” thì “rõ người” là quan trọng nhất.

Theo ông, trước đây quan niệm "đúng người, đúng việc" còn chung chung, nay "rõ người, rõ việc" cụ thể và sát thực hơn.

"Chúng ta cần chọn người theo năng lực thực tế, không chỉ bằng cấp. Nếu rõ ràng trong đánh giá thì sẽ hạn chế tình trạng 'chạy chức, chạy quyền'. Tinh thần '5 rõ' giúp hướng tới tìm người tài để làm việc, chứ không phải để người tài tự đi tìm việc", ông Thuận nhấn mạnh.

Ông cũng cho rằng cần có cơ chế để người tài phát huy năng lực, thay vì chỉ dựa vào tiêu chí cứng nhắc. Bên cạnh đó, xu hướng tuyển chọn cán bộ phải minh bạch, tránh tình trạng hình thức, nặng về bằng cấp mà thiếu thực tế.

“Chúng ta đang hướng đến chuyện đi tìm con người để làm việc chứ không có chuyện “chạy” để có việc nữa. Rõ người đương nhiên sẽ có kết quả. Cái này đánh giá rất dễ. Đó là một trong những khác biệt lớn quản lý hiện tại trong bộ máy Nhà nước”, ông Thuận nói.

Theo TS Phạm Viết Thuận, xu hướng tương lai, Nhà nước nên đi tìm người tài chứ không nên để người tài đi tìm việc. Nguyên tắc này đã được Singapore thực hiện hơn 30 năm nay. Tại Việt Nam, Luật Công chức cũng đã thể hiện được một phần khi bỏ ngạch công chức mà tính mức lương hay ưu đãi theo chức vụ.

Bàn về chỉ đạo theo tinh thần “5 rõ” của Thủ tướng, ông Lê Như Tiến, đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII; nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho biết, đây nguyên tắc này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý, điều hành của Chính phủ và các cấp chính quyền.

Ông Lê Như Tiến nhấn mạnh, việc xác định rõ ai chịu trách nhiệm với từng nhiệm vụ sẽ giúp tránh tình trạng đùn đẩy hoặc thiếu trách nhiệm.

"Muốn rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả thì cơ quan cấp trên, người đứng đầu phải phân định công việc, trách nhiệm rất rõ ràng cho cấp dưới. Bên cạnh đó, trong cơ chế, quy định rõ trách nhiệm đến đâu đối với từng cấp, từng cá nhân", ông Tiến nói.

Vị chuyên gia cho rằng, khi phân cấp, phân quyền, phân việc, phân trách nhiệm rõ ràng thì khi xảy ra vấn đề mới có thể quy trách nhiệm rõ ràng, nếu không sẽ dẫn đến tình trạng "cha chung không ai khóc" hay "hòa cả làng".

Càng rõ trách nhiệm tập thể, càng rõ trách nhiệm cá nhân, càng rõ người, càng rõ việc thì công việc càng trôi chảy. Ngược lại, nếu mập mờ thì ai cũng tưởng đó là việc và trách nhiệm của người khác chứ không phải của mình.

Sáng mùng 4 Tết Ất Tỵ, Thủ tướng Phạm Minh Chính lần thứ 6 kiểm tra công trường sân bay Long Thành. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)

Ông Lê Như Tiến đánh giá, với tinh thần “5 rõ”, tại nhiệm kỳ này, Chính phủ nói riêng và cả hệ thống chính trị nói chung thực hiện tốt 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực.

Trong đó, các cơ quan đã rà soát và tháo gỡ các vướng mắc về thể chế với quan điểm coi đây là "đột phá của đột phá"; tiếp tục thúc đẩy phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông chiến lược, hạ tầng số, hạ tầng xã hội, y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao; đào tạo nhân lực chất lượng cao, nhất là cho các ngành, lĩnh vực mới nổi, công nghệ cao.

"Tôi cũng rất ấn tượng rằng tại các phiên họp của Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ ngành, nếu không hoàn thành sẽ phải giải trình, kiểm điểm. Ví dụ như vấn đề giải ngân vốn đầu tư công, thời gian gần đây Thủ tướng liên tục có các văn bản phê bình các bộ ngành và nếu không giải ngân đúng thời hạn thì Chính phủ sẽ quyết định thu hồi vốn để đầu tư cho lĩnh vực khác", ông Tiến nói.

Tạo động lực cho sự phát triển

TS Nguyễn Đình Thái, chuyên gia quản lý công (Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng, tinh thần "5 rõ" là chỉ đạo rất đúng đắn và phù hợp với bối cảnh hiện nay, thể hiện rõ nét tinh thần lãnh đạo quyết liệt của người đứng đầu Chính phủ.

Tinh thần này không chỉ dừng lại ở chỉ đạo chung chung về mặt nguyên tắc, mà Thủ tướng nhấn mạnh đến hiệu lực, hiệu quả thực tế của công việc. Điều này giúp nâng cao năng lực làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, đồng thời tăng cường hiệu năng, hiệu lực của hệ thống quản lý và tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.

“Đây là cách làm rất thực tế, tạo ra áp lực tích cực giúp công việc được triển khai một cách nghiêm túc và hiệu quả hơn”, ông Thái nói.

Theo ông, khi Thủ tướng chỉ đạo theo tinh thần "5 rõ", các địa phương sẽ hiểu rõ hơn nội dung công việc, kế hoạch triển khai và các mốc thời gian cụ thể để thực hiện. Điều này giúp loại bỏ tình trạng chỉ đạo chung chung, thiếu trọng tâm và đảm bảo rằng các địa phương sẽ hành động một cách bài bản, có định hướng rõ ràng.

“Một trong những triết lý lãnh đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính là chỉ đạo phải đi vào trọng tâm, dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện. Tinh thần "5 rõ" chính là kế hoạch hành động tổng thể giúp các địa phương có cơ sở để triển khai công việc khoa học, minh bạch và hiệu quả hơn.

Đây là sự đổi mới trong phương pháp quản lý và điều hành, tạo động lực mạnh mẽ để nâng cao chất lượng quản trị công ở Việt Nam”, ông Thái nhận định.

Chia sẻ về tác động tích cực của chỉ đạo quyết liệt về “5 rõ”, TS Nguyễn Đình Thái, cho rằng, khi thực hiện tốt, công tác đánh giá năng lực cán bộ sẽ trở nên minh bạch hơn. Nếu cá nhân không đảm bảo được yêu cầu về lãnh đạo, điều hành hiệu quả, thì cũng sẽ bộc lộ rõ điểm yếu của địa phương đó.

“Chính quyền địa phương buộc phải nâng cao năng lực, liên tục đổi mới để đáp ứng yêu cầu chỉ đạo từ Chính phủ và Thủ tướng. Nhờ vậy, tính minh bạch, trách nhiệm giải trình được tăng cường, tạo tiền đề cho một bộ máy hành chính hoạt động hiệu quả, quyết liệt và sát thực tiễn hơn”, ông Thái phân tích.

Bên cạnh yếu tố tiên quyết “rõ người”, để tinh thần “5 rõ” thực sự đi vào thực tế và mang lại hiệu quả lâu dài, theo ông Thái, trước hết cần đặt trên tinh thần hiệu quả. Mỗi lần triển khai công việc chỉ đạo, lãnh đạo, Chính phủ cần rà soát, đánh giá lại đội ngũ cán bộ, đặc biệt là người đứng đầu địa phương.

Cùng với việc đánh giá năng lực cán bộ, cần có cơ chế, chính sách và pháp luật hoàn thiện, minh bạch, rõ ràng. Người đứng đầu chính quyền địa phương, đặc biệt là Chủ tịch UBND tỉnh, phải được trao thẩm quyền rõ ràng và chịu trách nhiệm trước các quyết định của mình.

Người đứng đầu phải thể hiện rõ vai trò tiên phong. Họ phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, sáng tạo và linh hoạt trong điều hành. Quan trọng hơn, cần có cơ chế bảo vệ những người dám đột phá, dám đổi mới.

“Hiện nay, chúng ta đã có một số quy định để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn chưa thực sự hiệu quả. Nếu không có cơ chế hỗ trợ, những người tiên phong sẽ gặp rủi ro lớn, khiến họ e dè trong hành động. Vì vậy, việc xây dựng một hệ thống bảo vệ những người lãnh đạo đổi mới, sáng tạo là rất cần thiết”, vị chuyên gia nhận định.

Bên cạnh đó, ông Thái cho rằng, cần hoàn thiện thể chế cũng là điều kiện quan trọng để "5 rõ" đi vào thực tế.

“Khi Chính phủ giao trách nhiệm, giao nhiệm vụ, giao deadline, thì cần phải kèm theo đầy đủ nguồn lực để thực hiện. Nếu cơ chế, chính sách đã có nhưng nguồn lực không đủ, hoặc các bộ, ngành vẫn còn vướng mắc nhiều thủ tục, thì việc triển khai sẽ gặp khó khăn”, TS Nguyễn Đình Thái nhìn nhận.

Ngoài ra, cần cơ chế huy động nguồn lực từ xã hội, tạo điều kiện để địa phương có thể chủ động triển khai các công việc một cách hiệu quả. Nếu không, "5 rõ" sẽ bị cản trở ở khâu tổ chức thực hiện và giảm hiệu quả thực tế.

Hoàng Thọ - Anh Văn - Hồng Liên