Tình thế của Ukraine sau màn 'khẩu chiến' tại Nhà Trắng

Tổng thống Volodymyr Zelensky bước vào Nhà Trắng để gặp Tổng thống Donald Trump hôm 28/2 trong bối cảnh dòng vũ khí và thiết bị quân sự từ Mỹ đến Ukraine gần như đã dừng lại.

Khi rời đi, sau một cuộc “khẩu chiến” giữa hai nhà lãnh đạo, tình hình dường như còn tồi tệ hơn.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc tranh luận trên gây sốc nhưng không hoàn toàn bất ngờ, khi mà con đường phía trước của Kyiv ngày càng không chắc chắn, theo AFP.

Tại thời điểm cuộc gặp diễn ra, đã 50 ngày trôi qua kể từ lần cuối cùng Lầu Năm Góc công bố gói viện trợ vũ khí mới cho Ukraine, và chính quyền Trump hầu như không có động thái nào về việc cung cấp thêm.

Nguy cơ mất đi sự ủng hộ từ Mỹ

Theo Lầu Năm Góc, khoảng 3,85 tỷ USD vẫn còn trong gói ngân sách mà Quốc hội Mỹ đã phê duyệt để rút thêm vũ khí từ kho dự trữ của Bộ Quốc phòng.

Một cựu quan chức cấp cao thuộc Bộ Quốc phòng dưới thời ông Biden cho biết số vũ khí cuối cùng mà Ukraine đã mua từ các công ty quốc phòng Mỹ sẽ được chuyển giao trong vòng 6 tháng tới.

Sau đó, Ukraine sẽ phải phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ các quốc gia châu Âu và đối tác khác để tiếp tục duy trì năng lực chiến đấu.

Tuy nhiên, vào cuối ngày 28/2, một quan chức khác trong chính quyền Trump cho hay toàn bộ viện trợ của Mỹ cho Ukraine - bao gồm cả những lô đạn dược cùng thiết bị đã được chính quyền Biden phê duyệt và thanh toán - có thể bị hủy bỏ ngay lập tức, New York Times đưa tin.

Cuộc tranh cãi nảy lửa giữa Tổng thông Ukraine Zelensky với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: New York Times.

Brian Finucane, cố vấn cấp cao của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (ICG), cho biết ông không quá ngạc nhiên với màn tranh luận nảy lửa giữa ông Trump, Phó tổng thống Mỹ JD Vance và ông Zelensk.

Ông nhận định diễn biến tiếp theo vẫn chưa rõ ràng, nhưng có thể là điềm báo tồi tệ cho Ukraine.

Trước đó, ông Trump đã kiên quyết yêu cầu "sự đền đáp" cho viện trợ quân sự. Theo dự kiến, hai nhà lãnh đạo sẽ ký một thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản của Ukraine hôm 28/2.

Một bản dự thảo của thỏa thuận có đề cập mơ hồ đến “bảo đảm an ninh” cho Ukraine. Tuy nhiên, ông Zelensky đã rời Nhà Trắng mà không đạt được bất kỳ thỏa thuận nào.

Ukraine được cho đã phụ thuộc vào nguồn vũ khí viện trợ từ Mỹ ngay từ những ngày đầu cuộc xung đột. Tổng cộng, Lầu Năm Góc đã gửi 71 đợt viện trợ quân sự từ kho dự trữ trị giá 33,8 tỷ USD. Trong đó bao gồm hơn 3 triệu quả đạn pháo 155 mm, hàng chục nghìn đạn pháo dẫn đường và tên lửa chống tăng, hàng nghìn tên lửa phòng không, hàng nghìn xe bọc thép và hàng chục xe tăng.

Kể từ lễ nhậm chức của ông Trump, không có đợt viện trợ nào mới được công bố, và những lô hàng còn lại từ thời ông Biden đang cạn kiệt dần.

Mỹ cũng đã cung cấp 33,2 tỷ USD theo chương trình Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine (Ukraine Security Assistance Initiative), cho phép Kyiv sử dụng số tiền này để mua thiết bị quân sự mới trực tiếp từ các công ty quốc phòng Mỹ.

Dưới thời chính quyền Biden, những khoản viện trợ này được công bố trung bình 44 ngày một lần. Đợt viện trợ cuối cùng được thông báo vào ngày 30/12.

Các quan chức Ukraine nhận thức rõ những gì đang bị đe dọa sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024. Vì thế, ông Zelensky đã nhanh chóng phát động chiến dịch vận động chính quyền mới nhằm duy trì nguồn viện trợ cho đất nước mình.

Tuy nhiên, sau sự kiện gây tranh cãi tại Phòng Bầu dục hôm 28/2, một quan chức trong chính quyền Trump cho biết tổng thống có thể sẽ quyết định chấm dứt ngay cả hình thức hỗ trợ gián tiếp mà Mỹ đang cung cấp.

Trong đó bao gồm tài trợ quân sự, chia sẻ thông tin tình báo, huấn luyện binh sĩ và phi công Ukraine, cũng như vận hành trung tâm điều phối viện trợ quốc tế tại một căn cứ quân sự của Mỹ ở Đức.

Tổng thống Mỹ đang cân nhắc cắt đứt nguồn cung cấp viện trợ quân sự hiện tại cho Ukraine. Ảnh: New York Times.

Châu Âu tuyên bố duy trì ủng hộ

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã lên tiếng ủng hộ nhà lãnh đạo Ukraine sau khi sự ủng hộ của Mỹ đối với Kyiv bị đe dọa.

"Rất khó dự đoán điều gì diễn ra tiếp theo", một quan chức châu Âu giấu tên cho biết. "Hình ảnh từ cuộc họp (hôm 28/2) thật kinh khủng”.

Người này nhấn mạnh vẫn còn những việc châu Âu có thể làm để giúp Ukraine xây dựng đòn bẩy đàm phán, bao gồm “huy động tài sản bị đóng băng ở nước ngoài của Nga. Mua vũ khí cho Ukraine. Tăng chi tiêu quốc phòng trong năm nay. Tiến tới phê duyệt tư cách thành viên EU”.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa đã đảm bảo với ông Zelensky rằng ông "không bao giờ đơn độc".

"Hãy mạnh mẽ, dũng cảm và không sợ hãi", theo bài đăng trên X. "Chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành với ông trên con đường tìm kiếm hòa bình chính đáng và lâu dài".

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh: "Chúng ta đã đúng khi hỗ trợ Ukraine và trừng phạt Nga suốt 3 năm qua, và sẽ tiếp tục làm như vậy".

Trong khi đó, Thủ tướng Đức Olaf Scholz khẳng định: "Không ai mong muốn hòa bình hơn nhân dân Ukraine. Đó là lý do chúng tôi cùng nhau tìm kiếm một nền hòa bình công bằng và lâu dài. Ukraine có thể tin tưởng vào Đức - và vào châu Âu".

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen. Ảnh: Reuters.

Bình luận viên Carrington Clarke từ ABC News nhận xét nếu không cho thấy động thái nhượng bộ đủ để xoa dịu ông Trump, Tổng thống Zelensky và đất nước của ông sẽ khó lòng trông cậy vào Washington về các đảm bảo an ninh.

"Sau khi bị yêu cầu rời khỏi Nhà Trắng, Tổng thống Zelensky hiện chỉ còn có thể hy vọng sẽ được chào đón nồng nhiệt hơn ở châu Âu", Clarke viết. "Tương lai đất nước ông phụ thuộc vào điều đó".

Khi các lô hàng vũ khí cuối cùng do Mỹ tài trợ kết thúc, nguồn viện trợ quân sự chính cho Kyiv sẽ đến từ Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine. Đây là một tập hợp gồm khoảng 50 quốc gia, được thành lập vào tháng 4/2022 dưới thời cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd J. Austin III.

Khi được hỏi liệu chính quyền Trump có tiếp tục duy trì liên minh này không, ông Austin đã từ chối suy đoán và nói rằng đó là quyết định "do chính quyền tiếp theo đưa ra".

Vào ngày 6/2, Lầu Năm Góc cho biết họ sẽ chuyển giao vai trò lãnh đạo nhóm này cho Anh.

Lầu Năm Góc đã chuyển câu hỏi về việc tiếp tục hỗ trợ cho Ukraine cho Bộ Quốc phòng Anh.

Khi được hỏi về cách Anh sẽ lãnh đạo nhóm này, Bộ Quốc phòng Anh tuyên bố: "Sẽ không có sự chậm trễ nào trong việc hỗ trợ của chúng tôi, chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ (Ukraine) chừng nào còn cần thiết”.

Cuộc khẩu chiến giữa ông Zelensky và ông Trump tại Nhà Trắng Cuộc gặp giữa lãnh đạo Mỹ và Tổng thống Ukraine tại Nhà Trắng ngày 28/2 đã kết thúc sau màn tranh cãi nảy lửa.

Minh An