Tòa án chặn sắc lệnh của Tổng thống Trump về việc xóa bỏ quyền công dân theo nơi sinh

Ông Coughenour khẳng định sắc lệnh này “vi hiến một cách rõ ràng” và hoãn thực thi trong 14 ngày để xem xét thêm.

Ông Trump đã ký hàng loạt sắc lệnh ngay trong ngày đầu nhậm chức. Ảnh chụp màn hình.

Thẩm phán Coughenour bày tỏ sự ngạc nhiên trước việc Bộ Tư pháp Mỹ ủng hộ sắc lệnh. "Thành thật mà nói, tôi không thể hiểu sao một thành viên của Bộ Tư pháp có thể khẳng định sắc lệnh này là hợp hiến", ông nhấn mạnh.

Ngay sau phán quyết, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ kháng cáo. Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định sẽ tiếp tục bảo vệ sắc lệnh, cho rằng đây là cách tiếp cận phù hợp với Hiến pháp. “Chúng tôi mong muốn trình bày lập luận đầy đủ trước tòa án và nhân dân Mỹ, những người mong muốn luật pháp được thực thi”, người phát ngôn Bộ Tư pháp tuyên bố.

Sắc lệnh do ông Trump ký ngày 20/1 quy định rằng trẻ em sinh ra tại Mỹ sẽ không được cấp hộ chiếu, giấy chứng nhận quốc tịch hoặc các giấy tờ liên quan nếu: mẹ của đứa trẻ đang ở Mỹ bất hợp pháp hoặc tạm thời, cha của đứa trẻ không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân hợp pháp.

Sắc lệnh này dự kiến có hiệu lực sau 30 ngày nếu không bị chặn. Ông Trump thừa nhận sắc lệnh có thể gặp nhiều thách thức pháp lý, nhưng cho rằng điều này là cần thiết để bảo vệ hệ thống nhập cư của Mỹ.

Ngay sau khi sắc lệnh được ban hành, tổng chưởng lý của 22 bang đã đệ đơn kiện, khẳng định sắc lệnh vi phạm Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ. Tổng chưởng lý bang Washington, Nick Brown, chỉ trích sắc lệnh là “phi Mỹ” và đi ngược lại các giá trị cốt lõi của quốc gia.

Tu chính án thứ 14, được phê chuẩn năm 1868, quy định: “Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Mỹ và chịu sự quản lý của Mỹ đều là công dân Mỹ và bang nơi họ cư trú”. Điều khoản này được đưa ra nhằm đảm bảo quyền công dân cho con cái của những nô lệ bị đưa đến Mỹ trước đây.

Theo giới chuyên gia, nội dung của Tu chính án thứ 14 rất rõ ràng, đảm bảo quyền công dân theo nguyên tắc jus soli (quyền công dân theo nơi sinh), nghĩa là bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ Mỹ đều mặc nhiên trở thành công dân, bất kể tình trạng cư trú của cha mẹ.

Từ lâu, Tổng thống Trump và các đồng minh của ông đã phản đối quy định này, cho rằng nó đang bị lạm dụng để hợp pháp hóa tình trạng nhập cư bất hợp pháp và hiện tượng “du lịch sinh con”. Họ cho rằng việc cấp quyền công dân tự động khuyến khích nhiều người đến Mỹ trái phép chỉ để sinh con và cần có biện pháp siết chặt hơn.

Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ quyền công dân lập luận rằng sắc lệnh của ông Trump không chỉ vi hiến mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hàng triệu trẻ em sinh ra tại Mỹ, khiến họ rơi vào tình trạng không quốc tịch và không có quyền lợi hợp pháp.

Cao Phong (theo CNN, BBC, Reuters)