Tòa án Mỹ bất ngờ bác bỏ thuế quan đối ứng của ông Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố thuế quan đối ứng hom 2/4 - Ảnh: Getty/CNBC.

Một tòa án liên bang Mỹ ngày 28/4 đã ra phán quyết không cho phép thuế quan đối ứng của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực, nói rằng việc ông Trump áp thuế quan lên tất cả các quốc gia và vùng lãnh thổ có thặng dư thương mại với Mỹ là vượt quá thẩm quyền.

Theo hãng tin Reuters, Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) có trụ sở ở Manhattan nói rằng Hiến pháp Mỹ trao cho Quốc hội thẩm quyền đặc biệt để điều tiết thương mại với các quốc gia khác và thẩm quyền đó không bị lấn át bởi thẩm quyền khẩn cấp của Tổng thống về bảo vệ nền kinh tế Mỹ.

Phán quyết này là kết quả của một vụ kiện khởi xướng bởi một tổ chức phi đảng phái có tên Liberty Justice Center. Trong vụ kiện, tổ chức này đại diện cho 5 doanh nghiệp nhỏ của Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ các quốc gia bị ông Trump áp thuế quan đối ứng. Phán quyết được coi là thách thức pháp lý lớn đầu tiên đối với các chương trình thuế quan của ông Trump.

5 doanh nghiệp trong vụ kiện này, bao gồm một nhà nhập khẩu rượu ở New York và một công ty sản xuất thiết bị giáo dục và nhạc cụ ở Virginia, khiếu nại rằng thuế qua đối ứng sẽ ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh của họ.

Reuters cho biết vụ kiện này là một trong số 7 vụ kiện nhằm vào chính sách thuế quan của ông Trump. Trong số đó có đơn kiện từ 13 tiểu bang của Mỹ và một số nhóm doanh nghiệp nhỏ khác.

Theo hãng tin Bloomberg, chính quyền ông Trump có thể kháng cáo phán quyết trên của tòa án tại một tòa án liên bang.

Kế hoạch thuế quan đối ứng được ông Trump công bố vào hôm 2/4, áp thuế suất dao động từ 10-50% lên hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, riêng Trung Quốc sau đó bị ông Trump đưa ra mức thuế đối ứng 125%. Không lâu sau khi kế hoạch này được công bố, ông Trump hạ thuế đối ứng về 10% trong 90 ngày đối với tất cả các nước để đàm phán, trừ Trung Quốc. Gần đây hơn, Mỹ và Trung Quốc cũng đạt thỏa thuận hạ thuế đối ứng cho nhau về 10% trong 90 ngày.

Một hội đồng gồm các thẩm phán thương mại liên bang nói trong phán quyết vừa được đưa ra rằng Đạo luật Thẩm quyền kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA) 1977 mà ông Trump viện dẫn để áp thuế quan đối ứng thực chất không trao cho Tổng thống thẩm quyền để áp thuế quan như vậy.

“Các sắc lệnh áp thuế quan lên toàn cầu và thuế quan trả đũa là vượt quá bất kỳ thẩm quyền nào mà IEEPA cấp cho Tổng thống để điều tiết hoạt động nhập khẩu bằng công cụ thuế quan”, phán quyết của tòa viết, đồng thời yêu cầu thuế quan đối ứng phải bị “hủy bỏ và việc thực thi thuế quan này phải bị đình chỉ vĩnh viễn”.

Phát biểu trước báo giới ngày 28/5 trước khi phán quyết trên được công bố, ông Trump bác bỏ sự chỉ trích đang nổi lên nhằm vào việc ông liên tục đưa ra các quyết định thuế quan rồi “quay xe”.

Một nhà báo chuyên mục của tờ báo Financial Times đã tóm tắt sự thay đổi thất thường trong chính sách thuế quan của ông Trump bằng cụm từ “TACO trade”, trong đó “TACO” là viết tắt của “Trump Always Chickens Out” (tạm dịch: “Ông Trump luôn bỏ dở thuế quan vì lo ngại”). Ý của cụm từ này là việc ông Trump công bố áp thuế quan mạnh tay, khiến thị trường tài chính bán tháo, sau đó ông lại tuyên bố tạm hoãn hoặc giảm bớt mức thuế, khiến thị trường bật tăng trở lại.

Trong một cuộc họp báo ở Nhà Trắng, khi được phóng viên của hãng tin CNBC hỏi về “TACO trade”, ông Trump có ý nói rằng ông làm như vậy để giúp Mỹ giành lợi thế trong đàm phán thương mại.

“Sau khi tôi làm như những gì tôi đã làm thì họ nói: ‘Chúng tôi sẽ đến gặp bất cứ khi nào các ông muốn”, ông Trump nói về Liên minh châu Âu (EU), khối mới đây bị ông dọa áp thuế quan 50% rồi tuyên bố hoãn chỉ hai ngày sau đó.

“Các bạn gọi đó là bỏ dở vì sợ ư? Đó gọi là đàm phán”, ông Trump nói.

Bình Minh